w_pustyni_i_w_puszczy.pdf

(6868 KB) Pobierz

Agnieszka Maj

8 x 45 min

Karawaną przez Afrykę

Pomysł na lekturę „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza

Zaproponowany cykl zajęć ma na celu pokazanie czytelnikom piękna

Czarnego Lądu, jego egzotyki i magii. Podczas wędrówki przez Afrykę ucznio-

wie poznają głównych bohaterów lektury, razem z nimi przeżyją przygody

i podejmą trudne decyzje. Odkryją także, czym jest poświęcenie dla drugiej

osoby i kogo można nazwać bohaterem.

W scenariuszach dotyczących lektury oprócz tradycyjnych sposobów pro-

wadzenia lekcji (praca z tekstem, pogadanka, rozmowa kierowana) wykorzy-

stano również takie metody i techniki aktywizujące, jak: burza mózgów (gieł-

da pomysłów), dyskusja panelowa, dyskusja „pomyśl – omów – przedstaw”,

metoda plakatu, drama oraz zabawy i konkursy dydaktyczne.

Uczniowie podczas zajęć pracują nie tylko indywidualnie, lecz także grupo-

wo i w parach.

Scenariusze przygotowano do czwartego tomu kolekcji lektur z „Kanonu

literatury dziecięcej” wydanego przez Edipresse. Tom ten można kupić w kioskach

od 6 października 2016. Zarekomenduj rodzicom zebranie całej kolekcji znanych

i lubianych lektur szkolnych na

www.kanonliteraturydzieciecej.pl

Wyprawa do egzotycznego świata

Szlakiem Stasia i Nel

Jak przygoda, to tylko w Afryce!

Afrykańskie pejzaże

Jak się żyło na Czarnym Lądzie w XIX

wieku?

Staś Tarkowski – rycerz bez skazy

Notatki z lektury

Test ze znajomości lektury

Na początku

Odszukaj w książce Henryka Sienkiewicza

słowa, którym najlepiej odpowiada

zamieszczona ilustracja. Dlaczego akurat

ten fragment został przez Ciebie

wybrany?

✂

w w w.k a n o n l i te r atu r yd z i e c i e c e j.p l

Scenariusz lekcji

2 x 45 min

Scenariusz z wykorzystaniem

metody dyskusji

min

Wyprawa

do egzotycznego świata

Lekcja 1.

45 min

Czynności uczniów

Pisarz i jego dzieło

1. Wypełnienie tabeli z karty pracy nr 1 „Henryk

Sienkiewicz” na podstawie informacji wyszuka-

nych w dostępnych źródłach (internecie, słowni-

kach, encyklopedii).

2. Zaprezentowanie wyników pracy.

3. Dyskusja na temat tego, czy nadal są aktualne

słowa Stefana Żeromskiego o Henryku Sienkie-

wiczu:

Cześć, wdzięczność i miłość po wsze czasy

jego imieniu.

4. Wysłuchanie informacji dotyczących okoliczno-

ści powstania książki „W pustyni i w puszczy”

(przykładowy tekst znajduje się w Materiałach

dla nauczyciela).

5. Zapisanie w zeszycie najważniejszych wiadomo-

ści o powieści.

Czynności uczniów pracujących

w czterech grupach

Przedstawienie bohaterów powieści

1. Wykonanie zadania z karty pracy nr 4 „Dobrzy

i źli na kartach powieści”.

2. Podanie najważniejszych informacji na temat

głównych bohaterów lektury.

Uporządkowanie zdarzeń opisanych

w powieści

Czynności uczniów pracujących

w czterech grupach

Czynności uczniów pracujących

w czterech grupach

1. Przeczytanie informacji o przyczynach i prze-

biegu powstania mahdystów (tekst znajduje się

w Materiałach

dla ucznia).

2. Analiza cytatów zamieszczonych w Materiałach

dla ucznia.

3. Zaznaczenie czasu akcji na diagramie w karcie

pracy nr 2 „Niezwykłe miesiące”.

Czas akcji w powieści

1. Ułożenie głównych haseł do szczegółowego planu

wydarzeń (zadanie z karty pracy nr 5 „Wędrów-

ka przez Afrykę”).

2. Odczytanie przez przedstawicieli grup głównych

punktów planu.

3. Ocena propozycji i wspólny wybór najlepszego

hasła.

Zaprojektowanie plakatu

Wyprawa

w świat powieści

Czynności uczniów pracujących

w czterech grupach

Określenie miejsc wydarzeń rozgry-

wających się w utworze

Czynności uczniów pracujących

w czterech grupach

1. Otrzymanie dużego arkusza papieru, na którym

zapisano tytuł powieści i nagłówki dotyczące ele-

mentów świata przedstawionego (wzór plakatu

znajduje się w Materiałach

dla nauczyciela).

2. Uzupełnienie schematu na plakacie.

3. Prezentacja i omówienie przygotowanych prac.

4. Zorganizowanie wystawy plakatów.

Propozycja pracy domowej:

Czy, Twoim zdaniem, warto sięgnąć po książkę

„W pustyni i w puszczy”? Napisz krótki tekst, w któ-

rym zachęcisz (lub zniechęcisz) swoich rówieśników

do przeczytania powieści.

1. Wpisanie nazw i pojęć geograficznych w zadaniu

z karty pracy nr 3 „Czarny Ląd”.

2. Prezentacja wykonanego zadania przez liderów

grup.

Materiały dla nauczyciela

Geneza powieści „W pustyni i w puszczy”

W styczniu 1891 r. Henryk Sienkiewicz wyruszył w podróż na Czarny Ląd. Podczas tej

wyprawy powstały „Listy z Afryki” oraz wydana 20 lat później powieść przygodowo-

-podróżnicza „W pustyni i w puszczy” – ostatnie dzieło pisarza, który zamieścił w nim

własne obserwacje i wrażenia z podróży. Sienkiewicz chciał, aby utwór był przezna-

czony nie tylko dla młodzieży, lecz także dla dorosłych czytelników.

„W pustyni i w puszczy” wydrukowano po raz pierwszy w latach 1910–1911 jako

powieść w odcinkach na łamach „Kuriera Warszawskiego”. W formie książkowej

utwór został wydany w 1912 r.

Pomysł na postać Stasia autor zaczerpnął z historii jedynego syna polskiego inży-

niera pracującego przy budowie Kanału Sueskiego. Chłopiec został porwany przez

handlarzy niewolników i nigdy się nie odnalazł. Pierwowzorem Nel była 10-letnia

Wandzia Ulanowska – córka przyjaciela Sienkiewicza.

w w w.k a n o n l i te r atu r yd z i e c i e c e j.p l

Scenariusz lekcji

Wzór plakatu

„W pustyni i w puszczy”

Czas akcji

Miejsce akcji

Wydarzenia „w pustyni”

Wydarzenia „w puszczy”

Główni bohaterowie

Zwierzęta w powieści

w w w.k a n o n l i te r atu r yd z i e c i e c e j.p l

Scenariusz lekcji

Materiały dla ucznia

✂

Informacje historyczne o powstaniu w Sudanie

Powstanie mahdystów w Sudanie – zbrojne wystąpienie derwiszów (członków

muzułmańskiego bractwa religijnego) pod wodzą Mahdiego przeciwko Wielkiej

Brytanii w latach 1881–1898.

Przyczyny i przebieg powstania mahdystów

1. Uzależnienie polityczne Sudanu od Egiptu i Wielkiej Brytanii od 1822 roku.

2. Walki między plemionami arabskimi i murzyńskimi, które zamieszkiwały te tereny

(zawłaszczanie bydła, wielbłądów, koni, ziem).

3. Okrucieństwo zbrojnych wypraw po kość słoniową i niewolników.

4. Niezadowolenie ludów zamieszkujących Sudan z rządów egipskich.

5. Ogłoszenie się w 1881 roku przez Muhammada Ahmada, przywódcę religijnego,

Mahdim, czyli wysłannikiem Bożym.

6. Pokonanie wojsk egipskich przez derwiszów – opanowanie ważnych miast Sudanu,

śmierć brytyjskiego generała Gordona i zdobycie Chartumu w styczniu 1885 roku.

7. Rządy religijne i polityczne Mahdiego w Omdurmanie (wiosce pod Chartumem),

sprawowane przy pomocy czterech kalifów (muzułmańskich przywódców ducho-

wych i świeckich).

8. Śmierć Mahdiego 22 czerwca 1885 roku i objęcie rządów w Sudanie przez jego zwo-

lennika – Abdullahiego.

9. Koniec niepodległego Sudanu, który dostał się znów pod kontrolę egipsko-brytyjską.

✂

Cytaty pomagające określić czas i miejsce akcji

Starsi panowie poczęli jednak rozmawiać o Mahdim i o powstaniu, była to bowiem naj-

ważniejsza, dotycząca Egiptu sprawa. Wiadomości spod Chartumu były złe. Dzikie hordy

oblegały już miasto od półtora miesiąca; rządy egipski i angielski działały powolnie. Odsiecz

zaledwie wyruszyła i obawiano się powszechnie, że mimo sławy, męstwa i zdolności Gordona

ważne to miasto wpadnie w ręce barbarzyńców.

Ponieważ zbliżały się święta Bożego Narodzenia, więc obaj, nie chcąc rozstawać się z dziećmi,

postanowili, że Staś i Nel pojadą także do Medinet.

– Dziś przenocuję i pożywię was w domu swoim, ale jutro w Omdurmanie sam musisz się

starać o jadło – i z góry cię uprzedzam, że nie przyjdzie ci to łatwo.

– Dlaczego?

– Bo jest wojna. Ludzie od kilku lat nie obsiewali pól i żywili się tylko mięsem, więc gdy

wreszcie zabrakło i bydła, przyszedł głód. Głód jest w całym Sudanie i worek durry kosztuje

dziś więcej niż niewolnik.

Reszta karawany pozostała w Chartumie. Staś, rozglądając się wokół, nie mógł zrozumieć,

jakim sposobem upadło miasto tak silnie obwarowane i leżące w widłach utworzonych przez

Biały i Niebieski Nil, a zatem z trzech stron otoczone wodą, a dostępne tylko od południa.

– A kto tu mieszka w najbliższym sąsiedztwie?

Gdy Staś opowiadał, co rzekł Mahdiemu, gdy ów namawiał go do zmiany wiary, obaj

przyjaciele powstali i każdy z nich uścisnął silnie prawicę Stasia, po czym kapitan rzekł:

– Mahdi już nie żyje!

– Mahdi nie żyje? – powtórzył ze zdumieniem Staś.

– Tak – ozwał się doktor. – Zatchnął się własnym tłuszczem, czyli, inaczej mówiąc, umarł

na serce, a panowanie po nim objął Abdullahi.

w w w.k a n o n l i te r atu r yd z i e c i e c e j.p l

Karta pracy 1

Henryk Sienkiewicz

Na podstawie dostępnych źródeł uzupełnij tabelę

informacjami dotyczącymi Henryka Sienkiewicza.

Henryk Sienkiewicz

..................................................

Imię i nazwisko

.....................

.............

Data

Klasa

Lata życia

Miejsce urodzenia

Przebieg nauki

Debiut literacki i pierwsze

utwory drukowane w gazetach

Podróże

Sytuacja rodzinna

Najwybitniejsze dzieła

Nagrody literackie

Ekranizacje powieści

✂

Karta pracy 2

Niezwykłe miesiące

Na podstawie cytatów z książki i dostępnych informacji histo-

rycznych przedstawcie na diagramie czas, w którym rozgrywa

się akcja powieści „W pustyni i w puszczy”.

..................................................

Grupa

.....................

.............

Data

Klasa

Zima – rok

...................

Wiosna – rok

...................

Lato – rok

...................

Jesień – rok

...................

XII

III

VII

VIII

w w w.k a n o n l i te r atu r yd z i e c i e c e j.p l

w_pustyni_i_w_puszczy.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: