2020- 11-12 - wSieci Historii.pdf

(12872 KB) Pobierz
Nr 11–12 (90–91)
listopad–grudzień 2020
CeNa: 9,90 zł
(w tym 8% Vat)
INDEKS 297127 ISSN: 2300-6803
NO4EU
OGLĄDAJ NAS:
NA POZYCJI
NA POZYCJACh
dekoder
Mediabox
dekodery
KAON i Horizon
NA POZYCJI
NA POZYCJI
NA POZYCJI
NO4EU
Dwie oDsłony tego samego meDalu
bieżącym numerze naszego pisma czytelnicy znajdą dwa
tematy miesiąca. W grudniu będziemy obchodzić 50.
rocznicę tragedii z 1970 r., kiedy władze komunistyczne (ekipa
Gomułki) podjęły decyzję, by po raz kolejny strzelać do robot-
ników. Nastąpiła w niedługim odstępie czasu kolejna kompro-
mitacja reżimu. Jak słusznie mówił podczas posiedzenia Rady
Głównej Episkopatu Polski z końca grudnia 1970 r. kard. Karol
Wojtyła: „To nie jest tylko kryzys systemu u nas, to jest kryzys
systemu w ogóle, systemu ekonomicznego, który nie daje tych
rezultatów, na które liczył, które obiecywał, na które poniekąd
stawiał”. Nieuchronność kryzysu systemu ekonomicznego zo-
stała spotęgowana kryzysem moralnym i duchowym widocz-
nym co najmniej od 1968 r. Jak mówił dalej kardynał Wojtyła,
wprawdzie samo dopominanie się o sprawy kultury w 1968 r.
(sprzeciw wobec cenzury) nie wystarczyło, by zmusić władze
do reakcji, a jedynie sprawy materialne (podwyżka cen z grud-
nia 1970 r.) to uczyniły, to jednak wydarzenia z grudnia 1970 r.
oraz te sprzed dwóch i pół roku „musimy traktować w pewnym
sensie… jako całość. To jest całość kryzysu, na który składa się
i problem środków materialnych, chleba, i problem kultury,
problem ducha”. Inaczej mówiąc, Grudzień ʼ70 swoją tragedią
unaocznił jednoznacznie, robotnikom w pierwszym rzędzie
(jak części inteligencji rok 1968), że system komunistyczny nie
ma nic do zaoferowania. Jest nie tylko pusty, lecz i ciasny. Ta
prawda, dla ludzi Kościoła i pokolenia umocowanego pamięcią
o II RP i tysiącleciu dziejów Narodu od zawsze dostępna, stała
się coraz powszechniejsza, akceptowalna w tych umysłach, które
zostały zniewolone materializmem dialektycznym. Więcej na-
wet, same jakże często od czasów stalinowskich zmuszały Naród
do pobytu w tej pustce i ciasnocie reżimowej ideologii. Grudzień
1970 r. widziany z perspektywy 50 lat jest zatem na nowo od-
czytywany. Ówczesne zbrodnie reżimu są dziś oceniane jako
ujawnienie słabości systemu, który miał trwać wiecznie jako
rzekomo spełniający wszystkie zachcianki ludzkie, a stał się
reżimem podtrzymywanym przez przegranych cywilizacyjnie
ludzi. Nie ludzi potępiamy, lecz ideologię, która ich zniewoliła
i zdegenerowała, wręcz pchnęła do zbrodni. Podobnie dziś, to
„nie ludzie, a ideologia”. Prowadzi ich do podobnego dna.
Jako IDMN rozpoczynamy obchody 160. rocznicy urodzin i 80.
rocznicy śmierci naszego patrona, Ignacego Jana Paderewskiego
(1860–1941). Od listopada do czerwca będziemy (na ile pozwoli
nam koronawirus) zapraszać do udziału w różnych wydarze-
niach, w tym dostępnych poprzez stronę www.idmn.pl.
Ignacy J. Paderewski był wspaniałym kompozytorem,
pianistą i mężem stanu, premierem w trudnym roku
naszej niepodległości, w 1919. Zdobył jednak sławę,
godną celebrytów, nie tylko z racji posiadanych talen-
tów. Współgrały z nimi wartości, których był nosicie-
lem i którym był wierny. Był zatem przede wszystkim
polskim patriotą odpowiedzialnym za Ojczyznę i jej
potrzeby. W 1910 r. tą potrzebą stał się pomnik Grun-
waldzki w Krakowie, symbol jedności i wrażliwości
Narodu; w 1914 r. tą potrzebą stało się porzucenie
fortepianu na rzecz dyplomatycznych starań o wolną
Polskę. Pozwoliło to Polakom cieszyć się z 13. punktu
celów wojny wyznaczonych entencie przez Stany
w
Zjednoczone, którą to deklarację przyjęli wszyscy sojusznicy
amerykańskiego prezydenta, w tym Francja, Wielka Brytania
i Włochy. Paderewski był człowiekiem miłosierdzia. Znany był
ze swej ofiarności, kiedy np. za darmo dał koncert zrozpaczo-
nym studentom amerykańskim, którzy nie byli w stanie zebrać
obiecanej sumy pieniędzy. Wśród nich był Herbert Hoover, który
po I wojnie światowej oddał z naddatkiem Polakom dobro, które
za młodu od Paderewskiego otrzymał. W tym numerze prze-
czytają państwo podobną historię, dotyczącą Nowej Zelandii.
I dobro wróciło, w 1942 r. gdy premier tego państwa zgodził się na
przyjęcie pod skrzydła swych obywateli „polskie dzieci tułacze”.
Takich ludzi dbających o ducha i materię Narodu jak Ignacy Jan
Paderewski nam trzeba, także dziś.
Jan żaryn
Fot. Andrzej wiktor
NO4EU
NR 8 (15) SIERPIEń 2014
NR 11–12 (90–91) lISToPAd–gRudzIEń 2020
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
11
3
9
TO, CO ZwykŁO Się naZywać, DOść w kOńCu
umOwnym OkrEśLEniEm: GruDZiEń 1970,
byŁO JEDnym Z naJważniEJSZyCh i ZaraZEm
naJTraGiCZniEJSZyCh mOmEnTów w pOwOJEnnEJ
hiSTOrii pOLSki
– OCEnia JErZy EiSLEr
31
w rOku 2020 ObChODZimy 500. rOCZniCę
urODZin króLa ZyGmunTa auGuSTa
pamięTanEGO niESŁuSZniE prZEDE
wSZySTkim JakO bOhaTEra „króLEwSkiEGO
rOmanSu”
– prZypOmina hEnryk LiTwin
GŁOS naCZELnEGO
JAN ŻARYN
TróJmOrZE
98
98
ZDarZyŁO Się
SiLva rErum
SiLva rErum
SkwARCzYńSkI
ANdRzEJ
ANdRzEJ SkwARCzYńSkI
niEmiECkiE
38
„prawO żyCia”
TomASz PANfIl
Dwa pLany inTEGraCJi
PRzEmYSłAw wAINgERTNER
wEhikuŁ CZaSu
wSpOmniEniE
LiSTOpaD,
20
GruDZiEń
mIChAł komudA
41
O LikwiDaTOraCh
Z kOnTrwywiaDu
mARIuSz olCzAk
10
11
anna miZikOwSka
(1926–2020)
JAN ŻARYN
Skarby aGaD
45
świECa wDZięCZnOśCi
dARIuSz zdzIECh
TEmaT miESiĄCa
24
arChiwiśCi
TaJEmniCE aan
JACEk kRoChmAl
48
kTO wrObiŁQuiGLEya?
prOFESOra
JAkub mACIEJEwSkI
GruDZiEń
1970
NAukowCY
INSTYTuTu
PAmIęCI NARodowEJ
26
Jak Się
brOniŁ
DawnO TEmu
50
piESZO Z krakOwa
DO rZymu
mACIEJ kędzIoREk
FELiETOny
Lwów
w 1918 rOku
RAfAł kIERzkowSkI
19
pOwróT pOLSkOśCi
gRzEgoRz góRNY
59
1951 – rOk SOwiECkiCh
SZpiEGów aTOmOwyCh
PAwEł SkIbIńSkI
28
DawiD Z GrODna
– bOhaTEr CZy
ZbrODniarZ?
mACIEJ mACIEJowSkI
iDmn
53
iGnaCy Jan
paDErEwSki
wśróD
GEJZErów
JACEk R. dRECkI
31
71
71
92
naSi TaTarZy
ANToNI dudEk
DZiEŁO ZyGmunTa
auGuSTa
hENRYk lITwIN
i wirTuOZ.
56
pOLiTykJan
iGnaCy
JoANNA mETzgER
pOLSka wyJĄTkOwOść
RYSzARd CzARNECkI
paDErEwSki w praSiE
FranCuSkiEJ 1919–1941
86
(niE)baJka O SmOku
gAbRIElA SIERoCIńSkA-dEC
DuSZa kOnTuSZa
arCybiSkup rOmuaLD
60
JaŁbrZykOwSki
– OSTaTni ryCErZ
krESOwy
mARTA CYwIńSkA
„ŹróDŁa
niEpODLEGŁOśCi”
mAREk JuREk
35
maTka
maGDaLEna
mOrTęSka
hENRYk lITwIN
NO4EU
ISSN 2300-6803
www.wsieci.pl
Redaktor naczelny:
Jan Żaryn
Zastępcy redaktora naczelnego:
Michał Karpowicz, Małgorzata Żaryn
Sekretarz redakcji: Krzysztof Kotowski
e-mail: redakcja@fratria.pl, tel. (22) 616 36 00
ul. Finlandzka 10, 03-903 Warszawa
Stali współpracownicy:
Marek Barański, Ryszard Czarnecki, Antoni Dudek,
Kacper Grochocki, Grzegorz Górny, Marek Jurek, Tomasz
Karpowicz, Michał Komuda, Jarosław Kossakowski,
Jacek Krochmal, Henryk Litwin, Rafał Łatka, Piotr
Mazurek, Joanna Puchalska, Gabriela Sierocińska-
Dec, Paweł Skibiński, Andrzej Skwarczyński, Piotr
Skwieciński, Piotr Zaremba, Krzysztof Żaryn oraz IPN,
MPW, AGAD, AAN i NAC
Współpracownicy:
Jarosław Czubaty, Jerzy Dąbrowski, Iza Galicka,
Grzegorz Grabski, Adam Hlebowicz, Zbigniew Hundert,
Michał Janik, Piotr Kardela, Janusz Kotański, Artur
Kubaj, s. Małgorzata Krupecka, Sebastian Ligarski,
Agnieszka Łuczak, Piotr Łysakowski, Grzegorz
Majchrzak, Łukasz Michalski, Waldemar Mierzwa,
Wojciech Osiński, Tomasz Panfil, Andrzej R. Potocki,
Maria Radożycka-Paoletti, Marcin Schirmer, Ewelina
Steczkowska, Grzegorz Szymborski, Krzysztof Tarka,
Przemysław Waingartner, Jakub Witczak
Dyrektor artystyczny:
Michał Korsun, michal.korsun@fratria.pl
Studio graficzne:
Andrzej Skwarczyński (kierownik)
andrzej.skwarczynski@fratria.pl,
Projekt graficzny: Michał Korsun
Fotoedycja:
Anna Łabęcka, ania.labecka@fratria.pl,
Bartłomiej Szyperski
Obróbka zdjęć: Tomasz Kieras
Wydawca:
Fratria sp. z o.o.
prezes: Romuald Orzeł
ul. Legionów 126-128,
81-472 Gdynia
redakcja@fratria.pl, www.fratria.pl
76
święTy miChaŁ arChaniOŁ rEprEZEnTOwaŁ
mODEL kSiĄżęCy, wOJEnny, ZwyCięSki i JakO Taki
ŁaTwO prZEmawiaŁ DO wyObraŹni SpOŁECZnOśCi,
kTórE TwOrZyŁy śrEDniOwiECZnĄ EurOpę
– piSZE maria raDOżyCka-paOLETTi
praSpOrT
62
krypTOnim „pObOrCa”,
CZyLi Sb na TrOpiE
TranSFErOwyCh aFEr
gRzEgoRz mAJChRzAk
raCJa STanu,
82
O pOLSki SOFTCZyLi
pOwEr
PRzEmYSłAw wAINgERTNER
83
raFaŁ ŁaTka
rOZmawia Z…
84
w kręGu kLiO
RAfAł łATkA
pOLOnia
bŁażEJEm TOrańSkim
bOLESŁaw świDErSki
64
i wywiaD prL
kRzYSzTof TARkA
CZym STrZELać
Druk:
Walstead Kraków sp. z o.o.
Prenumerata wydania papierowego:
tel. (22) 616 36 00
www.wsieci.pl
prenumerata@fratria.pl
Regulamin oraz warunki prenumeraty
na stronie www.wsieciprawdy.pl
Wpłat za prenumeratę prosimy dokonywać
na konto:
91 1240 5354 1111 0010 7713 6290
FRATRIA Sp. z o.o., ul. Legionów 126-128,
81-472 Gdynia,
w tytule wpłaty wpisując pełne dane
adresowe od wysyłki oraz rodzaj prenumeraty
Prenumerata realizowana przez RUCH SA:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej oraz na e-wydania można
składać bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować na
adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem
Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59 
– czynne w godzinach 700–1800.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Dyrektor ds. Rozwoju Biznesu:
Katarzyna Marchewka
katarzyna.marchewka@fratria.pl
Biuro Reklamy:
reklama@fratria.pl
Paulina Kąkol – paulina.kakol@fratria.pl
Agnieszka Woźniak – agnieszka.wozniak@fratria.pl
Marcin Dąbrowski – marcin.dabrowski@fratria.pl
ZiEmiańSTwO
67
70
87
GarbaTy krOGuLEC
kACPER gRoChoCkI
TyZEnhauZOwiE
i SpaDkObiErCy
JARoSłAw koSSAkowSkI
DiabEŁ niE móGŁ
wOJna na EkraniE
hrabina maria
88
TarnOwSka
JoANNA PuChAlSkA
O wOJniE na SEriO, ChOć
Z prZymrużEniEm Oka
kARol mAzuR
SZLaChETnE ZDrOwiE
90
niE Taka Dynia
STraSZna
kRzYSzTof ŻARYN
narraCJa uSpL
72
74
76
79
FEminiSTyCZny GuŁaG
mAREk JAN ChodAkIEwICz
wŁaDCZyniE
pEŁna kuLTura
93
bOna
mAREk bARAńSkI
pEwiEn DżEnTELmEn
i JEGO kaTaLOG
wyDawniCZy
PAwEł oRzEł
naC prEZEnTuJE
Kolportaż:
kolportaz@fratria.pl
Redakcja zastrzega sobie prawo
do redagowania i skracania tekstów.
Copyright © Fratria Sp. z o.o.
Wszystkie prawa zastrzeżone
(włącznie z tłumaczeniem na języki obce).
Redakcja nie zwraca materiałów niezamó-
wionych. Ogłoszenia i reklamy nie stanowią
materiału pochodzącego od Wydawcy.
Bezumowna sprzedaż numerów bieżących
i archiwalnych po cenie niższej od ustalonej
przez Wydawcę jest zabroniona, nielegalna
i grozi odpowiedzialnością karną.
94
pOCiSki wiaTrEm
miOTanE
łukASz kARolEwSkI
kSiĄżę ZaSTępów
niEbiESkiCh i „paTrOn
DObrEJ śmiErCi”
mARIA RAdoŻYCkA-PAolETTI
ZE ZbiOrów mpw
95
pŁaSZCZ
„kOTwy”
mIChAł TomASz
wóJCIuk
O GaŁCZyńSkim
inaCZEJ
woJCIECh oSIńSkI
NO4EU
OKŁADKA: Projekt: Michał Korsun. Fot.: Andrzej
Wiktor. Aktorzy i rekonstruktorzy: Natasza Leśniak,
Daniel Borowiec, Daniel Prokurat. Charaktery-
zacja: Joanna Wasilewska. Kostiumy i rekwizyty:
Retro-Pasje

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin