Trzmielina pospolita, t. zwyczajna (Euonymus europaeus L.) – gatunek krzewu należący do rodziny dławiszowatych (Celastraceae). Występuje w Europie i Azji, w Polsce jest dość pospolity na całym obszarze.
Pokrój
Rozłożysty krzew osiągający wysokość do 3 m.
Łodyga
Młode gałązki gładkie, oliwkowozielonawe, starsze czterokanciaste. Pączki z jasnymi dwubarwnymi łuskami, przylegajające do pędów.
Liście
Eliptyczne, zaostrzone, o klinowatej podstawie, piłkowanych brzegach i długości 3-9 cm. Ogonek liściowy krótki (ok. 0,5-1 cm), na blaszce widoczne 5-6 nerwów bocznych. Jesienią liście przebarwiają się na czerwono.
Kwiaty
Drobne, bladozielonawe, przedprątne, zebrane w pozorne baldaszki na szczytach gałązek. Mają kielich i koronę czterodziałkowe, 4 pręciki i 1 słupek.
Owoc
Czterograniasta jaskraworóżowa torebka, zawierająca 4 białe nasiona w pomarańczowej osnówce. Utrzymują się na krzewie jeszcze długo po opadnięciu liści. Są trujące.
Roślina wieloletnia. Kwitnie w maju, zapylana jest przez muchówki. Siedlisko: Lasy i zarośla na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Roślina silnie trująca: wszystkie części rośliny, ale przede wszystkim owoce zawierają glikozydy: ewobiozyd, ewomonozyd i ewonozyd. Zatrucie trzmieliną zwyczajną powoduje osłabienie, wymioty, biegunkę, dreszcze, konwulsje, zaburzenia w pracy serca, paraliż, a w końcu śmierć. Za śmiertelną dla dorosłego człowieka dawkę uważa się 35 owoców. Liczba chromosomów 2n= 64.
Zastosowanie
Z korzeni otrzymuje się gutaperkę
Roślina lecznicza.
Owoce, czyli całe torebki można zbierać od II połowy września do października. Czasem na krzewach znajdziemy już tylko barwne rozwarte torebki, bez nasion. Można też zbierać same torebki, bez nasion. Zebrany surowiec można wysuszyć w miarę szybko lub przetworzyć w stanie świeżym.
Torebki trzmieliny po uwolnieniu nasion są cenne w fitoterapii.
Owoc trzmieliny zawiera alkohole cukrowe (dulcytol), garbniki, flawonoidy (kemferol, zeaksantyna), alkaloidy (frangulanina, frangufolina), kardenolidy (evonosid), kwasy organiczne, witaminy (P, C, A, B1), saponiny triterpenowe.
Syropy trzmielinowe należą do środków wzmacniających serce, moczopędnych i silnie żółciopędnych, zapobiegających atonii jelit, lekko rozwalniających w większych dawkach. Trzmielina zastępuje kruszynę i szakłak, przy czym nie powoduje bolesnych dolegliwości przy przeczyszczeniu.
Syrop z owoców trzmieliny pobudza wydzielanie żółci, moczu i potu, a wraz z nimi szkodliwych produktów przemiany materii. Wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne. Posiada właściwości antyseptyczne w przewodzie pokarmowym. Reguluje pasaż treści pokarmowej, zapobiega zaparciu i atonii jelit. Działa przeciwwzdęciowo i wiatropędnie. Poprawia samopoczucie. Pobudza krążenie krwi na obwodzie, usprawnia krążenie wieńcowe. Wzmacnia siłę skurczu mięśnia sercowego. Znakomity do herbaty z miodem przy przeziębieniu, grypie i kaszlu. Wspomaga proces odchudzania, zapobiegając zaparciom i obrzękom oraz kumulacji chlorku sodu i toksyn w ustroju po rozpadzie tkanki tłuszczowej.
Około 0,5 kg całych owoców z nasionami lub torebek bez nasion trzmieliny rozdrobnić nożem.
Rozdrobnione owoce trzmieliny zalać 2-2,5 l wody gorącej, zasypać 40-60 g kwasku cytrynowego (stabilizator składników czynnych), zagotować.
Odstawić na 8 godzin pod przykryciem dla maceracji. Następnie przecedzić.
Do uzyskanego wywaru dodać cukier 2 kg, nieco alkoholu 40% (100-200 ml), można dać miód, wymieszać. Zamykać w butelkach korkiem naturalnym lub w słojach. Nie wymaga pasteryzacji.
Jest kwaskowo-słodki, przyjemny w smaku, o różowo-czerwonej lub różowo-pomarańczowej barwie. Dodawać do herbaty lub zażywać 2 razy dziennie po 1 łyżce. W przeziębieniu i kaszlu 3-4 razy dziennie po 1 łyżce.
Lnica pospolita – Linaria vulgaris Miller
Lnica pospolita (Linaria vulgaris) – gatunek byliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae)). Występuje na półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej (tam jest gatunkiem zawleczonym). Roślina pospolita na całym obszarze Polski.
Wzniesiona, prosta. Z reguły nie rozgałęzia się, czasami tylko w dolnej części. Owłosiona gruczołowato tylko w części kwiatostanowej, poza tym jest naga. Wysokość 20-90 cm. Roślina wydziela nieco nieprzyjemny zapach.
Ulistnienie skrętoległe, gęste. Nieduże bezogonkowe liście (szerokość 1,5-4 mm, długość 30-50 mm) o kształcie równowąskim lub podługowato-lancetowatym. Mają spłaszczone nasady, zaostrzone końce, są szeroko obłonione, cienkie, 1-3 nerwowe.
W szczytowej części łodygi zebrane w gęste grono. Wyrastają w kątach dużo mniejszych od liści przysadek na krótkich szypułkach i mają długość 2-4 cm. Kielich złożony z 4 wolnych, ostro zakończonych działek i dużo mniejszy od korony. Korona kwiatu grzbiecista, o jasnożółtym kolorze z ciemnożółtą gardzielą i z ostrogą. Ostroga jest krótsza od korony i prosta, lub nieco zagięta. Gardziel korony jest całkowicie zamknięta przez uwypukloną do góry wargę dolną. Kwiaty bez zapachu, samopylne, kwitną od czerwca do września.
Krótsza od kielicha, otwierająca się ząbkami w górnej części torebka. Zawiera pokryte brodawkami nasiona w kształcie krążka. Jedna roślina wytwarza do 30 000 nasion, są one rozsiewane przez wiatr
Korzenie
Ich długość dochodzi do 1m.
Biologia i ekologia
Rośnie na przydrożach, murawach, na kamienistych zboczach, pastwiskach, łąkach, na polach uprawnych jako chwast. Preferuje miejsca słoneczne. Rośnie zarówno w miejscach suchych, jak i wilgotnych. Roślina ruderalna.
Roślina trująca
Całe ziele jest trujące, zwłaszcza dla koni. Szczególnie trującym jego składnikiem jest alkaloid peganina.
Roślina uprawna: bywa czasami uprawiana jako roślina ozdobna.
Roślina lecznicza:
Lnica pospolita jest rośliną leczniczą - zawiera flawonoidy, alkaloidy (peganina), fitosterole, pektyny, glikozydy (linaryna, aukubina), kwas askorbinowy, olejek eteryczny, garbniki oraz związki cyjanogenne. Po roztarciu liści, bądź łodygi w palcach daje specyficzny (dla niektórych osób nieprzyjemny), ostry zapach. Surowcem leczniczym jest ziele - części łodyg z liśćmi i kwiatami, zebrane w trakcie kwitnienia i zasuszone. Wywar z lnicy działa żółciopędnie, moczopędnie, przeczyszczająco, wykrztuśnie, przeciwzapalnie, odkażająco, napotnie, uspokajająco, przeciwbólowo i nasennie. Uważa się, że preparaty z tej rośliny są skuteczne przy leczeniu przewlekłych zaparć, stymulacji trawienia i przyswajania pokarmów. Napary pomagają zwalczać stany zapalne skóry i błon śluzowych. Można je także stosować do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek.
Kierowcy nie powinni pić naparu z lnicy, gdyż substancje w niej zawarte mogą działać oszałamiająco!
Ziele lnicy – Herba Linariae sprawdza się w leczeniu przewlekłych zaparć, nieżytów układu oddechowego i zastojów żółci, ponadto skuteczna w zapobieganiu cofaniu żółci do żołądka (refluks).
Działanie: łagodnie przeczyszczające, moczopędne, przeciwzapalne. Pobudza perystaltykę jelit, rozluźnia mięśnie gładkie dróg żółciowych. Napary używane były do łagodzenia dolegliwości hemoroidów. W tym celu wykonywano też maści z ziela lnicy zmieszanego ze smalcem. Ponieważ jej działanie przeczyszczające jest trzykrotnie słabsze od kruszyny, była używana w przewlekłych zaparciach u dzieci, osób starszych. Używano ją także przy zaburzeniach trawienia, wzdęciach i atonii jelit.
Zbiór i suszenie: ziele zbiera się podczas kwitnienia rośliny, suszy w przewiewnym i zacienionym miejscu.
Dawniej była dość uciążliwym chwastem lnu i stąd pochodzi jej nazwa rodzajowa.
Z powodu kształtu kwiatów, przypominającego buty, nazywana była dawniej przez lud pantofelkami Matki Boskiej.
W lecznictwie ludowym była używana do leczenia trudno gojących się ran, zapalenia dróg rodnych i spojówek oczu, świądu skóry i żylaków nóg.
Ma własności wybielające – rozjaśnia lub całkiem wybiela piegi na skórze.
Odwaru z ziela używano dawniej do odstraszania much z domu.
Napar z łyżki ziela na szklankę wrzątku przyjmować po 1/2 szklanki 3-4 razy dziennie, przez 1 miesiąc, potem 2 razy dziennie po 1/2 szklanki.
Psianka słodkogórz (Solanum dulcamara L., łac. dulcis – słodki, amarus – gorzki) – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny psiankowatych (Solanaceae L.), trujące półpnącze. Rośnie dziko w Europie, Afryce Północnej, Azji Zachodniej, aż po Indie. Zawleczona i zadomowiona w Ameryce Północnej. Roślina pospolita na terenie Polski.
Rozesłana lub pnąca się, w dolnej części zdrewniała, górą zielna. Z zewnątrz słodka, wewnątrz gorzka (stąd pochodzi nazwa rośliny).
Ogonkowe, sercowatojajowate, na szczycie zaostrzone. U nasady mają zwykle 1-2 mniejsze łatki.
Zwisłe, zebrane w szczytowe lub boczne baldachogrona. Kielich złożony z 5 działek, korona ciemnofioletowa, kółkowa z pięcioma szeroko rozchylonymi płatkami, 5 pręcików zrośniętych złocistożółtymi pylnikami w rurkę wokół pojedynczego słupka. Pręciki i słupki dojrzewają równocześnie. Kwitnie od lipca do sierpnia, jest owadopylna.
Podłużna, lśniąca i soczysta jagoda o długości ok. 1 cm. Niedojrzałe owoce są zielone, dojrzałe przyjmują szkarłatnoczerwony kolor.
Występuje na całym niżu, aż po niższe partie gór. Pospolita w wilgotnych zaroślach, lasach olsowych, oraz nad brzegami wód.
Roślina trująca.
Oprócz działania leczniczego wykazuje równocześnie silne działanie trujące i z tego powodu nie jest obecnie wykorzystywana w lecznictwie.
Roślina lecznicza :
Zawiera alkaloidy steroidowe (w owocach 0,03-0,06%): soladulcydyna (soladulcidine), solasodyna (solasodine), tomatydenol (tomatidenol); karotenoidy (lycoxantin), polifenole, cukry, szczawiany (owoce), śluzy. Jest stosowana w ziołolecznictwie ludowym jako środek moczopędny, przeciwreumatyczny i rozkurczowy. Działa też uspokajająco. Przedawkowany wywołuje zatrucie (biegunka, wymioty, zawroty głowy, podrażenie przewodu pokarmowego i układu moczowego). Objawy psychiczne (zaburzenia postrzegania świata i odbioru bodźców) występują w dawkach toksycznych. Z glikoalkaloidów podczas przemian ustrojowych uwalniane są saponiny i cukry, które wywierają działanie lecznicze. Saponiny w nadmiarze powodują rozpad krwinek – hemolizę i uszkodzenie śródbłonków, błon komórkowych, zaburzenia transportu tkankowego. W dawkach leczniczych działają odkażająco i wykrztuśnie. Niebezpieczne jest przedawkowanie rośliny. Należy również ostrzegać dzieci, aby nie jadły czerwonych owoców psianki. Przedawkowane powodują również zatrucie. Szczególnie interesujące są kwiaty psianki – kształtem podobne do kwiatów ziemniaków i pomidorów, lecz barwy fioletowej.
Wodne wyciągi zastosowane na skórę działają rozjaśniająco na cerę, antyseptycznie, oczyszczająco na pory, rozmiękczająco na zrogowaciały naskórek oraz przeciwzapalnie. Przydatny w pielęgnowaniu cery tłustej i suchej, ze zrogowaciałym naskórkiem, piegami, plamami, zaskórnikami i rozszerzonymi porami. Pomocny w terapii trądzików i wyprysków. Czasem wywołuje cofanie zmian łuszczycowych (okłady i picie naparu). Dobrze oczyszcza i pielęgnuje (rozmiękcza) włosy. Ułatwia wnikanie w strukturę włosa składników odżywczych. Zapobiega elektryzowaniu się włosów. Maść i mazidło z sokiem lub maceratem z ziela psianki ułatwia resorpcję siniaków i przyśpiesza leczenie urazów narządów ruchu (kontuzje sportowe, uderzenia z krwiakiem, złamania). Okłady na zmiany skórne wywołane zaburzeniami przemiany materii. Wspomaga leczenie skórnych chorób autoimmunologicznych.
Psianka jest mało popularną rośliną leczniczą. Znana w ziołolecznictwie Szwajcarii i Niemiec. U nas niesłusznie opisywana głównie jako roślina trująca. Dojrzałe owoce mają mało glikoalkaloidów. Niedojrzałe są w nie zasobne. Właściwości trujące psianki są jak zwykle w Polsce przejaskrawione i oszacowane na podstawie fantazji i domniemań autorów (teoretyków) oraz paru doniesień o zatruciu po przedawkowaniu.
Dawki: do celów kosmetycznych słabe wyciągi alkoholowe, na alkoholu max 30%, z suchej lub świeżej rośliny kwitnącej lub owocującej. 1 część surowca zalać 5 częsciami alkoholu. Wyciąg można rozcienczać wodą, stosować do przemywania, okładów, płukanek. Doskonały jest również napar z psianki.
Doustnie: 1 łyżeczka ziela na 1 szklankę wrzącej wody, parzyć 25 minut, przecedzić. Wypić małymi porcjami w ciągu dnia. Przy suchym kaszlu dodać miodu. Psianka zastępuje z powodzeniem w leczeniu nieżytów układu oddechowego: ziele bluszczu, korzeń mydlnicy, wymiotnicy, ziele kopytnika, kolcorośl itp.
Nie stosować u kobiet w ciąży i karmiących.
Składniki psianki zwiększają przyswajalność innych leków oraz składników pokarmowych.
Surowiec zielarski : pędy (Stipites Dulcamarae) zawierają alkaloidy, glikozydy, garbniki.
Działanie : W medycynie ludowej używana była do leczenia zapalenia oskrzeli, żółtaczki, reumatyzmu i chorób skóry.
Pokrzyk Wilcza Jagoda (Belladonna)-Atropa belladonna L.
Pokrzyk wilcza jagoda jest rośliną wieloletnią osiągającą wysokość pomiędzy 60 cm a 1.80 cm. Pochodzi z rodziny psiankowatych. Zioło to posiada fioletową łodygę z dwoma lub trzema rozgałęzieniami. Liście pokrzyku wilczej jagody, kształtu jajowatego, są ciemno zielone i 7.5 cm do 25 cm długie. Pokrzyk wilcza jagoda ma kwiaty o kształcie dzwoneczków o barwie ciemno fioletowej, które pojawiają się w czerwcu oraz lipcu. Owocem zioła jest błyszcząca, fioletowo-czarna, wielonasienna jagoda wielkości wiśni. Owoc pokrzyku wilczej jagody jest słodki w smaku i właśnie ta część jest najbardziej trująca. Kiedy zgnieciemy liść pokrzyku wilczej jagody, poczujemy silny zapach. Wszystkie części tej rośliny są trujące, jeśli będziemy je używać w nadmiarze.
Chemiczna substancja pokrzyku wilczej jagody zwana atropiną, rzeczywiście powoduje rozszerzanie źrenic, i jest wykorzystywana przez okulistów do tych właśnie celów. Dzięki atropinie lekarz okulista może dokładnie zbadać siatkówkę oka. Pokrzyk wilcza jagoda zawiera również dwie inne cenne substancje – skopolaminę oraz hyoscyaminę – które, podobnie jak atropina, posiadają wlaściwości uspokajające oraz działają jako środek rozluźniający mięśnie gładkie. Indywidualnie lub w kombinacji, składniki pokrzyku wilczej jagody (uzyskane z liści i korzenia) są głównymi składnikami w różnego rodzaju leków przeciwskurczowych przepisywanych w dzisiejszych czasach w leczeniu dolegliwości jelitowych, takich jak rozwolnienie, podrażnienia okrężnicy czy wrzodów trawiennych.
SUROWCE LECZNICZE-Korzenie, liście.
Pokrzyk wilcza jagoda jest przepisywany pacjentom w celu rozluźnienia nabrzmiałych organów, zwlaszcza żołądka oraz jelit, łagodząc jelitowe kolki oraz ból. Zioło to pomaga w leczeniu wrzodów trawiennych i rozluźnia skurcze kanalików moczowych.
Pokrzyk wilcza jagoda może być używany w leczeniu objawów choroby Parkinsona, obniżając drżenia i sztywność, jak też poprawiając mowę oraz ruchliwość.
Właściwości pokrzyku wilczej jagody w rozluźnianiu mięśni gładkich znalazły pożyteczne zastosowanie w konwencjonalnej medycynie jako środek znieczulający. Preparaty produkowane z pokrzyku wilczej jagody działaja także hamująco na układ nerwowy przywspółczulny, jak również obniżają wydzielanie wszystkich gruczołów znajdujących się w obrębie organizmu.
Terapeutyczna dawka pokrzyku wilczej jagody jest bardzo zbliżona do toksycznej dawki. Przedawkowanie dawki może spowodować paraliż w obrębie układu oddechowego, śpiączkę oraz śmierć.
Do innych zastosować medycznych tego zioła należy stosowanie go w przypadkach napięciowych bólów głowy.
Wszystkie części pokrzyku wilczej jagody są zbierane i wykorzystywane w celach homeopatycznych. Roślina jest miażdżona i tłoczona, a sok z niej wyciśnięty jest mieszany z alkoholem w celu uzyskania wyjątkowo rozcieńczonej postaci.
Pokrzyk wilcza jagoda jest używany w leczeniu dolegliwości związanych z nagłym wystąpieniem infekcji wraz z zapaleniem, takich jak gorączka, grypa, zapalenie migdałków, ból gardła, suchy, łaskoczący kaszel, który pogarsza się, kiedy pacjent mówi, ból ucha (zwłaszcza po prawej stronie), który staje się mocniejszy, kiedy głowa jest mokra lub jest zimno w głowę. Objawy zawierają: pulsujący ból, bladość ust, jaskrawo czerwony język, czerwoną, gorącą twarz, suchą i nagle zaczerwienioną skórę z zimnymi dłońmi i stopami.
Inne dolegliwości chorobowe, które są leczone za pomocą Belladonny to: pulsujące bóle głowy, w których najmniejszy ruch oka potęguje ból; czyraki; napad padaczkowy; bóle porodowe; spuchnięte, czerwone piersi spowodowane karmieniem; zapalenie pęcherza; zapalenie nerek; niespokojny sen. Belladonna jest również podawana dzieciom na bóle w czasie zabkowania oraz w celu zmniejszenia wysokiej gorączki.
Liście pokrzyku wilczej jagody są zbierane latem, natomiast jego korzeń jest wykopywany w pierwszym roku rośliny na jesieni.
Naturalne alkaloidy tropinowe - alkaloidy tropinowe znajdujące się w pokrzyku wilczej jagodzie hamują przywspółczulny układ nerwowy, który kontroluje mimowolny, bezwiedny ruch ciała. To z kolei redukuje produkcję śliny, wydzielin żołądkowych, jelitowych oraz oskrzelowych, jak również ruch kanalików moczowych, pęcherza oraz jelit. Alkaloidy tropinowe również podnoszą puls serca oraz rozszerzają źrenice.
SKŁADNIKI
Pokrzyk wilcza jagoda zawiera alkaloidy tropinowe (aż do 0.6%), a w szczególności hyoscyaminę i atropinę, flawonoidy, kwasy organiczne, garbniki, kemferol, kumaryny.
DAWKOWANIE
Sproszkowane liście zioła: 0.0648 g do 0.1296 g
Sproszkowany korzeń zioła: 0.0648 g do 0.324 g
Płynny wyciąg z liści zioła: 1 do 3 kropli
Płynny wyciąg z korzeni zioła: ¼ do 1 kropli.
Pokrzyk wilcza jagoda - Atropa Beladonna
Rodzina: Solanaceae
Opis surowca: Liście pokrzyku zebrane w czasie kwitnienia rośliny zawierające nie mniej niż 0,3% alkaloidów obliczonych jako hioscjamina. Wygląd zewnętrzny: Liść ma kształt jajowaty lub eliptyczny. Jest on całobrzegi, a jego szczyt jest zaostrzony. Długość blaszki liścia dochodzi do 27 cm. Ogonek krótki. Sam surowiec jest zielony, matowy i kruchy. Pod lupą widać, że dolna powierzchnia liścia jest szarawo punktowana, a nerwy na dolnej stronie liścia są nieznacznie owłosione
Związki czynne: Alkaloidy pochodne tropanu: hioscyjamina, atropina, skopolamina, beladonina. Kumaryny (skopoletyna, umbeliferon), flawonoidy.
Działanie: Parasympatolyticum, spasmolyticum, mydriaticum. Wyciągi z surowca działają porażająco na nerwy układu przywspółczulnego. Hamuje to czynność wydzielniczą gruczołów potowych, błon śluzowych nosa, oskrzeli i wydzielanie soku żołądkowego. Wywołują charakterystyczne rozszerzenie źrenic. Działają także rozkurczająco na mięśnie gładkie, zwłaszcza zwieraczy układu pokarmowego. Dochodzi do przyspieszenia akcji serca. Obserwuje się także działanie ośrodkowe - pobudzenie ośrodka oddechowego, a w większych dawkach wyższych ośrodków ruchowych. Liście, jak i wyciągi z pokrzyku są najczęściej stosowane jako środki rozkurczowe. Mają także zastosowanie w niektórych zatruciach np. grzybami lub ołowiem. Obecnie główny alkaloid belladonny - atropina jest uzyskiwany na drodze syntezy, co zmniejszyło znaczenie surowca.
Wskazania: Najczęściej w stanach skurczowych w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych. W nadmiernej potliwości i ślinotoku. Rzadziej stosuje się sam surowiec w zatruciach glikozydami nasercowymi - zmniejszają bradykardię, lub w zatruciach grzybami (muchomor sromotnikowy) i parasympatykomimetykami.
Spożycie części rośliny może wywołać ostre zatrucie. Należy skontaktować się z lekarzem. Jako odtrutkę stosuje się pilokarpinę.
xarxar