Mistrzowie smierci.txt

"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"

Richard Rhodes

Mistrzowie śmierci

ELinsatzgruppen

Ostatnia str. rozdziału

 
"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"

Richard Rhodes

Mistrzowie śmierci
Einsatzgruppen

przełożył z angielskiego Maciej Urbański

ra E"

two

Strona tytułowa 2 2593 Ostatnia str. rozdziału

 
"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"

Spis treści

»« Motto
„ Od autora
„ Część pierwsza. Wojna na wschodzie

1. Rozdział 1. Na wschód od Pretzsch
. Rozdział 2. Błędne koła
. Rozdział 3. „Barbarossa”
. Rozdział 4. W Strefie Osiedlenia
. Rozdział 5. Oddany Heinrich I
. Rozdział 6. Oddany Heinrich II

7. Rozdział 7. Eksterminacja
» Część druga. Siedem kręgów piekła

1. Rozdział 8. Brudna robota
. Rozdział 9. Niezależnie od płci, niezależnie od wieku
. Rozdział 10. Mistrzowie życia i śmierci
. Rozdział 11. Babi [Jar
. Rozdział 12. Zwykłe morderstwo
. Rozdział 13. Rumbula
. Rozdział 14. Nerwy
. Rozdział 15. Ostateczne rozwiązanie

9. Rozdział 16. Judenfrei

10. Rozdział 17. „Rozżarzone ognie rozdmuchiwane przez wiatr”
11. Epilog

- Zdjęcia
„ Podziękowania
» Podziękowania za udostępnienie materiału
„ Bibliografia
„ Wykaz źródeł zdjęć

m UI e W M

Go -J O MM M (W NM

 

 

Spis treści 5 2593 Ostatnia str. rozdziału

 
"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"
Śmierć mistrzem, co rodem jest z Niemiec
jego oczy niebieskie
I trafia cię kulą z ołowiu
i trafia dokładnie

Paul Celan, Fuga śmierci, przeł. Jacek St. Buras

Motto 6 2593 Ostatnia str. rozdziału

 
"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"

Od autora

Na terenie prywatnej plantacji kwiatów w Winnicy, mieście w zachodniej Ukrainie,
wśród równych grządek hodowlanych róż wydzielone zostały trzy rabaty obsiane
trawą. Dwie większe w kształcie prostokątów, mniejsza zaś — kwadratowa. Ogrodzono
je niewysokim białym parkanem z kutego żelaza, a przy każdej wznosi się
pamiÄ…tkowy obelisk. Faina Winokurowa, energiczna, a zarazem ĹĽyczliwa historyczka
z Winnicy, wiozła mnie tam pewnego słonecznego lipcowego dnia, niezbyt dawno
temu. Gdy dotarliśmy na miejsce, twarz pani Winokurowej wyraźnie posmutniała —
jej oczy zaszły mgłą, ramiona się skuliły, a twarz przybrała wyraz cierpienia.
Wskazując na podłużne rabaty, wyjaśniła mi ich znaczenie — były to masowe groby
czterech tysięcy ukraińskich Żydów, zamordowanych tutaj 16 kwietnia 1942 roku.
Potem podeszliśmy do mniejszego trawnika — również porastającego zbiorowy grób,
zawierający szczątki tysiąca uśmierconych tu dzieci.

Winnica była ostatnim z miejsc masowej zagłady, które odwiedziłem, by na własne
oczy zobaczyć scenerię wydarzeń opisanych w niniejszej książce. Podróż
rozpocząłem dwa tygodnie wcześniej w Warszawie. Stamtąd udałem się do
pozostałości obozów śmierci w Treblince, Majdanku i Auschwitz-Birkenau. Następnie
odwiedziłem miejsca mniej znane: na Litwie Dziewiąty Fort w Kownie i Ponary
w Wilnie; na Białorusi Katyń i Trościaniec Mały; na Ukrainie bezimienne miejsca
zagłady w Żytomierzu, Humaniu oraz w Winnicy. Jedno z odwiedzonych przeze mnie
miejsc kaźni znane jest każdemu — to Babi Jar, wąwóz pod Kijowem, gdzie we
wrześniu 1941 roku grupa egzekucyjna pod dowództwem podłego alkoholika i byłego
architekta, Paula Blobela, w ciągu dwóch dni wymordowała 34 tysiące ludzi.

Jednakże miejsc takich jak Babi Jar było znacznie więcej. Setki zbiorowych mogił
znaczą tereny od Tallina w Estonii po Odessę na Ukrainie, od Bałtyku po Morze
Czarne. Stanowią one pokłosie zbrodniczej działalności ruchomych jednostek
specjalnych — Einsatzgruppen — utworzonych przez Reichsfiihrera SS Heinricha
Himmlera i jego zastępcę Reinharda Heydricha z myślą o eksterminacji Żydów
w okupowanej Polsce i na zachodnich terenach ZwiÄ…zku Radzieckiego. Grupy te
wkroczyły na zajęte przez Sowietów wschodnie tereny Polski w lipcu 1941 roku
z oficjalnym rozkazem zabezpieczenia zdobytych terenów przed „partyzantami”
i sabotażystami. W rzeczywistości chodziło o wymordowanie Żydów — nie pośrednio,
przez dostarczenie ich do komĂłr gazowych, lecz od razu, rozstrzeliwujÄ…c ich
w rowach przeciwczołgowych, naturalnych zagłębieniach bądź w dołach świeżo
wykopanych przez radzieckich jeńców wojennych.

Od autora 82593 Ostatnia str. rozdziału

 

A O
"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"
Historia Einsatzgruppen jest przytłaczająco ponura i być może dlatego tak mało

znana. Możecie zapytać, dlaczego mielibyście zmuszać się do czytania o tak
przerażających rzeczach. Sam sobie wielokrotnie stawiałem to pytanie, podczas
przeglądania materiałów i pisania niniejszej książki. Jedną z odpowiedzi mogłoby być
to, że nie sposób zrozumieć Holocaustu, nie znając tej części jego historii, ponieważ
mordercze poczynania Einsatzgruppen poprzedzały stworzenie obozów śmierci
i w dużej mierze przyczyniły się do ich powstania.

Inną odpowiedź może stanowić założenie, że dopiero wiedza o działalności grup
specjalnych umożliwi zrozumienie najbardziej fundamentalnej kwestii zagłady:
dlaczego ludzie — a wielu z nich można by określić mianem „zwykłych” — byli w stanie
dokonać tak przerażającego mordu, w tak bezlitosny sposób. W tym celu
przywołałem (tutaj wyniki badań kryminologa Lonniego Athensa, wcześniej
omówione przeze mnie szczegółowo w książce Why They Kill (Dlaczego zabijali).
Profesor Athens jest zdania, że głównym czynnikiem przestępczego stosowania
przemocy jest poddanie się procesowi kształtowania zachowań agresywnych,
a zwaĹĽywszy niesprowokowanÄ… przemoc, stosowanÄ… przez Einsatzgruppen,
a wymierzoną w niewinnych i bezbronnych cywili, to z pewnością określenie
„przestępcza” jest uzasadnione. W rozdziale drugim omawiam model kształtowania
zachowań agresywnych określony przez Athensa i zestawiam go z jego
zinstytucjonalizowanym odpowiednikiem — mianowicie szkoleniem wojskowym
i policyjnym.

Jednak najlepsza odpowiedź, przynajmniej dla mnie, na zadane wcześniej pytanie
objawiła mi się, gdy krążąc między zbiorowymi mogiłami w Winnicy, zdałem sobie
sprawę, że oprócz dogłębnego smutku odczuwam także gniew. Wyobraziłem sobie
wtedy owe bezbronne ofiary przed laty spędzone w to miejsce: ludzie ci zasługują na
pisemne świadectwo swego męczeństwa. Ofiary, które nawet nie miały czasu
pożegnać się z bliskimi, nim padły w ziemię długich grobów. Ofiary, którym
wyrywano dzieci z objęć, ofiary, które nie pozostawiły po sobie żadnego świadectwa.
I czułem, że mogę przynajmniej opisać zbrodnie Einsatzgruppen, a jeśli czytanie
o tych zbrodniach jest bolesne, nie może przecież w najmniejszym stopniu równać się
z bĂłlem ich ofiar.

Od autora 10 z 593 Ostatnia str. rozdziału

O

 
"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"

Część pierwsza

Wojna na wschodzie

Część pierwsza. Wojna na wschodzie 11 z 593 Ostatnia str. rozdziału

 
"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"

Rozdział 1

Na wschĂłd od Pretzsch

WiosnÄ… 1941 roku w szkole policyjnej w Pretzsch, mieĹ›cie poĹ‚oĹĽonym nad ĹabÄ…, okoĹ‚o
80 kilometrów na południowy zachód od Berlina, miało miejsce złowrogie
zgromadzenie. Kilka tysięcy członków SS (Schutzstaffel — sztafet ochronnych partii
narodowosocjalistycznej) — policji i zarazem służby bezpieczeństwa podlegającej
bezpośrednio Adolfowi Hitlerowi i działającej ponad niemieckim prawem — zostało
oddelegowanych do Pretzsch, aby przejść szkolenie i odebrać dalsze rozkazy. Nie
powiedziano im, czego będą dotyczyć, lecz pewne cechy wspólne oddelegowanych
żołnierzy mogły być pomocne w okupowanej od 1939 roku Polsce i wielu z nich
mówiło po rosyjskuLl.

Przydział do Pretzsch opustoszył szkołę dowodzenia SS w. Berlinie-
Charlottenburgu, a także mocno przerzedził kurs zawodowego prowadzenia
przesłuchań dla oddziałów SS. Przede wszystkim wytrzebił oficerów niższych
i średnich rang Sicherheitzpolizei (Gestapo i Kriminalpolizei), co akurat
nieszczególnie zmartwiło niektórych dowódców macierzystych jednostek, gdyż wielu
z oficerów Sicherheitzpolizei postrzegano jako zbyt nieokrzesanych. Do powołanych
należeli także członkowie Waffen-SS, małej, lecz rosnącej formacji wojskowej SS, oraz
biurokraci wyższej rangi spośród szeregów RSHA — Reichssicherheitshauptamt —
Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy2. Wszyscy wyżej wymienieni zostali
wyznaczeni na stanowiska dowĂłdcze przez Obergruppenfiihrera Reinharda
Heydricha, szefa RSHA, drugiego człowieka w hierarchii S$, oraz przez Heinricha
Himmlera, zwierzchnika Heydricha i Reichsfiihrera SS. Większość z kandydatów na
dowódców była prawnikami, było też kilku lekarzy i nauczycieli, wielu miało
w dorobku doktoraty. Wśród dziwniejszych osobowości pojawili się: Otto Ohlendorf,
przystojny, lecz kłótliwy ekonomista, który popadł w niełaskę u Himmlera; Paul
Blobel, chudy, nerwowy i często pijany architekt; Arthur Nebe, były detektyw policji
obyczajowej i szef Gestapo, entuzjastycznie nastawiony ochotnik; Karl Jager, brutalny
dowódca tajnej policji3. Do kompletu zbieraniny w Pretzsch należy dołączyć

rezerwowy batalion Hauptamt Ordnungspolizei4.

Wszyscy zebrani szybko zostali poinformowani o przydziale do jednostek
specjalnych podzielonych 'na grupy —  Einsatzgruppen i komanda —
Einsatzkommanden. Jednostki te wkraczały za armią niemiecką do okupowanych
krajów — począwszy od Austrii, zajętej w 1938 roku, następnie do Czechosłowacji
i Polski. Einsatzgruppen miały zabezpieczyć okupowane tereny do czasu

Rozdział 1. Na wschód od Pretzsch 13 1 593 jeszcze 24 str. rozdziału

 

a) A O AD
"Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen"
ustanowie...