Pomerania Wrzesien 2018.pdf

(21248 KB) Pobierz
CENA 5,00 zł (w tym 5% VAT)
Nr 9 (523) wrzesień 2018
ROK FRANCISZKA KRĘCKIEGO
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ROK ZAŁOŻENIA 1963
www.miesiecznikpomerania.pl
ISSN 0238 NR INDEKSU 371939 PL
0 9
9 770238 904906
LËZYŃSCZÉ SWIÃTOWANIÉ
Na latosy Zjôzd Kaszëbów rôczëło do se 7 lëpińca gòscynné Lëzëno. Tradicyjno, przédnyma atrakcjama rozegracje
bëłë: przemarsz szasëjama wsë, wëstãpë mùzycznëch karnów z Kaszëb i z bùtna, ban Transcassubia, turniér baszczi,
krómë z rozmajitima kaszëbsczima pamiątkama, òbleczeniama, wërobinama lëdowëch artistów i jesz z jinyma
rzeczama. Latos òrganizatorzë przërëchtowelë téż dodôwkòwé pónktë programù, jak Mésterstwa Kaszëb w Balã.
Wëdarzenié, jak rok w rok, zaczãło sã mszą swiãtą, jaką latos z ksãdzama z rozmajitëch dzélów Kaszëb òdprawił
bp Zbigórz Zelińsczi.
Westrzód gòscy, mô sã rozmiec, nie zafelowało przedstôwców wëszëznów Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô
z przédnikã Édmùndã Wittbrodtã, samòrządôrzów z Marszôłkã Pòmòrsczégò Wòjewództwa Mieczësławã Strukã
i wójtã gminë-gòspòdarza Jarosławã Wejerã, a téż pòlitików z rozmajitëch partiów. Hònornyma gòscama bëlë pre-
zydent Pòlsczi Andrzéj Duda i bëti premiéra Jerzi Bùzek.
Nôwôżniészima ùczãstnikama Zjazdu bëłë równak tësące Kaszëbów, co przëjachelë do Lëzëna wespół sã bawic,
pògadac, pòtkac z drëchama i pòczëc „kaszëbsczégò dëcha”. Chcemë przeżëc ten dzéń jesz rôz, òbzérającë òdjim-
czi aùtorstwa Arkadiusza Wegnera.
Red.
FOT. AREK WEGNER
SÉWNIK 2018
W NUMERZE:
XX SWIATOWI ZJÔZD KASZËBÓW
II i III òbkłôdka. Lëzyńsczé swiãtowanié
Òdj. Arek Wegner
3 Zjazdowé wspòminczi
Mieczësłôw Bistroń
4 Przemówienie wygłoszone przez prezesa ZKP
prof. Edmunda Wittbrodta
V ŚWIATOWY ZJAZD GDAŃSZCZAN
6 Tożsamość i kultura marynistyczna
Opr. Sławomir Lewandowski
8
Odsłonięcie tablicy upamiętniającej
Franka Meislera
Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk
50-LECIE MPiMKP W WEJHEROWIE
9 Swiãtowanié przez robòtã
Z
direktorã Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi
Pismieniznë i Mùzyczi Tomaszã Fópką
gôdôł Dark Majkòwsczi
13 Dział Przyrodniczy Muzeum Piśmiennictwa
i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie.
Funkcjonowanie i plany rozwoju
Piotr Schmandt
22 25 a 20 a 25 – jëbleùszowé platczi na 50 lat
mùzeùm we Wejrowie
Tomôsz Fópka
24 „Szlachama Remùsa”. Wdą i nad Wiôlgą Wòdą
Grégór Schramka
28 Gawędy o ludziach i książkach. O trudnych
biografiach ludzi XX wieku...
Stanisław Salmonowicz
30 Pierszé lata dzejaniô wejrowsczégò
partu Kaszëbsczégò Zrzeszeniô wedle
aktów kòmùnysticzny bezpieczi (dzél 8)
Słôwk Fòrmella
32 Bliżej morza. „Statek śmierci” w gdańskim porcie
Sławomir Lewandowski
34 Gdańsk mniej znany. Park Oruński odkryty
na nowo
Marta Szagżdowicz
NAJÔ ÙCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 7(119)
35 Pieczęcie miasta Kościerzyny w okresie III Rzeszy
Edward Zimmermann
36 Warkòwnie na pòwôżno i szpòrtowno
Łukôsz Zołtkòwsczi
37 Më bë nie chcelë bëc òstatnym pòkòleniã
Z
przédnikã Zrzeszeniô Mòrsczich Rëbôków Jacekã
Wittbrodtã gôdelë Pioter Dzekanowsczi a Dark
Majkòwsczi. Spisałë: Éwelina Stefańskô i Éwa Nowickô
40 Listy
42 Wspomnienie o por. Janie Penconku
Justyna Zawadzka
44 Wòjnowi Kaszëbi. Miemcë rëchtowelë, żebë swòji
swòjich rozstrzeliwelë
Z Lészkã Grzenią gôdôł Eùgeniusz Prëczkòwsczi
46 Òb lato dzesątô mùza je Kaszëbką
Dark Majkòwsczi
48 Z Kociewia. Zamanówszi trza iść na plachandry
Maria Pająkowska-Kensik
49 Gadki Rózaliji. Jak to zez tó rajzó było
Zyta Wejer
50 Zrozumieć Mazury. Tannenberg
Waldemar Mierzwa
52 Z południa. Ze skrzyni Brzezińskiego
Kazimierz Ostrowski
53 Z pôłnia. Z Brzezyńsczégò kastë
K
azmiérz Òstrowsczi, tłom. Ana Hébel
54 Lektury
59 Klëka
67 Sëchim pãkã ùszłé. Kaszëbsczé piekło
Tómk Fópka
68 Z bùtna. Ò tim a nym, to je ò tim, co sã w latowim
czasu dzejało w najim Pëlckòwie
Rómk Drzéżdżónk
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zrealizowano ze środków Województwa Pomorskiego.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, oraz ze środków Miasta Gdańska.
Od Redaktora
Za nami jubileuszowy, bo już XX Światowy Zjazd
Kaszubów, na który do Luzina w pierwszą sobotę lipca
przyjechało wielu Kaszubów z Polski i zagranicy. Także
w lipcu świętowali gdańszczanie: w V Światowym
Zjeździe Gdańszczan uczestniczyli byli i obecni mieszkańcy
miasta oraz wszyscy, którzy darzą sympatią nadmotławski
gród. Pod koniec sierpnia swoje święto mieli również
Kociewiacy, po raz pierwszy organizując w Piasecznie
swój zjazd: I Walne Plachandry. Dwóm pierwszym
wydarzeniom poświęcamy wiele miejsca we wrześniowym
numerze „Pomeranii”. Z kolei do święta Kociewiaków
wrócimy w październikowym wydaniu naszego magazynu.
W tym roku 50-lecie świętuje Muzeum Piśmiennictwa
i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie.
Z okazji tej okrągłej rocznicy o bieżącej działalności
Muzeum i planach na przyszłość opowiada jego dyrektor
Tomasz Fopke w rozmowie z Dariuszem Majkowskim.
A pracownik tej instytucji Piotr Schmandt w skrócie
przedstawia jej dzieje, skupiając się na historii Działu
Przyrodniczego. Czy w MPiMKP jest taki dział?
Odpowiedź poznają Państwo, czytając wspomniany
artykuł.
We wrześniowej „Pomeranii” publikujemy także
podsumowanie XXXIII Kaszubskiego Spływu Kajakowego
„Śladami Remusa”, którego uczestnicy tym razem płynęli
Wdą.
Sławomir Lewandowski
PRENUMERATA
Pomerania z dostawą do domu!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną
dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenume-
raty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami
brutto i uwzględniają 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
• dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13,
ZG ZKP, ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki za-
mawiającej) oraz dokładny adres
• zamówić w  Biurze ZG ZKP, tel. 58  301 90 16,
58 301 27 31, e-mail: red.pomerania@wp.pl
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamó-
wienia na prenumeratę (...) można składać bezpo-
średnio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl.
Ewentualne pytania prosimy kierować na adres
e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontak-
tując się z Infolinią Prenumeraty pod numerem:
22 693 70 00 – czynna w dni robocze w godzinach
7–17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Aleksandra Dzięcielska-Jasnoch (Najô Ùczba)
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Piotr Dziekanowski (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Aleksander Gosk
Ewa Górska
Stanisław Janke
Wiktor Pepliński
Danuta Pioch
Edmund Szczesiak
Bogdan Wiśniewski
TŁUMACZENIA NA JĘZYK KASZUBSKI
Anna Hebel
Dariusz Majkowski
ZDJĘCIE NA
OKŁADCE
Projekt medalu z okazji 20-lecia MPiMKP
,
autor K. Siudziński. Fot. Archiwum MPiMKP
w Wejherowie
WYDAWCA
Zarząd Główny
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
80-837 Gdańsk, ul. Straganiarska 20–23
DRUK
Bernardinum, ul. bpa Dominika 11, 83-130 Pelplin
Nakład 1200 egz.
Redakcja zastrzega sobie prawo skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść ogłoszeń i reklam.
ADRES REDAKCJI
80-837 Gdańsk
ul. Straganiarska 20–23
tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Sławomir Lewandowski
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Bogumiła Cirocka
Dariusz Majkowski
Krystyna Sulicka
ZJAZDOWÉ WSPÒMINCZI
Ù
Data 7 lëpińca 2018 rokù zapisze sã w historii Lëzëna. Tegò dnia do naszi wsë przëjachało tësące gòscy.
Wszëtkò za sprawą XX Swiatowégò Zjazdu Kaszëbów.
Zjôzd w Lëzënie na długò òstónie w naji pamiãcë. Béł
to snôżi czas dlô mieszkańców Lëzëna. Wszëtczim nôleżą
sã pòdzãkòwania za robòtã wkół Zjazdu, a òsoblëwò Òrga-
nizacjowémù Kòmitetowi, w chtërnégò skłôd weszlë: wójt
Gminë Lëzëno Jarosłôw Wejer, prowôdnik Radzëznë Gminë
Bartłomiéń Fòrmela, ks. Waldémôr Waluk, Mariô Krosnic-
kô, Kristina Pòtrëkùs, Łukôsz Richert (reprezentowôł prof.
Édmùnda Wittbrodta – przédnika Kaszëbskò-Pòmòrsczé-
gò Zrzeszeniô), Kadzmiérz Bistroń, Pioter Klecha, Dariusz
Rompca, Alicjô Klinkòsz, Róman Klinkòsz, Tomôsz Fópka,
Téófil Syrocczi, Zygmùnd Brzezyńsczi i Mieczësłôw Bistroń.
XX Swiatowi Zjôzd Kaszëbów béł bòdôj nôwikszą
pòdjimizną w historii Lëzëna.
Baro jesmë rôd, że tak wiele
lëdzy òdwiedzëło najã kaszëbską wies. To béł czas, chtëren
w nas ùwòlnił chãc pòspólnégò dzejaniô dlô naji spòlëznë.
Wôrt pòdzãkòwac wielnym partóm Kaszëbskò-Pòmòr-
sczégò Zrzeszeniô za przëbëcé ze swòjima stanicama,
za kaszëbsczé czëtania na Mszi Swiãti, za złożoné darë, za
tematiczné zale w szkòle m. prof. Gerata Labùdë, za grã
w  kaszëbską baszkã, za rozegracje w  balã, za nôwiãkszi
chléb zjazdowi, za 100 zjazdowëch drzéwiãt, chtërne ro-
zeszłë sã jak cepłé kòłôcze, za pierszé pòspólné spiéwanié
trzech kaszëbsczich piesniów, za snôżé òdjimczi, za smacz-
ną zjazdową zupã i za wiele, wiele jinëch ùdbów. W miono
zarządu lëzyńsczégò partu Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrze-
szeniô skłôdóm Wszëtczim Bëtnikóm Zjazdu pòdzãkã za
przëjôzd do Lëzëna.
PREZES PARTU KPZ W LËZËNIE MIECZËSŁÔW BISTROŃ
roczëstosc zaczãła sã òd przëjazdu banë – Trans-
cassubii. Ten cug wzął na swój pòkłôd bëtników
Zjazdu z kaszëbsczich môlów – m.jin. Chòniców,
Brusów, Lëpùsza, Kòscérznë, Żukòwa, Wieżëcë, Somònina,
Gduńska, Gdini, Rëmi, Wejrowa, Gòscëcëna. Òkróm banë
przëjachało wiele aùtobùsów i aùtołów z wszëtczich dzélów
Pòmòrzô. Na ten snôżi lëpińcowi dzéń Lëzëno stało sã
stolëcą Kaszëb. Zawitalë do naji lëdze z całégò swiata. Bëlë
Kaszëbi z Americzi, Ekwadoru, Niemców, gòsce z Ùkrajinë
i Biôłorusëji. Òsoblëwim bëtnikã Zjazdu béł
Prezydent Pòl-
sczi Andrzéj Duda.
Nie zafelało państwòwëch i samòrzą-
dowëch wëszëznów z wòjewództwa i wejrowsczégò krézu,
bëlë pòsélcowie i senatorowie z całégò Pòmòrzô. Mszã Swiã-
tą w Parafii pw. sw. Wawrzińca òdprawił biskùp Zbigórz
Zelińsczi w kòncelebrze z ksãżama z Gduńsczi Archidie-
cezji i Pelplińsczi Diecezji, a snôżim spiéwã ùroczëstosc
wzbògacył chùr Lutnia z Tomaszã Fópką jakno dirigentã.
Pò mszë wszëtcë przeszlë na plac przed spòrtową halą, gdze
rozpòczãła sã rozriwkòwô czãsc Zjazdu. W drodze na nen
môl Prezydent RP złożił wińc przë tôflë na tczã pòmòr-
dowónëch w  Marszu Smiercë. Pòtemù ùroczësto òstôł
òdsłoniãti kam z pamiątkòwą tôblëcą, chtëren ùpamiãtniô
profesora Gerata Labùdã – patrona Spòdleczny Szkòłë nr 2
w Lëzënie. Ten kam pòswiãcył biskùp Zbigórz Zelińsczi.
Złożoné bëłë téż kwiatë przed tôflą ùwieczniwającą Maceja
Płażińsczégò, chterën miôł swój ùdzél w bùdowie spòrtowi
halë w Lëzënie.
SÉWNIK 2018 /
/
3
ÒDJ. AREK WEGNER

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin