Pomerania Listopad 2020.pdf

(2968 KB) Pobierz
Pomerania
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY | ROK ZAŁOŻENIA 1963 | CENA 5,00 zł | NR 1 (547) | LISTOPAD 2020
1
DRAPIEŻNE
dodatek ekologiczny
OWADY
Z ÙCZBAMA KASZËBSCZÉGÒ
JAK TO JE TERÔ
SĘDZIA, KTÓRY ZALEGALIZOWAŁ
„SOLIDARNOŚĆ”
WITOLD FORMAŃSKI
ISSN 0238-9045 NR INDEKSU 371939 PL
www
.
miesiecznikpomerania
.
pl
rok
100
-
lecia powrotu pomorza w granice
rzeczypospolitej oraz zaślubin polski z bałt ykiem
9 770238 904906
LËTERACCZÉ SWIÃTOWANIÉ
WE WEJROWIE
1 1
POLECA
najnowsze historie dla najmłodszych!
Poznaj fascynujące
przygody czerwonego guzika,
którego szuka mała Tosia.
Czy uda się jej odnaleźć
ulubiony przedmiot?
Poznaj historię zielonego kotka!
Czy uda się mu znaleźć dom?
Jakie czekają na niego
przygody?
k
siążeczki
do nabycia na www
.k
aszubska
k
siazka
.
pl
Pomerania
3
8
10
12
16
17
Wark w darënkù òd nieba
NR 1 (547) | LISTOPAD 2020
1
Lëteracczé swiãtowanié we Wejrowie
Jak to je terô z ùczbama kaszëbsczégò – głos
szkólnëch
Witold Formański. Sędzia, który zalegalizował
„Solidarność”
„Wszyscy byli w Róży zakochani”
Między Jasną Górą a Kaszubami. Z księdzem
doktorem Arnoldem Chrapkowskim rozmawia
Stanisław Janke
Kaszubski tygiel 1906/1907. Część II
Warcisław II, młodszy syn Świętopełka
Gdańskiego
Listy
Wiersze
Gdańsk mniej znany
20
25
30
32
34
NAJÔ ÙCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 9 (141)
35
38
40
43
44
46
48
Smaki i aromaty Pomorza
Królestwò Dzãgelewsczich – mùzeùm
pòd Dãbòwą Górą w Kadzëmierzu
Lësô Kãpa – rezerwat rodë kòl Rekòwa
Z Kociewia
Wëcmanim to sã dô!
Réza. Part 2
Na Zemiã Lesôków wzérają ju z niebny wëżawë…
Wspòminómë kaszëbsczich lëteratów
sparłãczonëch z gminą Szëmôłd. Dzél 1
Anna Styś. Pożegnaliśmy naszą Mamę i Babcię
Janusz Krupski – człowiek z charakterem i misją
Feliks Sikora – wspomnienie z perspektywy
ucznia
Lektury
Klëka
W najich szkòłach
Sëchim pãkã ùszłé
Z bùtna
51
52
54
55
3
LËTERACCZÉ
swiătowanié
we
w
ejrowie
Fot. Sławomir Lewandowski
59
65
67
68
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zrealizowano ze środków Województwa
Pomorskiego. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i ze środków Miasta Gdańska.
Pomerania
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ADRES REDAKCJI
ul. Straganiarska 20–23 / 80-837 Gdańsk
tel. 58 301 90 16 / 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Sławomir Lewandowski
ZESPÓŁ REDAKCJNY
Dariusz Majkowski (zastępca redaktora naczelnego)
Aleksandra Dzięcielska-Jasnoch
(sekretarz redakcji, Najô Ùczba)
Krystyna Sulicka
Bogumiła Cirocka
Ludmiła Kucharska
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Piotr Dziekanowski (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Ewa Górska
Stanisław Janke
Piotr Lessnau
Wiktor Pepliński
Danuta Pioch
Edmund Szczesiak
Bogdan Wiśniewski
TŁUMACZENIA NA JĘZYK KASZUBSKI
Dariusz Majkowski
ZDJĘCIE NA OKŁADCE:
Fot. Smileus
WYDAWCA
Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk
DRUK
Bernardinum, ul. bpa Dominika 11, 83-130 Pelplin
Nakład 1200 egz.
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść
ogłoszeń i reklam.
Od redaktora
Znamy już laureatów
organizowanego przez
Muzeum Piśmiennictwa
i Muzyki Kaszubsko-
-Pomorskiej w Wejherowie
XXI Ogólnopolskiego
Konkursu Literackiego
im. Jana Drzeżdżona,
jednego z najważniejszych
konkursów dla pisarzy i poetów tworzących w języku
kaszubskim. W tym roku organizatorzy mogli pochwalić
się dużą liczbą zgłoszeń od artystów, wśród których byli
zarówno debiutanci, jak i uznani już literaci. Więcej
o tegorocznym konkursie i jego laureatach piszemy na
dalszych stronach.
W listopadowej „Pomeranii” wracamy jeszcze do
warsztatów dla piszących po kaszubsku, które odbyły
się we wrześniu w Tuchomiu. W poprzednim numerze
pisaliśmy m.in. o artystach tworzących na ziemi
bytowskiej oraz o ciekawych miejscach i wydarzeniach
tam organizowanych. W numerze bieżącym – relacja
autorstwa Aleksandry Dzięcielskiej-Jasnoch ze spotkania
z nauczycielami języka kaszubskiego, którzy podzielili
się swoimi edukacyjnymi doświadczeniami. Nie zawsze
były to pozytywne doświadczenia, bo jak się okazuje,
przeprowadzenie lekcji kaszubskiego, zwłaszcza w dobie
koronawirusa, może napotkać wiele trudności.
Listopad to dla wielu z nas czas zadumy i wspomnień
o bliskich nam zmarłych. Choć w tym roku nie było
nam dane w dzień Wszystkich Świętych i w Zaduszki
zapalić zniczy na grobach bliskich, to pozostała nam
pamięć o tych, co odeszli. W listopadowej „Pomeranii”
wspominamy osoby, których nie ma już z nami, a które
były częścią naszej kaszubskiej i pomorskiej społeczności.
W ostatnich dniach dotarła do nas smutna informacja
o śmierci ks. Romana Skwiercza, aktywnego propagatora
języka kaszubskiego i niezwykłego orędownika
wszystkiego, co wiąże się z kulturą Kaszub. Wspomnienie
o ks. Romanie Skwierczu opublikujemy w grudniowym
wydaniu „Pomeranii”.
Sławomir Lewandowski
PRENUMERATA
z dostawą do domu
!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną
dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenume-
raty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami
brutto i uwzględniają 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
• dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13,
Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki
zamawiającej) oraz dokładny adres
• złożyć zamówienie w Biurze ZG ZKP,
tel. 500 183 832
e-mail: prenumerata@kaszubi.pl.
Pòspólny òdjimk jurorów i dobiwców latoségò kònkùrsu m. Jana Drzéżdżona. Òdj. L. Spigarsczi
LĒTERACCZĖ
w
SWIÃTOWANIĖ
we
ejrowie
Ju 21. rôz òstôł rozrzeszony lëteracczi kònkùrs miona Jana Drzéżdżona – wierã nôwôżniészi
dlô kaszëbsczich pisarzów i pòetów. Latos òrganizatorzë, to je Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi
Pismieniznë i Mùzyczi we Wejrowie, dostelë jaż 20 dokazów. W przërównanim do ùszłëch lat,
czej tej-sej drãgò bëło nawetka ò dzesãc ùsôdzków, to dobri rezultat. Nôwikszą dobiwczką je
Adela Kùik-Kalinowskô, jakô jacha dodóm z trzëma nôdgrodama z tëch lëteracczich miónków.
Pandemiô kòrónawirusa mô lëchi cësk na wiele
òbrëmiów najégò żëcégò. Na szczescé nie tikô sã to
kaszëbsczi lëteraturë, jakô òd lat mô mòcné òpiarcé
w rozmajitëch kònkùrsach, a przédno w tim, chtër-
négò patronã je wiôldżi pisôrz z môłégò Domôtowa
Jón Drzéżdżón. Òkôzało sã, że latosô jegò edicjô za-
chãcëła do brzadny robòtë wiele piszącëch w rodny
mòwie. Swòje tekstë wësłelë ùznóny pisarze i pòece,
wezmë na to Jerzi Stachùrsczi, chtëren wëdôwôł ju
swòje pòetné tomiczi i dobiwôł rozmajité nôdgrodë,
ale i  ti, co dopiérze zaczinają (np. Pioter Cëchòsz,
co donëchczôs òpùblikòwôł blós tłómaczenié jedny
z brawãdów bracynów Grimm).
Òbsãdzëcele (Hana Makùrôt-Snuzëk – przéd-
niczka, Tadeùsz Linkner i  Dark Majkòwsczi) mielë
co czëtac i  – jak pòdczorchiwelë òbczas ùroczëznë
wrãcziwaniô nôdgrodów – nie felowało midzë nima
sztridów i gòrącëch diskùsjów na témã òceniwónëch
ùsôdzków. Kùńc kùńców nôlepi òstałë òtaksowóné
dokazë Adelë Kùik-Kalinowsczi, chtërna wësłała na
kònkùrs jaż trzë tekstë i wszëtczé bëłë wëprzédnioné.
Nôbarżi juroróm widzało sã ji òpòwiôdanié
Triptik
pamiãcë.
Narratorka (òpòwiôdôczka) wspòminô
tam czile kòchónëch przez se lëdzy z pòzdrzatkù na
zrzeszoné z nima zachë i dzejania. Jak napiselë òbsã-
dzëcele: „Aùtór rozmieje zaczekawic czëtińca, bùdë-
jącë bôjkòwi nôstrój. Stilisticzné strzódczi (metafòrë,
przërównania, epitetë) pòmôgają czëc emòcje heroj-
czi i  równoczasno òpòwiôdôczczi dokazu. Wiele je
pòeticczégò òbrazowaniô, dzãka czemù wspòminczi
codniowégò żëcô stôwają sã magiczné i  krëjamné.
Żelë pisac wspòminczi, to prawie tak!”
W ti kategórii bëło téż nôdgrodzoné òpòwiôdanié
Adama Hébla
Òdecknienié krëwi.
Je to dokôz fanta-
sy, a  jegò akcjô dzeje sã w  swiece, jaczi naji czëtiń-
cowie znają ju z  jinëch pòwiôstków tegò aùtora
pùblikòwónëch w  „Stegnie”. Òbsãdzëcelóm widzała
sã m.jin. rësznô akcjô, herojowie, jaczi nie są czôrno-
-biôłi, wëzwëskiwanié mòtiwów z kaszëbsczi mitolo-
gii i demónologii.
Nôdgrodã dostôł téż marinisticzny tekst Mateù-
sza Bùllmanna
Przëpôdczi kapitónë Magnusa
(je tu
widzec przédno spòsobnosc do prowadzeniô czeka-
wi brawãdë i baro dobré przërëchtowanié aùtora òd
techniczny stronë – bëlno znaje m.jin. rozmajité ôrtë
òkrãtów i  sprzãt, jaczi na nich je) i 
Krótkô historiô
twòrzeniô wspòminków
Natalii Kłopòtk-Główczew-
sczi (czekawô ùdba pisaniô wspòminków nié chro-
nologiczno, ale z  pòzdrzatkù na môdżi człowieka –
szmaka, cknienié, zdrok itd.).
W kategórii pòezji nôwëżi òstałë òtaksowóné dwie
wiérztë. Jedną z nich je
Òbrôcómë sã jak planétë wkół
słuńca
Jerzégò Stachùrsczégò. Mómë tuwò òriginalné
òbrazowanié i  metafòrikã, a  całosc mô kònstrukcjã
jakbë piesni z pòwtôrzającym sã refrenã-titlã. Drëgą
– dokôz Adelë Kùik-Kalinowsczi
Pòsôg.
Je to pòetic-
czi òbrôz pòsôgòwi szafë, w jaczi jedna pòlëca czekô
na wëfùlowanié: nié tëli materialnyma bògactwama,
co snôżôtą, redoscą i  bëlnym przeżiwanim swòjich
dni.
3
Pomerania nr 11 (547) / Listopad 2020

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin