Makdonaldyzacja społeczeństwa Ritzer G.pdf

(11138 KB) Pobierz
GEORGE
RITZER
MCDONALDYZACJA
SPDłECZEŃSTWA
przełożył
SŁAWOMIR
MAGALA
Warszawa
1997
Spis
treści
1
Wprowadzenie
do
makdonaldyzacji
16
McDonaid’s
jako
symbol
Ameryki
21
Długie
ręce
makdonaldyzacji
24
Cztery
wyznaczniki
makdonaldyzacji
31
Zalety
makdonaldyzacji
37
Krytyka
makdonaldyzacji
-
nieracjonalność
racjonalności
39
Wnioski
43
2
Makdonaldyzacja
i
jej
poprzedniki
46
Od
„żelaznej
klatki”
do
fabryki
„szybkich
dań”
46
Biurokracja:
zracjonalizować
życie
47
Holocaust:
„produktem
końcowym
była
śmierć”
54
Zarządzanie
naukowe:
znaleźć
„jedyny
i
najlepszy
sposób”
58
Taśma
montażowa:
produkowanie
robotników
robotów
59
Levittown:
„domy
rosły
jak
na
drożdżach”
62
Centra
handlowe:
ucentrowienie
Ameryki
65
McDonald’s,
czyli
fabryka
szybkich
dań
67
Wnioski
72
3
Efektywność
74
Wędrujemy
przez
zaczarowany
świat,
jedząc
palcami
Przemysł szybkodaniowy:
wszystko
za
was
zrobimy
Zdobywanie
wyższego
wykształcenia:
po
prostu
wypełnić
rubryki
85
Ochrona
zdrowia:
„leczenie
z
marszu”
86
Praca:
dostawy
„na
czas”,
a
nie
„na
wszelki
wypadek”
74
75
91
„Następny,
proszę”
Wnioski
112
94
4
Kalkulacyjność
113
Duże
hamburgery
i
małe
komputery
113
Przemyśl
szybkodaniowy:
„Olbrzymy”
i
„Wielorybniki”
114
Wyższe
wykształcenie:
stopnie,
punkty,
oceny
i
notowania
122
Ochrona
zdrowia:
pacjenci
jałfo
zielone
banknoty
Praca:
pieniądz
-
łakoma
rzecz
129
Inne
przykłady:
komputer
mnie
zmusił
130
Wnioski
144
127
5
Przewidywalność
145
Na
te
domki
deszcz
nigdy
nie
pada
145
Przemysł
szybkodaniowy:
„siemasz,
partnerze”
i
„powodzenia
na
szlaku”
146
Wyższe
wykształcenie:
testy
spod
sztancy
157
Ochrona
zdrowia:
komputerowa
diagnoza
158
Miejsce
pracy:
nawet
dowcipów
uczą
się
na
pamięć
160
Inne
przykłady:
disneyowska
powierzchowność
163
Wnioski
176
6
Manipulacja
177
Maszyny
i
ludzie
roboty
177
Przemysł
szybkodaniowy:
„jedz
i
spadaj!”
179
Oświata:
nauka
uległości
184
Ochrona
zdrowia:
kto
decyduje
o
losie
pacjenta?
Praca:
rób,
jak
ci
mówię,
nie,
jak
robię
189
Inne
środowiska:
telefonistki
muszą
się
meldować
Wnioski
206
207
Zatory
na
„szczęśliwych
szlakach”
207
Nieefektywność:
długie
kolejki
do
kas
208
Wysoki
koszt:
w
domu
taniej
212
187
192
7
Nieracjonalność
racjonalności
Złudzenie
zabawy:
chi,
chi!
krach
na
giełdzie
213
Złudzenie
rzeczywistości:
nawet piosenkarze
podstawieni
218
Dehumanizacja:
mycie
gumowym
wężem
w
„Korytku
i
napitku”
219
Ochrona
zdrowia:
jesteś
tylko
numerkiem
233
Wyższe
wykształcenie:
jak
w
rzeźni
235
Praca:
czujesz
się
jak
robot
236
Wnioski
241
8
Żelazna
klatka
makdonaldyzacji?
242
Siły
napędowe
makdonaldyzacji:
opłaca
się,
cenimy
ją,
pasuje
nam
243
Makdonaldyzacja
i
parę
alternatywnych
perspektyw:
szybkie
dania
w
epoce
„post”
249
Wnioski
268
269
9
Granice
makdonaldyzacji
Narodziny
i
śmierć
269
Poród
i
przed
porodem:
„stechnicyzowane”
ciąże
i
dzieci
„na
zamówienie”
273
Umieranie
-
przed,
w
trakcie
i
dalej:
trumny
na
pasie
transmisyjnym
286
Wnioski
294
10
Poradnik
praktyczny
życia
w
zmakdonaldyzowanym
społeczeństwie
295
Czy
ta
klatka
jest
z
aksamitu,
gumy
czy
żelaza
Zmiany
zmakdonaldyzowanych
instytucji:
jak
nie
zbankrutować
298
Tworzenie
„rozsądnych”
opcji:
czasami
trzeba
złamać
przepisy
312
Jak
stworzyć
sobie
niezracjonalizowaną
niszę:
zespoły
badawczo-rozwojowe
325
Indywidualne
podejście
do
makdonaldyzacji:
bojkotowanie
procesu
329
Wnioski
336
295
Przedmowa
do
wydania
poprawionego
Od
czasu
pierwszego
wydania
tej
książki
użycie
terminu
„makdonaldyzacja”
znacznie
się
upowszechniło,
rośnie
również
zainteresowanie
obejmowanym
przez
niego
pro­
cesem,
czego
dowodzą
następujące
fakty:
Artykuł
opublikowany
niedawno
w
jednej
z
gazet
nosił
tytuł
„Makdonaldyzacja
bankowości
w
stanie
Maryland;
czy
Nations
Bank
zaspokoi
różnorodne
potrzeby
Stanu?”
W
nowym
odcinku
komiksu
„Zippy”
Billa
Griffitha
na
temat
przyszłości
Kuby
jedna
z
postaci
mówi:
„Czyżby
nie
przyszło
im
do
głowy,
że
rozwój
turystyki,
który
tak
propagują,
grozi
ich
kulturze
makdonaldyzacją?
Nie
boją
się,
że
uwiedzie
ich
jej
blask?”
Termin
ten
trafił
do
świata
nauki
zaakceptowany
przez
przedstawicieli
różnych
specjalności.
W
socjologii
pojęcie
makdonaldyzacji
przyjęło
się
w
ba­
daniach,
trafiło
przynajmniej
do
jednego
słownika
ter­
minów
socjologicznych
i
zajęło
poczesne
miejsce
w
pod­
ręcznikach
dla
początkujących
studentów.
Co
najmniej
siedem
przekładów
(niemiecki,
włoski,
portugalski,
hiszpański,
koreański,
czeski
i
węgierski)
McDonaldyzacji
społeczeństwa
już
się
ukazało
albo
jest
właśnie
w
druku.
7
Zgłoś jeśli naruszono regulamin