Pomerania Czerwiec 2018.pdf

(26439 KB) Pobierz
CENA 5,00 zł (w tym 5% VAT)
NR 6 (521) czerwiec 2018
ROK FRANCISZKA KRĘCKIEGO
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ROK ZAŁOŻENIA 1963
www.miesiecznikpomerania.pl
w numerze
ISSN 0238 NR INDEKSU 371939 PL
9 770238 904906
NIEBO POLSKIE
06
CZERWIŃC 2017
W NUMERZE:
3 Pociągiem do Starej Piły
Sławomir Lewandowski
4 Fresk „Niebo polskie” odtworzony
Łukasz Grzędzicki
6 Starszé pòkòlenié òddało kaszëbiznã?
Z
reżisérą „Sobótczi”, Adamã Héblã,
gôdôł Dark Majkòwsczi
9 Ludzie, sprzęt, system dowodzenia –
czyli co jest potrzebne, aby mówić
o nowoczesnej Marynarce Wojennej
Sławomir Lewandowski
11 „Od nastolatka do mastolatka”.
O seniorze – junior (część 1)
Zbigniew Radosław Szymański
15 Polecieć z żurawiami
Maya Gielniak
20 Stanisław Kallas – chojnicki pasjonat
ruchomych obrazów
Kazimierz Jaruszewski
22 Òddzãkòwanié „wanożnika z piesnią”
M
òwa, jaką nad zarkã Édmùnda Lewańczika
wëgłosył Eùgeniusz Prëczkòwsczi
23 XXII Biesiada Literacka w Czarnej Wodzie
Jan Kulas
24 Wiertle prôwdë ò se w widze dëcha
Kôzanié ks. Jana Walkùsza
26 Wòjnowi Kaszëbi. Mòjégò òjca
zmaltretowalë i zabilë
Z
Édmùndã Majewsczim gôdôł Eùgeniusz
Prëczkòwsczi
28 Gawędy o ludziach i książkach.
Ojciec Wirgiliusz uczył dzieci swoje...
Stanisław Salmonowicz
30 Pierszé lata dzejaniô wejrowsczégò partu
Kaszëbsczégò Zrzeszeniô wedle aktów
kòmùnysticzny bezpieczi (dzél 6)
Słôwk Fòrmella
32
33
Gadki Rózaliji. A to ci bandzie dopjyrku gadka!
Zyta Wejer
Wprowadzenié do geneticzi
Jerzy Nacel
NAJÔ ÙCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 6(118)
36 Gdańsk mniej znany. Czekając na odkrycie – Lipce
Marta Szagżdowicz
37 Jak më królamë bëłë... 20 lat „Kaszubianków”
z Wiôldżi Wsë
Tomôsz Fópka
40 Zdrzódła kaszëbiznë. W słowarzu Sëchtë (dz. 6)
Felicjô Bôska-Bòrzëszkòwskô
41 Zachë ze stôri szafë. Necel w òbrôzkach
rd
42 Kaszëbi w Kanadze. Bë nagrac gôdka òjców
Grégór Schramke
46 Brawãdë ò kòniach. Kóńskô chitrosc
Matéùsz Bùllmann
48 Z południa. Wiosna na murawie
Kazimierz Ostrowski
49 Z pôłnia. Zymk na mùrawie
Kazmiérz Òstrowsczi, tłom. Anna Cupa-Dzemińskô
50 Zrozumieć Mazury. Akcja
Waldemar Mierzwa
52 Z Kociewia. Gdy rozkościerza się Kociewie
M
aria Pająkowska-Kensik
53 Lektury
59 Klëka
67 Sëchim pãkã ùszłé. Pòj do tuńca
Tómk Fópka
68 Z bùtna. Pëlckòwsczé snienié
Rómk Drzéżdżónk
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zrealizowano ze środków Województwa Pomorskiego.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
i ze środków Miasta Gdańska.
Od Redaktora
W auli budynku przy dzisiejszej ulicy Jana Augustyńskiego,
w którym znajdowało się Gimnazjum Polskie w Wolnym
Mieście Gdańsku, ponownie można podziwiać fresk „Niebo
polskie”, prezentujący niespotykane bogactwo symboli i odniesień
do polskości. Pierwotny fresk powstał w 1938 roku, a jego
autorami byli Bolesław Cybis i Jan Zamoyski. Dzieło w piękny
sposób oddawało ducha polskości. O niezwykłości malowidła
świadczy również fakt, że zaledwie rok później hitlerowcy
zniszczyli dzieło, uznając je za zbyt jasne świadectwo obecności
Polski i Polaków w Gdańsku.
Dzięki 7-osobowemu zespołowi Akademii Sztuk Pięknych,
pod kierownictwem prof. Jacka Zdybla, i zaangażowaniu
samorządu województwa pomorskiego fresk zrekonstruowano
w skali 1:1, dokładnie w tym miejscu, w którym oryginalnie
się znajdował. Relację z uroczystego otwarcia, historię „Nieba
polskiego” oraz Gimnazjum Polskiego w WMG znajdą Państwo
w czerwcowej „Pomeranii”.
13 maja z Gdańska do Kartuz pojechał pojazd szynowy
pełen pasażerów. Nic w tym dziwnego, prawda? Takie
połączenia realizowane są od niemal 3 lat. Tym razem jednak
szynobus pojechał inną niż zwykle trasą – przez Starą Piłę
i Żukowo Zachodnie. „Przejazd testowy” miał pokazać, że
warto zmodernizować dawną linię kolejową łączącą Gdańsk
z Kartuzami z wykorzystaniem stacji m.in. w Kokoszkach,
Leźnie i Starej Pile. O nowej kolejowej inicjatywie piszemy
więcej na sąsiedniej stronie.
Za kilka dni (14 czerwca) w Rosji rozpoczną się Mistrzostwa
Świata w Piłce Nożnej. Ciekawym wstępem do mundialu,
choć o mocno regionalnym akcencie, jest felieton Kazimierza
Ostrowskiego dotyczący piłkarskiego klubu Chojniczanka
Chojnice. Zachęcam do jego przeczytania nie tylko piłkarskich
kibiców. Przecież piłka nożna to także lokalne drużyny,
miejscowe legendy i niesamowite związane z nimi historie.
Sławomir Lewandowski
PRENUMERATA
Pomerania z dostawą do domu!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną
dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenume-
raty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami
brutto i uwzględniają 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
• dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13,
ZG ZKP, ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki za-
mawiającej) oraz dokładny adres
• zamówić w  Biurze ZG ZKP, tel. 58  301 90 16,
58 301 27 31, e-mail: red.pomerania@wp.pl
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamó-
wienia na prenumeratę (...) można składać bezpo-
średnio na stronie www.prenumerata.ruch.com.
pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres
e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktu-
jąc się z  Infolinią Prenumeraty pod numerem:
22 693 70 00 – czynna w dni robocze w godzinach
7–17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Aleksandra Dzięcielska-Jasnoch (Najô Ùczba)
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Piotr Dziekanowski (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Aleksander Gosk
Ewa Górska
Stanisław Janke
Wiktor Pepliński
Danuta Pioch
Edmund Szczesiak
Bogdan Wiśniewski
TŁUMACZENIA NA JĘZYK KASZUBSKI
Anna Cupa-Dziemińska
ZDJĘCIE NA OKŁADCE
Fragment fresku Bolesława Cybisa i Jana Zamoyskie-
go pt.
„Niebo
polskie” odtworzonego przez zespół
ASP pod kier. prof. Jacka Zdybla. Fot. J. Zdybel
WYDAWCA
Zarząd Główny
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
80-837 Gdańsk, ul. Straganiarska 20–23
DRUK
Bernardinum, ul. bpa Dominika 11, 83-130 Pelplin
Nakład 1200 egz.
Redakcja zastrzega sobie prawo skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść ogłoszeń i reklam.
ADRES REDAKCJI
80-837 Gdańsk
ul. Straganiarska 20–23
tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Sławomir Lewandowski
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Bogumiła Cirocka
Dariusz Majkowski
Krystyna Sulicka
POCIĄGIEM DO STAREJ PIŁY
Wydawałoby się, że po wybudowaniu linii Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, która częściowo idzie w śladzie
oddanej do użytku w 1914 roku tzw. kolei kokoszkowskiej, temat budowy bądź rewitalizacji innych kolejowych
szlaków w naszym regionie istnieje jedynie w głowach kolejowych pasjonatów. Jak pokazuje życie, o dalszym
rozwoju transportu szynowego myśli również samorząd województwa pomorskiego, który chciałby przywrócić
do życia linię kolejową nr 234 i 229.
L
inia nr 234 to pierwotnie niemal 20-kilometrowy
odcinek linii kolejowej wybudowanej na mocy usta-
wy parlamentu pruskiego z dnia 28 lipca 1909 roku.
W Starej Pile linia łączyła się z już istniejącą trasą Pruszcz
Gdański – Kartuzy (linia nr 229). Pierwsze pociągi z Gdań-
ska do Kartuz pojechały 1 maja 1914 roku. Trasa przebie-
gała przez Gdańsk-Wrzeszcz nasypami i wiaduktami nad
obecnymi ulicami Grunwaldzką, Wita Stwosza, Polanki,
Słowackiego oraz Dolne Migowo, biegnąc dalej w stronę
Kiełpinka – czyli w śladzie dzisiejszej linii Pomorskiej Kolei
Metropolitalnej, która za Kiełpinkiem idzie nowo wytyczo-
nym szlakiem w kierunku Matarni. Tymczasem tory kolei
kokoszkowskiej biegły w kierunku Kokoszek i dalej przez
Leźno do Starej Piły.
Samorząd województwa pomorskiego deklaruje odbu-
dowę brakującego (rozebranego) fragmentu kolejowego
szlaku z  Kiełpinka przez Karczemki do Kokoszek. PKP
PLK (zarządca infrastruktury kolejowej) miałoby z kolei
zrewitalizować odcinek z Kokoszek przez Starą Piłę, Żuko-
wo Zachodnie i Glincz do Kartuz.
W 2020 roku rozpocznie się szeroka modernizacja linii
kolejowej nr 201 Bydgoszcz – Kościerzyna – Gdynia, która
odetnie prawdopodobnie aż na trzy lata Kartuzy i Koście-
rzynę od kolei. Rewitalizacja połączenia przez Starą Piłę po-
zwoliłaby na czas planowanej inwestycji na linii 201 utrzy-
mać połączenia kolejowe do Kartuz. Pociągi pojechałyby
bowiem swego rodzaju obwodnicą kolejową. W planach
samorządu województwa pomorskiego jest nawet moder-
nizacja przedłużenia szlaku do Somonina, skąd zastępczą
komunikacją autobusową można byłoby dojechać do Ko-
ścierzyny.
O ile odbudowa niespełna 2 km torów z Kokoszek do
Kiełpinka mogłaby być sfinansowana ze środków woje-
wództwa pomorskiego, o tyle rewitalizacja dalszego, ok.
15-kilometrowego, szlaku z Kokoszek przez Starą Piłę do
Glincza dla kolejarzy z PKP PLK jest już dużym obciąże-
niem finansowym (min. 35–40 mln), przez co plany po-
morskiego samorządu, odpowiedzialnego za utrzymanie
przewozów kolejowych w województwie mogą nie zostać
zrealizowane.
Z inicjatywy władz województwa pomorskiego 13 maja
br. linią 234 i 229 na trasie Kokoszki – Kartuzy przejechał
specjalny pociąg z pasażerami, wśród nich oprócz marszał-
ków Mieczysława Struka i Ryszarda Świlskiego byli m.in. lo-
kalni samorządowcy z miejscowości, przez które przebiega
„kolejowa obwodnica”, parlamentarzyści, miłośnicy kolei
i dziennikarze. Szynobus w bezpiecznym tempie przejechał
całą trasę, zatrzymując się po drodze na stacjach w Starej
Pile i Żukowie Zachodnim. Przejazd pokazał, że dawna
kolej kokoszkowska po jej rewitalizacji wciąż może być
wykorzystana na potrzeby transportu pasażerskiego. Jeśli
nie znajdą się pieniądze na utrzymanie połączenia kolejo-
wego z Gdańska do Kartuz z wykorzystaniem „kolejowej
obwodnicy”, to pozostaje tylko rozebrać szyny i podkłady,
wylać trochę asfaltu i – wzorem kolejowego szlaku z Pucka
do Krokowej – przekształcić kolejowy szlak na rowerowy
trakt. Rowerzyści się ucieszą, a i przez najbliższe lata zo-
stanie utrzymane dobre połączenie Gdańska z Kartuzami.
SŁAWOMIR LEWANDOWSKI
CZERWIŃC 2018 /
/
3
FOT. SŁAWOMIR LEWANDOWSKI

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin