Michał Klimecki - Pekin, Szanghaj, Nankin 1937-1945.pdf

(2100 KB) Pobierz
HISTORYCZNE BITWY
MICHAŁ KLIMECKI
PEKIN-SZANGHAJ
-NANKIN 1937-1945
WSTĘP
Dla Europejczyków II wojna światowa rozpoczęła się
o świcie 1 września 1939 r. atakiem Niemiec na Polskę.
Trwała niemal sześć lat, do maja 1945 r., i przyniosła
z sobą niewyobrażalne wcześniej bestialstwo. Towarzyszące
jej holocaust, masowe mordy, niewolnicza praca podbitych,
niszczenie całych miast i wsi oraz dorobku kulturalnego
wielu pokoleń, a także rabunki na ogromną skalę zaprze­
czały przekonaniu o wysokim, osiągniętym przez wieki
postępie cywilizacyjnym, łagodzącym brutalność działań
militarnych. Kapitulacja Niemiec i Włoch przyniosła nie
tylko pokój, lecz także rozrachunek z tymi, którzy rozpętali
wojnę, a przede wszystkim otworzyła kolejny etap po­
szukiwań środków mających zapobiec wybuchowi następ­
nego kataklizmu.
Europejczycy, z szacunkiem pochyleni nad tragedią
milionów mieszkańców swojego kontynentu, z satysfakcją
przyjęli pokonanie Japonii i wygaśnięcie działań wojen­
nych na Dalekim Wschodzie. Większość jednak nie do­
strzegała, że mieszkańcy Chin okropieństwa związane
z działaniami obcych wojsk i administracji okupacyjnej
poznali już na początku lat trzydziestych. Dla miesz­
kańców Państwa Środka wojna z zewnętrznym agresorem
toczyła się kilkanaście lat. Nawet kapitulacja Japonii nie
przyniosła Chinom pokoju i nie pozwoliła na podjęcie
odbudowy kraju. Teraz z całą siłą rozgorzała wojna
domowa. Przeciwnikami stały się armie Kuomintangu
(Ludowa Partia Narodowa), kierowane przez generalis­
simusa Czang Kaj-szeka, oraz Komunistycznej Partii Chin,
na której czele stał przewodniczący Mao Zedong.
Pierwszym krokiem Japonii okazało się zajęcie w 1931 r.
północno-wschodniej części Chin, noszącej historyczną
nazwę Mandżuria, i proklamowanie w 1932 r. na tym
obszarze państwa Mandżukuo. Zostało ono uznane przez
niektóre podmioty środowiska międzynarodowego, w tym
także oficjalnie przez Polskę. W 1937 r. Japończycy
rozpoczęli inwazję na pozostałe tereny Chin, dążąc do
opanowania wybrzeża, a następnie niektórych prowincji
leżących w głębi kraju. W trakcie walki i później na
zajętych terenach dopuszczali się bestialstw wobec jeńców
i ludności cywilnej. W ich wyniku nie tylko zupełnej
dewastacji uległy rozległe obszary, lecz także straciło życie
wiele milionów ludzi. Japońscy żołnierze, dokonujący
zabójstw i innych przestępstw na ludności cywilnej, wierzyli
w doskonałość swojego władcy i państwa, swoją cywiliza­
cyjną wyższość i prawo do bezwzględnego traktowania
Chińczyków oraz byli przekonani o niemal zupełnej bez­
karności.
W naszej literaturze historycznej chińsko-japoński kon­
flikt z lat 1937-1945 nie został zbyt dokładnie opisany.
Także dzieje Chin z pierwszej połowy XX w. zaintereso­
wały stosunkowo nieliczną grupę badaczy. Wydarzenia
mające miejsce na kontynencie azjatyckim w okresie
poprzedzającym II wojnę światową i w jej trakcie pozostają
w cieniu walk toczonych w Birmie, na Malajach i o Sin­
gapur, a przede wszystkim wielkich operacji i bitew
rozgrywających się na Pacyfiku oraz położonych na nim
archipelagach i wyspach. I trudno się temu nawet dzisiaj
dziwić. Amerykańskich i europejskich historyków, pisa­
rzy, a za nimi czytelników, interesują przede wszystkim
te wydarzenia, w których uczestniczyli żołnierze ich sił
zbrojnych, niekiedy najbliżsi, ich dziadowie i ojcowie.
Takie nastawienie do przeszłości ma przynajmniej jeszcze
jedno źródło. Przyzwyczailiśmy się do przekonania, że
historia do czasu okresu dekolonizacji, tj. przełomu lat
pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, biegła pod dyktando
naszych aspiracji, odkryć, idei i rozwiązań społecznych.
Przy takim założeniu jej ośrodkiem miał być świat
euroatlantycki — Europa i Stany Zjednoczone. Aktyw­
ność ludów i narodów Afryki, Azji i Oceanii, ich
dokonania na płaszczyźnie nauki i sztuki co najwyżej
poznawaliśmy w muzeach i salach wystawienniczych
lub dzięki wyspecjalizowanym periodykom naukowym,
docierającym do niewielkiej grupy badaczy. W drugiej
połowie XIX w. i pierwszych dekadach XX w. wielkie
konflikty zbrojne zmieniające mapę Azji zauważano
i komentowano przede wszystkim wówczas, gdy mogły
wpłynąć na rywalizację i stan posiadania wielkich mo­
carstw europejskich oraz Stanów Zjednoczonych. Taki
sposób postrzegania historii stopniowo i powoli zmieniało
osiągnięcie mocarstwowej pozycji przez Japonię i, od
niedawna, Chińską Republikę Ludową. Społeczeństwo
współczesnych Chin z ogromną wrażliwością reaguje na
wszystkie przejawy pomniejszania roli swojego dorobku
w historiografii innych państw, a także bagatelizowania
czy zniekształcania tragicznych doświadczeń pokolenia
żyjącego pod japońską okupacją.
Niniejsza praca jest tylko popularnonaukowym, pierw­
szym w naszym języku, opracowaniem konfliktu chińsko-
-japońskiego z lat 1931-1945. Powstała na podstawie
materiałów wydanych drukiem. Ich wykaz (zawierający
wyłącznie prace cytowane) znajduje się na końcu książki.
Autor pragnie w tym miejscu zaznaczyć, że wiele zawdzięcza
Zgłoś jeśli naruszono regulamin