AVT722 - Rozjaśniacz samochodowy-nowoczesne oświetlenie kabiny.pdf

(311 KB) Pobierz
Elektronika dla nieelektroników
A V T -7 2 2
R ozja
ś
niacz samochodowy
- nowoczesne oświetlenie kabiny
Podzespoły należy kolejno wlutować w płytkę
drukowaną, zwracając uwagę na tranzystor oraz
biegunowość kondensatora elektrolitycznego.
Uwaga! Podczas zmian jasności
żarówki
(w czasie kilku sekund rozjaśniania i
ściem-
niania) tranzystor T1 może się silnie nagrze-
wać, zwłaszcza gdyby
żarówka
oświetlenia
kabiny miała moc nie 5W, tylko 10W. Tran-
zystor może być więc chwilami bardzo gorą-
cy – bez ryzyka uszkodzenia wytrzyma on
temperaturę +150
o
C, co na przykład oznacza,
że
kropelka wody umieszczona na metalowej
wkładce tranzystora momentalnie wyparuje
z sykiem. Aby jednak wykluczyć możliwość
uszkodzenia (przegrzania) tranzystora w każ-
dych warunkach, należy dołączyć do niego
niewielki radiator w postaci kawałka blachy
o powierzchni kilku centymetrów kwadrato-
wych. Radiator taki można wykonać
z dowolnej blachy, najlepiej aluminiowej lub
miedzianej o grubości powyżej 0,5mm i po
wywierceniu weń otworu przykręcić do tran-
zystora za pomocą
śruby
i nakrętki M3.
Po zmontowaniu układu trzeba starannie
sprawdzić, czy podczas lutowania nie powsta-
ły
zwarcia punktów lutowniczych. Układ bez-
błędnie zmontowany ze sprawnych elemen-
tów od razu będzie poprawnie pracował.
Przed zamontowaniem w samochodzie
warto skontrolować pracę układu na biurku
i ewentualnie stosując R1 i R2 o innych war-
tościach zmienić czasy rozjaśniania i gaśnię-
cia według własnego upodobania.
Sprawdzanie można wykonać w układzie
według
rysunku 1,
stosując w roli S1 jakikol-
wiek przełącznik lub nawet przycisk. Do
sprawdzenia układu potrzebna będzie
żarów-
ka samochodowa (12V) o mocy 2…5W oraz
zasilacz o odpowiedniej wydajności prądowej
lub 12-woltowy akumulator.
Żarówka
5-watowa może pobierać do 0,42A prądu,
więc na pewno do zasilania układu testowego
nie można użyć baterii, ponieważ baterie mają
zbyt małą wydajność prądową.
Sprawdzony układ należy zamontować
w samochodzie, na przykład wewnątrz lamp-
ki oświetlenia wnętrzna. Warto przy tym
wziąć pod uwagę fakt,
że
tranzystor będzie się
rozgrzewał oraz dostosować rozmiary radia-
tora do konkretnych warunków.
Doskonałe uzupełnienie każdego auta.
Płynne sterowanie lampką oświetlenia kabiny
jak w limuzynach najwyższej klasy.
Możliwość dołączenia dodatkowych diod LED
np. niebieskich.
Działa przy załączaniu i wyłączaniu oświetlenia.
Niezależna regulacja czasów zaświecania i gaśnięcia.
W „klasycznych” prostszych układach tego typu płynne
jest tylko gaśnięcie, a zaświecanie następuje nagle.
Opisany układ zapewnia także płynne zaświecanie lampki.
E l e k t ro n i k a d l a Ws z y s t k i c h
51
Elektronika dla nieelektroników
Dołączenie układu według rysunku 1
wymaga drobnych zmian w instalacji
i doprowadzenia masy. Dla uzyskania naj-
większej niezawodności zalecane jest poluto-
wanie przewodów wprost do punktów A, L, O
płytki drukowanej. Można też dołączyć do
płytki odcinek listwy z zaciskami
śrubowymi
lub lepiej przewody z odpowiednimi samo-
chodowymi złączami konektorowymi –
wtedy zaletą będzie
łatwy
montaż i demontaż,
niewymagający lutowania w samochodzie.
Osoby niedoświadczone, obawiające się
„grzebania” w instalacji powinny poprosić
o pomoc osobę choć trochę znającą się na
instalacji samochodowej. W sumie zadanie
jest proste i montaż tego interesującego ukła-
du nie powinien nikogo odstraszać.
zystora T1. Ten prąd bazy jest niewielki,
ponieważ w układzie nie pracuje zwykły tran-
zystor o wzmocnieniu rzędu kilkudziesięciu,
tylko „darlington”, czyli fabryczny układ Dar-
lingtona zawierający dwa tranzystory w jed-
nej obudowie. Element taki ma wzmocnienie
prądowe większe niż 1000, więc prąd bazy T1
ma wartość rzędu kilkudziesięciu, najwyżej
kilkuset mikroamperów. Z drugiej strony taki
prąd jest na tyle znaczny,
że
zapewnia sku-
teczne
ładowanie
kondensatora C1 nawet bez
obecności rezystora R1.
U opisanym układzie MUSI być zastoso-
wany „darlington” mocy PNP. Jeśli ktoś nie
posiada takiego elementu, może połączyć dwa
„zwykłe” tranzystory w układ Darlingtona.
Dwie możliwości z zastosowaniem tranzysto-
rów mocy PNP i NPN pokazane są na
rysun-
ku 3.
cia, może zmodyfikować układ według
rysunku 4.
Dioda D1 może być zwykła,
np. 1N4148 lub 1N4001…4007, ale lepiej
zastosować diodę Schottky’ego, np. BAT43
czy BAT84. Diodę można przylutować od
strony
ścieżek.
Wartość R1 będzie teraz
wyznaczać czas gaśnięcia, a wartość R2 - czas
rozjaśniania.
4
1
3
Wartości R1, R2 można dowolnie zmieniać
w zakresie 470Ω...4,7kΩ, przy czym oczy-
wiście te wartości nie muszą być jednakowe.
Zazwyczaj czas gaśnięcia będzie znacznie
większy od czasu zaświecania. Przy podanych
na schemacie wartościach elementów czas
płynnego zaświecania (rozjaśniania) wynosił
w modelu współpracującym z
żarówką
12V
5W około 4 sekund, a czas płynnego gaśnię-
cia około 20 sekund. Zazwyczaj pożądane
jest, by czas gaśnięcia był znacznie dłuższy
od czasu rozjaśniania. Jeśli ktoś koniecznie
chciałby wyrównać te czasy, a nawet wydłu-
żyć
czas rozjaśniania powyżej czasu gaśnię-
Możliwości zmian
2
5
Ciąg dalszy na stronie 55.
W spoczynku, gdy drzwi samochodu są zam-
knięte, styk S1 (fabrycznie umieszczony
w drzwiach) jest rozwarty. Kondensator C1
jest w pełni naładowany, tranzystor T1 jest
zatkany i
żarówka
nie
świeci.
Otwarcie drzwi samochodu powoduje
zwarcie styku S1 i stopniowe rozładowanie
kondensatora C1 przez R2.
Żarówka
zaświeca
się stopniowo. Obecność rezystora R1 nie ma
znaczenia w tej fazie pracy.
Gdy drzwi zostaną zamknięte, styk S1
zostanie rozwarty i kondensator C1 zacznie
się
ładować.
O czasie
ładowania,
czyli czasie
gaśnięcia
żarówki,
decyduje suma rezystancji
R1 i R2. Należy zauważyć,
że
kondensator
ładuje
się nie tylko prądem płynącym przez
rezystory R1, R2, ale także prądem bazy tran-
Tylko dla dociekliwych
– działanie układu
Wykaz elementów
(w kolejności lutowania)
1
2
3
4
5
R1 - 1kΩ (brąz-czar.-czerw.-złoty)
R2 - 2,2kΩ (czerw.-czerw.-czerw.-złoty)
C1 - 1000uF/16V
T1 - BD650 (lub inny „darlington” mocy PNP)
zamontować mały radiator dla T1 (nie wchodzi w skład zestawu)
Uwaga! Radiator do tranzystora T1 nie wchodzi w skład zestawu i należy go wykonać
we własnym zakresie z kawałka blachy o powierzchni kilku centymetrów kwadratowych.
Komplet podzespołów z płytką jest dostępny w sieci handlowej AVT jako kit szkolny AVT-722
7
52
E l e k t ro n i k a d l a Ws z y s t k i c h
Elektronika dla nieelektroników
Ciąg dalszy ze strony 52.
Obok klasycznej
żarówki
w lampce
oświetlenia kabiny można zastosować diody
LED, na przykład modne obecnie diody nie-
bieskie. Diody jednak znacznie różnią się
właściwościami od
żarówek
– aby zapewnić
płynne i bez opóźnień zaświecanie diod, nie
można
łączyć
w szereg więcej niż dwóch
diod (najlepiej jedną) według
rysunku 5.
Wartość rezystorów ograniczających należy
dobrać zależnie od typu i liczby diod,
żeby
prąd płynący przez diodę wynosił około
20mA. Jak pokazuje rysunek 5, dodatkowe
diody trzeba włączyć równolegle do
żarów-
ki. Nie zaleca się przy tym usuwać
żarówki
–
przy małym prądzie diod LED działanie
układu byłoby dziwne z uwagi na obecność
6
wewnętrznych rezystorów w „darlingtonie”
BD650.
Opisany układ wymaga włączenia
w obwód sterowania lampki, przecięcia prze-
wodów i dodania przewodu masy. Osoby
zupełnie niezorientowane oraz wyjątkowo
ostrożne mogą zrezygnować z funkcji płynne-
go zaświecania i włączyć opisywany układ
niejako równolegle do wyłącznika(-ów), wed-
ług
rysunku 6,
czyli w sposób charakterys-
tyczny dla „klasycznych” układów tego typu.
Wtedy zaświecanie
żarówek
będzie natych-
miastowe, a gaśnięcie – płynne.
Piotr Górecki
E l e k t ro n i k a d l a Ws z y s t k i c h
55

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin