Historia Bez Cenzury 2018.12-2019.01.pdf

(11383 KB) Pobierz
cena 9,99 zł (w tym 8% VAT) Nr 12–01 (32–33) GRUDZIEŃ
2018-STYCZEŃ 2019 R.
www.bezc.pl
ISSN 2450-7849 Nr indeksu 411 043
01
9 772450 784939
NEXTO : OrderID: 2778157
www.bezc.pl
1
NEXTO : OrderID: 2778157
SPIS TREŚCI
12
4 PERYSKOP
KRÓ
L
POLSKI AUGUST II MOCNY CHCIAŁ
KRÓL
PO
Ó
O
SERYJNIE PRODUKOWAĆ ZŁOTO.
50 MITY DZIKIEGO ZACHODU
Amerykańskim kowbojom najbardziej brakowało
kobiet.
6
POLSCY WYPĘDZENI
TEMAT Z OKŁADKI
W latach 1939-1945 Niemcy wysiedlili prawie dwa
miliony Polaków
54 ZAMACH NA PIŁSUDSKIEGO
Jak ukraińscy terroryści próbowali zabić marszałka
Polski
12
KRÓLEWSKIE FABRYKI ZŁOTA
DWÓJKA NA PRZEDZIE
Jak władcy Polski i Prus chcieli seryjnie
produkować
żółty
kruszec
W XIX W. SPRZEDAWAŁA
WIĘCEJ KSIĄŻEK NIŻ
MICKIEWICZ I SŁOWACKI.
44
59 SOWIECKI KANIBALIZM
Barbarzyństwo kanibalizmu stało się w Rosji się
niemal legalnym sposobem na przetrwanie.
18
ŚMIERĆ
ZE SKALPELEM
Lekarze i fryzjerzy to najwięksi zabójcy w historii
świata
22
CIEŃ WIELKIEJ WOJNY
POLSKA I
ŚWIAT
Wybuch I wojny
światowej
wywołał
autentyczny entuzjazm wśród narodów.
63 U-BOOTY Z MAZUR
Zapomniane, prowincjonalne stocznie mazurskie
były doskonałym miejscem na przeniesienie
produkcji okrętów podwodnych.
28 ZAGŁADA 1983
W 1983 r. ludzkość była bliższa zagłady niż podczas
pamiętnego kryzysu karaibskiego 20 lat wcześniej.
54
UKRAIŃSCY TERRORYŚCI
PRÓBOWALI ZABIĆ
PIŁSUDSKIEGO.
70 INTERNACJONALIŚCI Z GRU
Podczas zimnej wojny sowiecki wywiad wojskowy
prowadził gorące operacje na całym
świecie.
34
JAK EKONOMIŚCI WYGRALI
TAJNA HISTORIA GOSPODARKI
II WOJNĘ
ŚWIATOWĄ
Kluczową rolę w pokonaniu Niemiec odegrali
statystycy.
74 PODLASKI SZAKAL
Józef Korycki coraz częściej uchodzi za partyzanta
niż pospolitego bandytę z czasów PRL
Redaktor naczelny:
Aleksander Piński
Wydawca:
Instytut Zarządzania Informacją,
ul. Grażyny 13 lok. 14,
02-548 Warszawa
ISSN 2450-7849 Nr indeksu: 411 043
Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania
i skracania tekstów.
Copyright © Instytut Zarządzania Informacją.
Wszystkie prawa zastrzeżone (włącznie z tłumacze-
niem na języki obce).
Przedruk tylko za zgodą wydawcy.
Okładka: fot. Bundesarchiv/Wilhelm Holtfreter
40 BEZNADZIEJNA WOJNA
Do XX w. narkotyków nie uznawano za szkodliwe
dla zdrowia.
80 ANEGDOTY
84 RECENZJE
87 NIEMIECKI PODRZUTEK
90 FEMINISTKI DO CZOŁGÓW!
98 RUGER MINI 14
www.bezc.pl
44
PANI OD OBIADÓW
DIDASKALIA
Lucyna
Ćwierczakiewiczowa
sprzedawała
w Królestwie Polskim więcej książek niż
Mickiewicz i Słowacki.
3
NEXTO : OrderID: 2778157
PERYSKOP
SKĄD SIĘ WZIĄŁ
FRANKENSTEIN?
W
szyscy znamy historię o Fran-
kensteinie, potworze przy-
wróconym do życia dzięki
elektryczności. Dziś wydaje się nam li
tylko wytworem fantazji, ale kiedy Ma-
ry Shelly pisała swoją powieść pod tym
właśnie tytułem (wydaną po raz pierwszy
w 1818 r.) opisywała popularne ówcześnie
badania naukowe.
Na przykład 17 stycznia 1803 r. ciało
powieszonego w londyńskim więzieniu
za morderstwo George’a Forstera zostało
Mary Shelly (1797–1851), portret
Richarda Rothwella z 1841 r.
Najsłynniejszy Frankenstein w historii: Borys Karloff w ekranizacji z 1930 r.
przeznaczone na obiekt eksperymentów
dla włoskiego naukowca Giovanniego
Aldiniego (siotrzeńca Luigiego Ga-
lvaniego, który odkrył coś, co określił
mianem „elektryczności zwierząt”). Po-
traktowane energią elektryczną zwłoki,
zaczęły wykonywać nieskomplikowa-
ne ruchy. Jak pisał ówcześnie „Times”:
„Po pierwszym zastosowaniu procesu
na twarz, szczęka zmarłego przestęp-
cy zaczęła drżeć, sąsiadujące mięśnie
były okropnie wykrzywione, a jedno
oko zostało otwarte. W dalszej części
procesu prawa ręka została podniesiona
i zaciśnięta, a nogi i uda uruchomione”.
Wyglądało to w sumie tak, „jak gdyby
nędzny człowiek był w przededniu od-
zyskania życia”.
Podejrzenie, że życie czy też jego
przywracanie ma jakiś związek z elek-
trycznością popularne było ówcześnie
już od kilkudziesięciu lat. Jej szczegól-
nym entuzjastą pozostawał przyjaciel
pisarki, poeta Samuel Taylor Coleridge.
Słowem Mary Shelly nie tyle wymyśliła
swojego potwora ile opisała ówczesny
stan nauki.
4
NEXTO : OrderID: 2778157
nr 12-01 (32-33) grudzień 2018-styczeń 2019
IDOLE
Z PERU
W
 ruinach Chan Chan, bę-
dących pozostałościami
po jednym z największych
miast prekolumbijskiej Ameryki
archeolodzy odkryli 19 figur podob-
nych do ludzi, mających na twarzy
gliniane maski. Mające ponad 750 lat
drewniane idole, o  wysokości ok.
70 cm, zostały umieszczone w prosto-
kątnych zagłębieniach znajdujących
się w długim (33 metry), ceglanym
korytarzu. Nad nimi znajdowały się
freski przedstawiające zwierzęta, fale
i pejzaże. Najprawdopodobniej odkry-
ty korytarz był wejściem do jakiegoś
ceremonialnego budynku lub placu.
Są to najstarsze figury służące celom
religijnym, jakie odkryto w tej dawnej
stolicy Królestwa Chimu (900–1470),
podbitego u schyłku XV w. przez Inków.
KIEDY WYBUCHŁ WEZUWIUSZ?
A
Zachowane do dziś ruiny Pompei z Wezuwiuszem w tle.
rcheolodzy są zgodni, że wybuch wulkanu, który
zniszczył starożytne Pompeje, miał miejsce w 79 r.
Jak dotychczas nie ma tylko zgody co do tego, w jakiej
porze roku doszło do tragedii. Część naukowców, powołu-
jąc się na kopię listu napisanego przez Pliniusza Młodszego
(żyjącego około 61-113) do Tacyta (rzymskiego historyka,
który żył w latach 56-120) uważa, że erupcja miała miejsce
w dniu odpowiadającym 24 sierpnia. Przeczą temu jednak
wyniki badań geotermicznych przeprowadzonych w 2008 r.
Podczas badań znajdowano także pozostałości zbiorów
i monety, które nie mogły być wybite przed wrześniem 79 r.
Być może tę zagadkę może pomóc rozwiązać graffiti naba-
zgrane na ścianie rzymskiego domu w Pompejach, który był
remontowany właśnie w feralnym roku 79. Napis podaje datę,
która dziś odpowiada 17 października. Na trwający w momen-
cie wybuchu remont zdaniem archeologów świadczy fakt, że
w domostwie znajdowała się niekompletna podłoga, brak było
także gipsowych dekoracji na ścianach.
5
www.bezc.pl
NEXTO : OrderID: 2778157
Zgłoś jeśli naruszono regulamin