Anna Piątkowska, Katarzyna Pruszkowska-Sokalla - Ostatni Sprawiedliwi.pdf

(10227 KB) Pobierz
Babci Marysi
Katarzyna Pruszkowska-Sokalla
Robertowi
Anna Piątkowska
Sprawiedliwi
Historia dla dorosłych
Wtedy ta „To, co tu słyszę, nie bardzo »pasuje« do rzeczywistości
tamtych czasów. Albowiem pewne jest, że w okupowanej Warszawie
dużo łatwiej było znaleźć miejsce w salonie, gdzie by pod dywanem
został ukryty duży czołg, niżby znalazło się miejsce dla jednego małego
dziecka żydowskiego”.
Irena Sendlerowa
tą książką trzeba ostrożnie, i to z paru powodów. Pierwszy jest
stosunkowo świeży, wiąże się z odkryciami historyków zajmujących
się Holokaustem oraz rolą, jaką w jego trakcie odegrali polscy
świadkowie (a czasem sprawcy). „Po Jedwabnem potrzebny był bohater” –
komentowała z bezlitosną trzeźwością swoją rosnącą popularność w ostatniej
dekadzie życia najsłynniejsza z polskich Sprawiedliwych wśród Narodów
Świata Irena Sendlerowa, a w jednym z listów do przyjaciół dodawała:
„Jestem narodowym alibi”.
Z
Kiedy jej zabrakło, polscy politycy zaczęli mówić o „setkach tysięcy
Polaków, którzy ratowali Żydów w czasie drugiej apokalipsy”. Ustanowienie
Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów (Narodowego Dnia
Pamięci Obywateli Polskich Zamordowanych w Zagładzie nie ma, choć były
ich trzy miliony), muzeum w Markowej, projektowane i budowane pomniki,
coraz liczniejsze publikacje i filmy… Tak, w Polsce pierwszych dekad XXI
wieku zapanowała „moda na Sprawiedliwych”.
Ostrożnie zatem, bo tam, gdzie pojawia się „moda”, zazwyczaj
towarzyszy jej trywialność. A tam, gdzie chodzi o sprawy życia i śmierci,
trywialność wydaje się czymś nie do przyjęcia. Cudowne rozmnażanie
Polaków ratujących Żydów w czasie drugiej wojny światowej – poza tym, że
zwyczajnie rozmija się z prawdą – oznacza przecież obrazę pamięci ludzi
naprawdę bohaterskich i słusznie nazywanych Sprawiedliwymi. Rozmówców
Anny Piątkowskiej i Katarzyny Pruszkowskiej-Sokalli. Ludzi, których
bohaterstwo zrozumie się w pełni, nie tylko powtarzając jak mantrę, że za to,
czego się podjęli, groziła z rąk niemieckiego okupanta kara śmierci, ale także
pokazując kontekst, w jakim przyszło im dokonywać wyboru.
Kontekst bierności, obojętności czy wręcz wrogości otoczenia. Strachu
nie tylko przed karą ze strony Niemców, lecz także przed zdradą sąsiada.
Samotności.
Nie kto inny jak Władysław Bartoszewski – skądinąd pierwszy, który zbierał
relacje o Polakach zaangażowanych w pomoc Żydom w czasie okupacji
(ukazały się również w Wydawnictwie Znak w tomie
Ten jest z ojczyzny
mojej), i obok Ireny Sendlerowej jeden z pierwszych odznaczonych medalem
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – w pamiętnym wywiadzie dla „Die
Welt” mówił, że w czasie wojny bardziej niż Niemca obawiał się polskiego
sąsiada, jeśli ten zauważył więcej niż zwykle kupionego chleba.
Nie kto inny jak Jan Karski – legendarny kurier AK niosący światu wieści
o dokonującej się na ziemiach polskich Zagładzie i jeszcze jeden
Sprawiedliwy – pisał w raportach z okupowanego kraju, że (cytuję wersję
nieocenzurowaną): „»Rozwiązanie kwestii żydowskiej przez Niemców« –
muszę to stwierdzić z całym poczuciem odpowiedzialności za to, co mówię –
jest poważnym i dosyć niebezpiecznym narzędziem w rękach Niemców do
»moralnego pacyfikowania« szerokich warstw społeczeństwa polskiego”,
dodając, że ta kwestia jest czymś w rodzaju „wąskiej kładki, na której
przecież spotykają się zgodnie Niemcy i duża część polskiego
społeczeństwa”. Stosunek Polaków do Żydów, wedle relacji legendarnego
kuriera, był wówczas „przeważnie bezwzględny, często bezlitosny.
Korzystają w dużej części z uprawnień, jakie nowa sytuacja im daje.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin