Williams A. Intelekt w teologii patrystycznej.pdf

(10961 KB) Pobierz
A.N. WILLIAMS
A.N. WILLIAMS
BOSKI ZMYSŁ
INTELEKT
W TEOLOGII P A T R Y S T Y C Z N E J
Pr zekł ad
Wi e s ł a w D a w i d o w s k i OSA
W y d a w n i c t w o WAM ♦ Ksi ęża J e z ui c i
Kraków 2014
SPIS TREŚCI
W STĘP...............................................................................................................................
1
Z akres pracy i m e t o d a ..........................................................................................................26
R ozdział 1
ŚWIT TEOLOGII CHRZEŚCIJAŃSKIEJ................................................................ 29
O jcow ie A postolscy................................................................................................................ 29
Justyn.........................................................................................................................................
Iren eu sz......................................................................................................................................4 1
T e rtu lia n ....................................................................................................................................47
R ozdział 2
WCZEŚNI ALEKSANDRYJCZYCY: KLEMENS I ORYGENES........................56
R ozdział 3
TEOLOGIA KAPADOCKA: NAZJAŃCZYKINYSSEŃCZYK......................
107
R ozdział 4
A UG USTYN .................................................................................................................178
R ozdział 5
PISMA MONASTYCZNE........................................................................................ 232
Z akończenie................................................................................................................ 284
Teksty pierwszorzędne i tłumaczenia...................................................................... 293
Bibliografía...................................................................................................................299
Indeks o s ó b ...................................................................................................................^ 5
Indeks pojęć..................................................................................................................
PODZIĘKOWANIA
C hciałabym podziękow ać kilku osobom , które w różny sposób przyczyni­
ły się do napisania tej książki. Mój daw ny kolega D enys T u rn er w spierał
m nie od m om entu , kiedy dostrzegł tę tem atykę (n a długo zanim zostali­
śm y przyjaciółm i, a naw et poznaliśm y się naw zajem ) oraz gdy pisałam tę
książkę. Szczególną p om o cą były jego przem yślenia co do filozoficznego tła
poruszanych zagadnień, ale w sposób szczególny w dzięczna m u jestem za
jego w yjątkow ą zdolność zachęcania do pracy. C hciałabym podziękow ać za
pom oc w pozyskaniu bibliografii m oim byłym stu d en to m C hristopherow i
Wellsowi i Benow i Fulfordow i, w spieranym przez fundusze stypendialne
Yale D ivinity School oraz C am bridge Faculty o f Divinity. Sem estralny grant
udzielony przez A rts and H um anities Research C ouncil pozw olił m i o d ­
zyskać stracony rok szabasowy i dokończyć rękopis. Im puls do napisania
książki zrodził się w chwili natchnienia w trakcie sem in ariu m w Yale D i­
vinity School; w latach 1997-2000 m oi studenci - przez pytania, żyw io­
łowe dyskusje i osobiste zaangażow anie w kontem plację - nauczyli m nie
więcej, niż m ogłabym sam a wyrazić. Przede w szystkim chcę podziękow ać
m ojem u drogiem u, cierpiącem u na przew lekłą chorobę m ężow i D aleow i
G inrichow i, cierpliw ie napraw iającem u problem y kom puterow e, znajdują­
cem u książki, jakie pozostaw iałam po sobie w pracow ni, i cierpliw ie w ysłu­
chującem u codziennych opisów zarów no frustracji, jak i m ałych sukcesów.
A poniew aż pisanie czegokolwiek byłoby niezw ykle m o n o to n n e bez kocie­
go tow arzystw a, zapisuję słowa uznania dla P ush k in a i Persiki, które często
inspirow ały m oje myśli dotykiem swoich kocich łap.
A.N.W.
Święto św. K lem ensa z A leksandrii, 2005
WSTĘP
Czytelnik obyty z lekturą wczesnochrześcijańskich tekstów teologicz­
nych zauważy, jak wiele i jak dalece różnią się one od tekstów współczes­
nych pisarzy chrześcijańskich. Różnica ta nie dotyczy jakiegoś pojedyn­
czego miejsca czy kulturowo uwarunkowanych założeń ideowych, a nawet
środków lub form argumentacji. Odnosi się do wielopasmowego zakresu
cech tej teologii, określających łatwość, z jaką pisarze wczesnochrześcijań­
scy
poruszają
się między zagadnieniami o charakterze techniczno-teolo-
gicznym, duchowym czy ascetycznym. Być może opis tego związku w kate­
goriach ruchu aż nadto podkreśla różnicę pomiędzy tymi zagadnieniami,
gdyż kwestie, których one dotyczą, płynnie wiążą się ze sobą i wypływają
z siebie nawzajem, sugerując tym samym, że ich autorzy nie uznawali ich
za odrębne. Pisarze doby patrystyki przechodzili swobodnie od sformuło­
wań pochodzących z praktyki modlitewnej czy liturgicznej do twierdzeń
dogmatycznych. Z danych teologicznych wnioskowali na rzecz zasad życia
ascetycznego, co świadczy o tym, że zakładali, iż dziedziny tak sobie bli­
skie - a jednak dość odrębne - należą do przestrzeni tego samego dyskursu
i poruszanych zagadnień1
.
1
R.L. Wilken,
D uch m yśli wczesnochrześcijańskiej. W p o szu kiw a n iu oblicza Boga
, przekł.
D. Waszkiewicz, Kraków 2009, rozpoczyna swój przegląd wczesnej myśli chrześcijańskiej
twierdzeniem, że religia chrześcijańska jest bezwzględnie rytualna, bezkompromisowo mo­
ralna i nieapolotegycznie intelektualna (xiii). Ta charakterystyka jest niewątpliwie prawdzi­
wa w odniesieniu do okresu dotyczącego pracy autora, lecz już mniej akuratna, gdy idzie
o okresy późniejsze. Podobnie jak Wilken i ja okres patrystyczny opisuje A. Louth, ale uzna­
je on późniejszy rozdział zagadnień dogmatycznych i mistycznych. Jednakże widzi on zbli­
żenie pomiędzy tymi dwoma polami w myśli Bartha i Balthasara (zob. A. Louth,
Początki
m istyki chrześcijańskiej. O d Platona do Pseudo-D ionizego Areopagity,
tłum. H. Bednarek,
Kraków 1997, xi-xiii). Opisuję teologię patrystyczną w sposób korespondujący z charakte­
rystyką życia monastycznego według Leclerqa, mimo że interesuje się on głównie autorami
średniowiecznymi i zadaje sobie trud rozróżnienia między teologią monastyczną a scho-
lastyczną (zob. J. Leclerq,
The Love o f Learning a n d the Desire fo r God: a S tu d y o f M onastic
Culturey
tłum. C. Misrahi, New York 1961, passim, szczeg. 5).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin