Rowiński T. O zanikaniu i odradzaniu się widzialnego chrześcijaństwa.pdf

(14882 KB) Pobierz
STEVEN RUNCIAAAN
WIELKI
KOSOIOŁ
STEVEN RUNCIMAN
WIELKI KOŚCIÓŁ
W NIEWOLI
Studium historyczne
patriarchatu konstantynopolitańskiego
od czasów
bezpośrednio
poprzedza
jego podbój przez Turków
do wybuchu greckiej wojny o niepodległość
Przełożył
JAN STANISŁAW ŁOŚ
INSTYTUT W YDAWNICZY • PAX • 1973
SPIS TREŚCI
P r z e d s ł o w i e ...........................................................................................
5
C z ęś ć p ie r w s z a
K O Ś C IÓ Ł
W
P R Z E D E D N IU
PO D BO JU
T U R E C K IE G O
1. Tło
d z i e j o w e ................................................................................. 11
2. U strój K o ś c i o ł a .......................................................................... 28
H i e r a r c h i a ........................................................................................ 28
K lasztory (m o n a s te r y )...................................................................48
3. K ościół i p a ń s t w o .......................................................................... 67
4. K ościół i K o ś c i o ł y .......................................................................... 88
W s c h ó d ................................................................................................88
Z a c h ó d ................................................................................................95
5. K ościół i f i l o z o f o w i e .................................................................127
6. T eologia m i s t y c y z m u .................................................................144
7. U padek c e s a r s t w a ........................................................................ 177
C z ęś ć d ru ga
K O Ś C IÓ Ł
POD
P A N O W A N IE M
SU ŁTAN Ó W
O T T O M A N S K IC H
1. N ow e
r a m y ............................................................................... 183
2. K ościół i państw o n ie w ie r n y c h ........................................... 206
3. K ościół i n a u c z a n i e .................................................................229
4. K ościół i K o ś c i o ł y ........................................................................249
K onstantyn opol i R z y m ......................................................... 249
5. K ościół i K o ś c i o ł y ........................................................................262
K ontakty z l u t e r a n a m i ......................................................... 262
6. K ościół i K o ś c i o ł y ........................................................................285
Patriarcha kalwiński
................................................................ 285
7. K ościół i K o ś c i o ł y ........................................................................318
D ośw iadczen ie z a n g lik a n iz m e m ........................................... 318
8. K onstantyn opol i M o s k w a .................................................. 352
9. O kreślenie d o k t r y n y .................................................................372
10. F a n a r i o c i ........................................................................
395
11. K o śció ł i lud g r e c k i ................................................................ 422
E p i l o g .............................................................................................. 445
Indeks im ion w ł a s n y c h .......................................................... 451
PRZEDSŁOWIE
W latach 1960 i 1961 dane mi było prowadzić wykłady
(w ramach fundacji Gifforda) na Uniwersytecie Saint
Andrews. Przedmiotem ich był Kościół konstantynopolitań­
ski od roku 1261 do 1821. W roku 1966 zaś dane mi było
wykładać, w ramach fundacji Birkbecka, w Trinity College
w Cambridge. Zajmowały mnie wtedy stosunki między Ko­
ściołem konstantynopolitańskim a Kościołami protestancki­
mi w wiekach XVI i XVII.
Niniejsza książka opiera się na obu wymienionych se­
riach wykładów. Punktem wyjścia jest w niej dla mnie
pierwotny temat mych wykładów w ramach fundacji Gif­
forda. Poświęciłem tam równie wiele uwagi dziejom Ko­
ścioła tak sprzed roku 1453, jak'i- po roku 1453. O Kościele
schyłkowego cesarstwa bizantyńskiego powstało już po­
przednio wiele uczonych opracowań. Wątpię więc, czy mo­
głem w mej książce powiedzieć coś ponad to, co można
znaleźć w innych pracach. Natomiast dzieje Kościoła grec­
kiego pod panowaniem sułtanów ottomańskich są względ­
nie mało znane. Lecz jeżeli się pragnie zrozumieć, co spot­
kało Wielki Kościół — bo taką nazwę dawali mu jego
wierni wyznawcy — w ciągu ciemnych stuleci niewoli,
trzeba koniecznie mieć przed oczyma obraz tego, czym ten
Kościół był i jak działał, zanim popadł w niewolę.
Skróciłem tedy me wykłady w ramach fundacji Gifforda
z roku 1960, tak by mogły stać się wstępną częścią książki.
Część ta ma na celu dać obraz Kościoła, jakim był w koń­
cowych latach cesarstwa bizantyńskiego. Poszerzyłem na­
tomiast moje wykłady w ramach fundacji Gifforda z roku
1961, gdyż przypisywałem im większe znaczenie. Chciałem
przedstawić pełną treść wykładów w ramach fundacji Birk­
becka nie rozbijając jednak proporcji książki. Z tym wszy­
stkim omówiłem nieco bardziej szczegółowo stosunki Ko­
Zgłoś jeśli naruszono regulamin