Pomerania Luty 2020.pdf

(6084 KB) Pobierz
CENA 5,00 zł (w tym 5% VAT)
Nr 2 (539) luty 2020
ROK 100-LECIA POWROTU POMORZA
W GRANICE RZECZYPOSPOLITEJ
ORAZ ZAŚLUBIN POLSKI Z BAŁTYKIEM
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ROK ZAŁOŻENIA 1963
www.miesiecznikpomerania.pl
ISSN 0238-9045 NR INDEKSU 371939 PL
9 770238 904906
100. ROCZNICA
POWROTU POMORZA
W GRANICE RZECZYPOSPOLITEJ
0 2
Zaprenumeruj „Pomeranię” na 2020 rok
w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim
– OTRZYMASZ CIEKAWĄ KSIĄŻKĘ!
*
* Nakład niektórych tytułów jest ograniczony
GROMICZNIK 2020
W NUMERZE:
ROCZNICE
3 Symboliczne pierścienie w zatoce
SL
4 Inauguracja w Toruniu 100. rocznicy powrotu
Pomorza w granice Rzeczypospolitej
RED.
6 Od Organizacji Wojskowej Pomorza do Pomorskiej
Dywizji
Łukasz Grzędzicki
9 „Gazeta Gdańska” o warszawskich
uroczystościach zaślubin z morzem
Jerzy Nacel
10 „Puck 10 lutego 1920 oczami świadków”.
Wystawa o dniu, który rozpoczął nową epokę
RED.
12 10 lutego 1930 roku – rocznica uwikłana.
Część I: Wielka polityka
Marcin Herrmann
16 Stolemka z Nordë
Éwelina Stefańskô
17 „Gawędy o ludziach i książkach” w jednej oprawie
Sławomir Lewandowski
18 Historia Kaszubów w dziejach Pomorza. Udział
Kaszubów w wojnie polsko-bolszewickiej (cz. 5)
Józef Borzyszkowski
21 Nowe ustalenia dotyczące skarszewskiego
kościoła zbudowanego w 24 godziny (część II)
Edward Zimmermann
24 Chcemë bëc blëżi lëdzy
Dark Majkòwsczi
26 Zôrna òstałë w młodëch
GF
28 Kaszëbsczi
confiteor
w sprawie Léòna Bieszczi
Klebbów Matis
30 Kaszëba w stalinowsczi sôdzë. Przëtrôfk
Zygmùnta Milczewsczégò (dzél 2)
Słôwk Fòrmella
32 Bliżej morza. Początki Polskiej Marynarki
Wojennej
Sławomir Lewandowski
34 Gdańsk mniej znany. Ks. Franciszek Rogaczewski.
Pro Christo et Patria
Marta Szagżdowicz
NAJÔ ÙCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 1 (134)
35 Smaki i aromaty Pomorza. Śledź na 31 sposobów.
Flądra na 13
Rafał Nowakowski
39 Co robic ze smiecama?!
Sławòmir Klas
42 Kronikarka z Zôpcenia
Dark Majkòwsczi
44 Kaszëbskô mùzyka na platach. Przezérk
AD 2019 (dzél 2)
Tomôsz Fópka
46 Ceramika z Bëtowa
Łukôsz Zołtkòwsczi, tłóm. DM
48 Nordowé pòwiôstczi. Żelôzné jadra (part III)
Mateùsz Bùllmann
49 Pòdrechòwanié trzech dekad dzejaniô
RED.
50 Debiutańcë z Szopë Méstrama Swiata w bùczce
Adóm Hébel
51 Z Kociewia. Przedwiosenne mankolije
Maria Pająkowska-Kensik
52 Z południa. Kaszubi w dziełach artystów
Kazimierz Ostrowski
53 Z pôłnia. Kaszëbi w artistnëch dokazach
Kadzmiérz Òstrowsczi, tłom. Ana Hébel
54 Lektury
59 Klëka
67 Sëchim pãkã ùszłé. Ferietón
Tómk Fópka
68 Z bùtna. Zaslëbinë
Rómk Drzéżdżónk
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zrealizowano ze środków Województwa Pomorskiego.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
i ze środków Miasta Gdańska.
Od Redaktora
100 lat to bardzo długi okres, dłuższy niż żywot
większości z nas. Choć nie byliśmy świadkami zaślubin
Polski z morzem, aktu dokonanego przez generała
Józefa Hallera 10 lutego 1920 roku nad Zatoką Pucką,
to przez całe dziesięciolecia wydarzenie to utrwalało
się najpierw w pamięci naszych przodków, świadków
tamtych wydarzeń, a później dzięki nim również
w naszej pamięci. I nie mu tutaj znaczenia, że zaślubiny
zostały udokumentowane w wielu książkach i na wielu
fotografiach. Gdyby nie pamięć mieszkańców Kaszub
o wrzuceniu złotej obrączki w wody zatoki,
co w odczuciu naszych przodków symbolizowało przede
wszystkim powrót Pomorza w granice Rzeczypospolitej,
to dzisiaj rocznica ta nie miałaby zapewne tak
uroczystego charakteru. Gdyby nie pamięć Kaszubów
i pielęgnowanie wspomnień o tym wydarzeniu przez
długie lata PRL-u, być może w III RP mało kto
rozumiałby znaczenie tamtego aktu.
Obchodzona w tym roku 100. rocznica powrotu
Pomorza w granice Rzeczypospolitej i wieńczącego
ten proces aktu zaślubin Polski z morzem jest dla nas,
mieszkańców Pomorza, okazją do przypomnienia
wydarzeń z 1920 roku, ale również sposobnością, aby
zwrócić uwagę wszystkim Polakom – tym z Podhala,
Mazowsza czy Wielkopolski – że sąsiedztwo morza to
nie tylko odpowiedzialność, ale również zobowiązanie.
Sławomir Lewandowski
PRENUMERATA
Pomerania z dostawą do domu!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bez-
płatną dostawą do domu: 55 zł.
W  przypadku prenumeraty zagranicznej:
150 zł.
Podane ceny są cenami brutto i uwzględnia-
ją 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
• dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13,
Zarząd Główny
Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie
ul. Straganiarska 20–23
80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko
(lub nazwę jednostki zamawiającej)
oraz dokładny adres
• zamówić w Biurze ZG ZKP,
tel. 58 300 06 83, 58 301 27 31,
e-mail: prenumerata@kaszubi.pl
Ludmiła Kucharska
Aleksandra Dzięcielska-Jasnoch (Najô Ůczba)
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Piotr Dziekanowski (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Aleksander Gosk
Ewa Górska
Stanisław Janke
Wiktor Pepliński
Danuta Pioch
Edmund Szczesiak
Bogdan Wiśniewski
TŁUMACZENIA NA JĘZYK KASZUBSKI
Anna Hebel
Dariusz Majkowski
PROJEKT OKŁADKI
Damian Chrul
WYDAWCA
Zarząd Główny
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk
DRUK
Bernardinum, ul. bpa Dominika 11, 83-130 Pelplin
Nakład 1200 egz.
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść ogłoszeń i reklam.
ADRES REDAKCJI
ul. Straganiarska 20–23
80-837 Gdańsk
tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Sławomir Lewandowski
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Dariusz Majkowski (z-ca red. naczelnego)
Krystyna Sulicka
Bogumiła Cirocka
ROCZNICE
SYMBOLICZNE PIERŚCIENIE W ZATOCE
Wrzucenie flizowanej złotej obrączki w wody Zatoki Puckiej przez gen. Józefa Hallera stało się symbolem złączenia
Kaszub i Pomorza z Rzecząpospolitą. Ten obraz szczególnie mocno utrwalił się w pamięci Kaszubów, którzy co roku
10 lutego, celebrują rocznicę tego aktu, dbając o to, aby przynajmniej tutaj, na Pomorzu nie zapomniano o wy-
darzeniach z 1920 roku.
B
yło to o tyle istotne, że po 1945 roku władza ludowa
uznawała jedynie kołobrzeskie zaślubiny z udziałem
żołnierzy Wojska Polskiego, które nawiązywały do aktu
dokonanego przez dowódcę frontu pomorskiego gen. Jó-
zefa Hallera.
W latach osiemdziesiątych XX wieku, początkowo tylko
nieoficjalnie, kolejne rocznice obchodzone w puckiej farze
zyskały – za sprawą działaczy Oddziału Puckiego Zrzesze-
nia Kaszubsko-Pomorskiego – szerszy wymiar, stając się
świętem całych Kaszub. W 1985 roku, w 65. rocznicę zaślu-
bin, w uroczystościach udział wzięli członkowie Episkopa-
tu Polski z prymasem Józefem Glempem, co nadało temu
świętu wymiar ogólnokrajowy.
Pięć lat później do Pucka przybyli biskupi diecezji nad-
morskich, nuncjusz apostolski arcybiskup Józef Kowalczyk
i prezydent Rzeczypospolitej Polskiej generał Wojciech Ja-
ruzelski, który w przemówieniu w Porcie Rybackim wspo-
minał
Wielki patriotyczny akt, spełnienie marzeń wielu
pokoleń Polaków, przez wieki dążących ku Bałtykowi, a ka-
szubskiego ludu ku Polsce.
Kulminacyjnym momentem
uroczystości było ponowienie zaślubin. Aktu tego dokonali
prezydent i nuncjusz apostolski, zanurzając w wody Bałtyku
srebrne pierścienie. Pierwszy z nich został przekazany do
Muzeum Ziemi Puckiej, drugi – do Sanktuarium Maryjne-
go na Jasnej Górze.
10 lutego 1995 roku w porcie rybackim w Pucku prze-
mawiał z kolei prezydent RP Lech Wałęsa, podkreślając
zasługi marszałka Józefa Piłsudskiego, który już w pierw-
szych dniach niepodległości rozkazał powołać do życia
Marynarkę Wojenną RP.
W roku 2000 na puckiej rocznicy obecny był ówczesny
premier Jerzy Buzek, który podkreślił, że odzyskanie przez
Rzeczpospolitą dostępu do morza było dla kraju otwarciem
okna na świat. Natomiast ostatni prezydent RP na uchodź-
stwie Ryszard Kaczorowski przypomniał bohaterstwo żoł-
nierzy Marynarki Wojennej podczas drugiej wojny świa-
towej. Na zakończenie uroczystości premier Jerzy Buzek
wrzucił do Zatoki Puckiej przygotowany na okazję 80. rocz-
nicy zaślubin złoty pierścień, tak jak to zrobił w 1920 roku
generał Józef Haller. Ważnym punktem tamtych obcho-
dów była msza święta na rynku w Pucku odprawiana przez
10 biskupów z nadmorskich diecezji.
Dekadę później, 10 lutego 2010 roku, uroczystości
w Pucku zaszczycili swą obecnością prezydent RP Lech
Kaczyński oraz ówczesny marszałek Sejmu i późniejszy
prezydent RP Bronisław Komorowski. W mroźny i wietrz-
ny poranek na rynku zgromadziło się bardzo wielu gości,
w tym liczne reprezentacje oddziałów Zrzeszenia Kaszub-
sko-Pomorskiego. W swoim wystąpieniu prezydent Ka-
czyński nawiązał do morskich tradycji kraju, podkreślając
rangę wydarzenia sprzed 90 lat, które w pewien sposób
przyczyniło się do budowy portu w Gdyni i rozwoju go-
spodarczego II Rzeczypospolitej.
Swój udział w obchodach 100. rocznicy zaślubin Polski
z morzem 10 lutego 2020 roku zapowiedział prezydent RP
Andrzej Duda. Tego dnia, zgodnie z tradycją, z pewnością
będzie uroczyście…
SL
70. rocznica zaślubin Polski z morzem w Pucku z udziałem prezydenta RP
generała Wojciecha Jaruzelskiego.
80. rocznica zaślubin Polski z morzem w Pucku, premier Jerzy Buzek
wrzuca symboliczny pierścień do wód zatoki.
90. rocznicę zaślubin zaszczycili swą obecnością prezydent RP Lech
Kaczyński i marszałek Sejmu RP Bronisław Komorowski.
GROMICZNIK 2020 /
/
3
FOT. SŁAWOMIR LEWANDOWSKI
FOT. MACIEJ KOSYCARZ / KFP
FOT. ZBIGNIEW KOSYCARZ / KFP

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin