Schrade U. Nurty filozofii wspolczesnej.pdf

(5545 KB) Pobierz
ULRICH SCHRADE
NURTY
FILOZOFII
WSPÓŁCZESNEJ
OFICYNA WYDAWNICZA
POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
ULRICH SCHRADE
NL/RTY
FILOZOFII
W SPÓŁCZESNEJ
OFICYNA WYDAWNICZA
POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
WARSZAWA 2010
Spis treści
Przedmowa.........................................................................................................................................
Wstęp ...................................................................................................................................................
I.
O pojęciu „ filo z o fia ".................................................................................................................
1. Miejsce filozofii w kulturze i cywilizacji europejskiej.............................................
2. Przedmiot filozo fii........................................................................................................
3. Filozofia uniwersalna i akadem icka.........................................................................
4. Działy filozo fii..........................................................................................t ...................
5. Metody dociekań filozoficznych................................................................................
6. Główne nurty filozofii współczesnej ........................................................................
5
7
9
9
15
24
25
28
33
36
37
37
47
60
61
71
II. Id ealizm .......................................................................................................................................
A. Idealizm logicystyczny........................................................................................................
1. Filozofia teoretyczna - język i świat w ujęciu Ludwika Wittgensteina............
2. Filozofia wartości i kultury HenrykaElzenberga...................................................
B. Idealizm intuicjonistyczny.................................................................................................
1. Fenomenologia Edmunda Husserla .........................................................................
2. Hermeneutyka egzystencji Martina Heideggera....................................................
III. Realizm chrześcijański .......................................................................................................... 80
A. Augustynizm —wiara zirracjonalizowana....................................................................
81
1. Aureliusz Augustyn (Św ięty)..................................................................................... 82
2. Schemat teoretyczny ................................................................................................... 88
3. Emmanuel M ounier...................................................................................................... 90
B. Tomizm —wiara zracjonalizowana ................................................................................ 94
1. Filozofia teoretyczna .................................................................................................... 95
2. Filozofia praktyczna...................................................................................................... 102
IV. Sceptycyzm ................................................................................................................................
A. Pozytywizm...........................................................................................................................
1. Filozofia teoretyczna .........................................................................................
2. Filozofia praktyczna . . ..................................................................................................
B. Negatywizm ........................................................................................................................
1. Filozofia teoretyczna ....................................................................................................
2. Filozofia kultury ...........................................................................................................
3. Nadczłowiek .................................................................................................................
V. Materializm ................................................................................................................................
A. Materializm kontemplacyjny....................................................................................... .. .
1. Materialistyczna filozofia przyrody iczłow ieka.....................................................
2. Materialistyczne pojmowanie dziejów ....................................................................
B. Materializm aktywistyczny ..............................................................................................
1. Ogólne założenia teoretyczne.....................................................................................
2. Wybrani przedstawiciele ..................
111
113
114
124
127
128
132
138
141
142
143
149
154
155
160
Zakończenie ....................................................................................................................................... 165
Literatura ............................................................................................................................................ 167
3
Przedmowa
Choć filozofia rozważa problemy ważne dla wszystkich i każdego, jest
bardzo elitarna. Dociera tylko do wąskiego kręgu odbiorców, a jej obec­
ność na studiach technicznych staje się coraz bardziej śladowa. Znajomość
filozofii po tych studiach jest fragmentaryczna i przypadkowa, mimo iż tu
i ówdzie rozlegają się miłe uchu głosy o konieczności zwiększenia znajo­
mości filozofii wśród inżynierów. Skrypt niniejszy jest wprowadzeniem do
studiów i refleksji filozoficznej przez przedstawienie pełnej panoramy
głównych nurtów filozofii współczesnej. Wiadomości w nim zawarte mają
charakter propedeutyczny i są przydatne dla każdego studiującego filozo­
fię, a niezbędne do efektywnego uczestniczenia w zajęciach przeznaczo­
nych dla doktorantów Politechniki Warszawskiej przygotowujących się do
egzaminu z filozofii jako przedmiotu dodatkowego. Może on także z po­
wodzeniem służyć studentom uczestniczącym w zajęciach z filozofii
współczesnej. Opracowanie to zawiera bowiem informacje niezbędne do
samodzielnych studiów nad filozofią i jej głównymi problemami.
Niniejsze wydanie skryptu
Nurty filozofii współczesnej
jest już trzecim
i zarazem ostatnim; więcej wydań nie będzie. W każdym nowym wydaniu
autor dokonuje naturalnie różnych zmian, które w jego mniemaniu dosko­
nalą dzieło. W tym wydaniu dokonałem ich stosunkowo dużo. Przede
wszystkim, wobec niesłabnącego zainteresowania poglądami Ludwika
Wittgensteina, znacznie rozbudowałem zreferowanie jego poglądów
z okresu
Traktatu.
W części dotyczącej realizmu chrześcijańskiego przed­
stawiłem w sposób pełniejszy niż w poprzednich wydaniach poglądy
św. Augustyna — ze względu na ich ciągłą aktualność i wagę teoretyczną.
Jego współczesne kontynuacje w wydaniu Tischnera czy Mouniera nie
dorównują mu jednak. W istotny sposób zmieniłem prezentację poglądów
Henryka Elzenberga, czyniąc je bardziej przejrzystymi dydaktycznie.
Chciałem też, i starałem się usilnie, przedstawić jaśniej fenomenologię
Edmunda Husserla. Niestety, dla mnie myśl ta oscyluje między płytkim
grafomaństwem i niezmierzoną głębią, ale jej zasadniczy cel wciąż pozo­
staje dla mnie niejasny, stąd próba „ujaśnienia" fenomenologii nie jest
5
zapewne do końca udana. Istotnych zmian dokonałem też w rozdziale
o pozytywizmie, koncentrując się bardziej na metodologii badań nauko­
wych niż na światopoglądowych implikacjach ideologii pozytywistycznej.
Wreszcie przebudowałem rozdział o materializmie aktywistycznym,
w kierunku ukazania, że jest on forpocztą współczesnego libertyń-
skiego lewactwa. Nie znaczy to oczywiście, że w tym wydaniu nie ma
innych zmian; owszem jest ich wiele, ale nie są tak zasadnicze, jak te
wymienione.
Czytelnikom życzę ubogacającej lektury, a za wszelkie merytorycznie
uzasadnione uwagi krytyczne i pochwalne będę wdzięczny.
Zgłoś jeśli naruszono regulamin