Bohdan Jung - Wokół mediów ery Web 2.0.pdf

(19237 KB) Pobierz
Bohdan Jung
Wokół mediów ery
Web 2.0
Wydawca:
Ewa Skuza
Redaktor merytoryczny:
Agata Wojtko
Projekt okładki, stron tytułowych
i opracowanie typograficzne serii:
Jacek Staszewski
Indeks:
Agata Wojtko
Spis treści
Bohdan Jung
Wstęp
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Piotr Barczyk
7
Nowe technologie a kultura cyfrowego dostępu
. . . . . . . . . . . . . . . 10
ISBN 978-83-7644-038-5
Maria Nadolna, Piotr Barczyk
Archiwalia w nowej rzeczywistości
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Katarzyna Pawlak
© Copyright by Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Warszawa 2010
Komunikowanie medialne w Azji Wschodniej. Nowe media,
globalizacja a procesy (re)konstruowania tożsamości
. . . . . . . . . 58
Magdalena Jary
Wyznaczanie i tropienie trendów w kulturze konsumpcyjnej
– kontekst nowych mediów
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Nina Stępnicka
Rozwój serwisu Allegro a budowanie społeczności aukcyjnej
. . 117
Szymon Książkiewicz
Wpływ Web 2.0 na procesy komunikacji politycznej
. . . . . . . . . . . 141
Anna Anetta Janowska
Muzyka cyfrowa a nowe modele dystrybucji na rynku
fonograficznym
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Bohdan Jung
Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Spółka z o.o.
Grupa Kapitałowa WSiP S.A.
00–696 Warszawa, ul. J. Pankiewicza 3
Kreatywne gospodarki i „kreatywna klasa”. Otoczenie
mediów ery Web 2.0
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Bohdan Jung
Inna ekonomia i ekonomia współpracy – lekcje
savoir-vivre'u Web 2.0
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
www.waip.com.pl
Indeks
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
www.waip.com.pl
8
wokół mediów ery Web 2.0
wstęp
Bohdan Jung
Wstęp
Ta książka nie jest o mediach ery Web 2.0, czyli blogach, serwisach zdjęcio-
wych i filmowych, systemach informacji i rekomendacji konsumenckich,
dziennikarstwie i tzw. mediach społecznych tworzonych przez amatorów,
a przede wszystkim – o społecznościach, jakie się tworzą (a od paru lat –
wręcz eksplodują) wokół kultowych serwisów, portali, platform sprzedaży
czy twórców darmowego oprogramowania. Kontekstem pojawienia się
i szybko rosnącej popularności takich form jest względnie jakościowo no-
wa faza rozwoju internetu, czyli okres od roku 2001 (pierwsza konferen-
cja na ten temat zorganizowana przez O’Reilly’ego). Najprościej ten etap
rozwoju internetu można opisać jako przejście od sieci „tylko do odczytu”
(read
only, downloading)
do fazy aktywnego uczestnictwa, w którym jej
użytkownicy zapełniają ją wyprodukowanymi przez siebie treściami (read
and write, uploading).
„Różnica między Web 1.0 a 2.0 jest taka jak między
pasywnym a aktywnym korzystaniem z mediów, między konsumpcją
a twórczością (kreacją). W dodatku do tej aktywnej kreacji niepotrzebne
jest drogie oprogramowanie i pogłębiona wiedza, lecz darmowe i łatwe
w użyciu aplikacje powszechnie dostępne w Sieci”
1
.
Książka próbuje zasugerować, że nie tylko zmieniły się media, lecz
także zainteresowanie nimi przypadło na okres, kiedy zmienił się ota-
czający je świat, w coraz większym stopniu otwarty na logikę budowania
społeczności i współpracy (tzw. wikinomia), szersze spojrzenie na ochronę
własności intelektualnej w kontekście
cut and paste
i sampling (licencje
1
Ten nowy sposób korzystania z sieci już łączy ze sobą bezpośrednio ponad miliard
osób i (odmiennie niż Web 1.0) sięga do świata rzeczywistego, łącząc ze sobą nie-
przeliczalne obiekty, dostarczając nowych usług, takich jak darmowe wideokonfe-
rencje z osobami na innych kontynentach czy zdalnie wykonywane operacje mózgu.
Creative Commons) oraz nowe podejście do modelu i organizacji pracy
w sektorach kreatywnych. Tryumf Web 2.0 polega więc na tym, że ten
rodzaj myślenia i organizowania działalności ludzkiej zaczyna wkraczać
także do innych dziedzin życia: do polityki (rozdział 6. „Wpływ Web 2.0
na procesy komunikacji politycznej”), do komunikacji marketingowej jako
element kreacji mody i coolhuntingu (rozdział 4. „Wyznaczanie i tropienie
trendów w kulturze konsumpcyjnej – kontekst nowych mediów”), do stra-
tegii działania platform aukcyjnych (rozdział 5. „Rozwój serwisu Allegro
a budowanie społeczności aukcyjnej”), nowych modeli biznesowych dla
branży muzycznej (rozdział 7. „Muzyka cyfrowa a nowe modele dystry-
bucji na rynku fonograficznym”). Jednym z kluczowych dla ery Web 2.0
i Rifkinowskiego „społeczeństwa dostępu” (do zasobów Web 2.0 raczej niż
fizycznego posiadania) zagadnień jest strategia, a nawet filozofia cyfryzacji
istniejących zasobów analogowych (rozdziały 1. i 2. „Nowe technologie
a kultura cyfrowego dostępu” oraz „Archiwalia w nowej rzeczywistości”).
Ekonomicznego kontekstu zmian w gospodarce ery Web 2.0 dostarczają
rozdziały 8. i 9.: „Kreatywna gospodarka i kreatywna klasa. Otoczenie me-
diów ery Web 2.0” oraz „Inna ekonomia i ekonomia współpracy – lekcje
savoir-vivre’u Web 2.0”.
Rozwój w kierunku Web 2.0 połączył zatomizowanych „samotnych
w sieci” w społeczności i zamiast prowadzić to pokolenie do alienacji,
wyzwolił w nim spory potencjał kreatywności i zachowań posumenckich.
Potencjalnie każdy internauta dostał do ręki darmowe narzędzia i platfor-
mę do komunikowania w skali globalnej – poprzez swoje blogi, zdjęcia,
filmy, recenzje i rekomendacje. Jak wskazuje na to rozdział 3. „Komuniko-
wanie medialne w Azji Wschodniej. Nowe media, globalizacja a procesy
(re)konstruowania tożsamości”, dotyczący ewolucji chińskich internautów,
nie jest to jedynie zjawisko bogatych i wysoko rozwiniętych społeczeństw
i krajów, a komunikowanie medialne w Azji Wschodniej może być powią-
zane z kluczowymi dla długofalowego rozwoju procesami konstruowania
i rekonstruowania tożsamości.
Powyższe wątki społeczne i ekonomiczne świata otaczającego prężny
rozwój mediów ery Web 2.0, raczej niż same technologie i nowe media,
są przedmiotem tej książki. Jest ona efektem zainteresowań i wspólnej
9
pracy seminarium doktorskiego i magisterskiego prowadzonego od ponad
10 lat w Zakładzie Mediów Elektronicznych i Komunikowania Instytu-
tu Studiów Międzynarodowych w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym
Szkoły Głównej Handlowej. Książka kierowana jest do studentów nauk
społecznych i ekonomicznych, dzienikarstwa, medioznawstwa, komuni-
kowania społecznego, politycznego, marketingowego. Korzystanie z  niej
nie wymaga specyficznej wiedzy teoretycznej, ale z uwagi na interdyscypli-
narny charakter skorzystają z niej bardziej studenci wyższych lat i osoby
aktywnie (uploading!) używające internetu, wiążące z tym medium nadzie-
je na karierę zawodową.
Piotr Barczyk
Nowe technologie a kultura
cyfrowego dostępu
Początki cyfrowej infrastruktury informacyjnej sięgają przełomu lat 40.
i 50. ubiegłego wieku. Mniej więcej w tym czasie opracowano teoretycz-
ne podstawy cyfrowego przekazu
1
. Kolejne ważne dla rozwoju mediów
daty to początki internetu (przełom lat 60. i 70.), poczta elektroniczna
i wprowadzenia
protokołu TCP/IP (1973–1974)
2
, komputer osobisty (ok.
1975), Apple Lisa i graficzny interfejs użytkownika (styczeń 1983), WWW
i początek powszechnego cyfrowego dostępu (1991), Web 2.0 (2001). Sieci
semantyczne, samodoskonalące się algorytmy, sieciowa wirtualna rzeczy-
wistość online i pierwsze praktyczne implementacje cyfrowo uzupełnio-
nej/poszerzonej rzeczywistości
3
to otoczenie technologiczne, w którym
teraz lub w najbliższej przyszłości funkcjonować będą cyfrowe media.
W przedstawianych ostatnio raportach i opracowaniach pojawia się
nowa rzeczywistość, w której z pomocą komputera będziemy nie tylko co-
raz pełniej, czerpać informacje i przeżywać doznania, ale będzie to wręcz
jakościowo nowy świat, w którym komputer stanie się dopełnieniem
1
Warszawa, kwiecień 2009
Pierwsze prace teoretyczne H. Nyquista i R.V.L. Hartleya dotyczące przesyłania da-
nych postały w latach 20. ubiegłego wieku. Na przełomie lat 40. i 50. opublikowana
została
The Mathematical Theory of Communication autorstwa
C.E. Shannona i W. Wea-
vera (Univ. of Ilinoi Press 1949). Wspominając początki cyfrowej infrastruktury in-
formacyjnej, poza już wymienionymi autorami należy koniecznie przypomnieć prace
Alana Turinga (pracował nad teorią maszyn liczących – maszyna Turinga/test Turinga)
i
Alonso Churchu’a (i jego prace nad kryteriami obliczalności).
O tym, jak przebiegało to w naszym kraju, na: http://republika.onet.pl/25237,26,1,
fabryka.html (W Polsce pierwsze połączenie internetowe „otwarto” 17.08.1988),
26.06.2009.
Przykłady: S. Ashley,
Komentowanie świata,
„Świat Nauki” 2008, nr 8, s. 14–15.
2
3
www.waip.com.pl
11
naszego bytu i naszej osobowości
4
. Będzie przewidywał nasze oczekiwa-
nia, stanie się substytutem
5
naszej pamięci, a nawet elementem dopeł-
niającym proces rozumowania. Nasz potencjał poznania: umysł, pamięć
i zdolność obserwacji zmysłowej w nieodległej przyszłości będziemy wspo-
magali mocą obliczeniową komputerów. Do naszej fizyczności dodamy
cyfrowe byty reprezentujące lub zastępujące nas w cyberprzestrzeni i z ich
pomocą staniemy się jej integralną częścią. Wkrótce do historii przejdą
pojęcia takie jak „interfejs” i „użytkownik”, a w ich miejsce pojawi się
człowiek „zintegrowany” z komputerem.
Rozpoczęła się już era mobilności cyfrowego dostępu i jest bardzo
prawdopodobne, że jeszcze przed rokiem 2020 czeka nas kolejna cyfrowa
rewolucja – unifikacja realnej rzeczywistości z cyberprzestrzenią i epoka
wszechobecności komputerów. Za mniej niż jedenaście lat wkroczymy
w świat „nowego” człowieka – w erę cyfrowo wspomaganej rzeczy-
wistości. W świat, w którym cyfrowa informacja będzie nas otaczała.
W rzeczywistość, w której bez stałego kontaktu z cyberprzestrzenią trud-
no będzie egzystować.
Z przedstawionej wizji wyłania się obraz przyszłości z jakością cyfro-
wego dostępu jako jedną z podstawowych wartości. Parafrazując tytuł
książki Jeremy’ego Rifkina
6
, można powiedzieć, że nadchodzi wiek cy-
frowego dostępu. Poniżej zajmiemy się wpływem wybranych cyfrowych
technologii informacyjnych na szeroko pojętą jakość cyfrowego dostępu
oraz tym, jak media powinny reagować na pojawiające się wyzwania.
Z racji szczególnego rodzaju wyzwań, przed którymi staje telewizja,
wpływ nowych technologii na jej przyszłość zostanie omówiony osob-
no. Pojawiające się ostatnio technologie z dziedziny szeroko rozumianej
12
wokół mediów ery Web 2.0
nowe technologie a kultura cyfrowego dostępu
neuroinformatyki mogą w dalszej perspektywie stanowić istotne zagro-
żenie dla funkcjonowania mediów takich, jakie znamy obecnie, ale mogą
też być impulsem ich rozwoju. Niezależnie od tego, jak konkretnie nasz
świat za kilkanaście lat będzie wyglądał, neuroinformatyka i technologia
wszechobecnego mobilnego dostępu muszą odcisnąć swoje piętno na tym,
co i jak media będą oferować odbiorcy
7
. Umiejętnie adaptując do swoich
potrzeb te nowe technologie, media mogą przekształcić pojawiające się
zagrożenia w wyjątkową szansę rozwoju.
Z punktu widzenia odbiorcy jakość cyfrowego dostępu można utożsa-
mić z szeroko rozumianą użytecznością konkretnego przekazu
8
. Użytecz-
ność przekazu zaś można w przybliżeniu mierzyć zadowoleniem płyną-
cym z korzyści czerpanych przez konkretnego odbiorcę z jego odebrania
i odczytania
9
. Jest to miara wysoce subiektywna i dlatego maksymalizacja
użyteczności przekazu nierozerwalnie wiąże się z uznaniem podmiotowo-
ści pojedynczego odbiorcy
10
.
Wpływ technologii komplementarnego oddziaływania
na zmysły odbiorcy na jakość cyfrowego dostępu
Przegląd wpływu nowych technologii na jakość cyfrowego dostępu za-
czniemy od rzeczywistości wirtualnej, gdyż jest to technologia, której
wpływ na jakość dostępu i na media będzie w najbliższej przyszłości
najbardziej widoczny. Techniki i technologie informacyjne stworzone
z wykorzystaniem rzeczywistości wirtualnej są już narzędziem kreującym
7
4
O próbach bezpośredniego sprzęgnięcia człowieka z komputerem można przeczy-
tać w: G. Stix,
Logowanie do mózgu,
„Świat Nauki”, 2007, nr 4, s. 38–43; a o tym,
jak może to wyglądać w dalszej przyszłości w: J. Macdonald, D. Stefanovic, M.N.
Stojanovic,
Komputery DNA,
ibidem., s. 66–73.
Na postawie: G. Bell, J. Gemmell,
E-wspomnienia,
„Świat Nauki”, 2007, nr 4, s. 43–49.
J. Rifkin,
Wiek dostępu. Nowa kultura kapitalizmu, w której płaci się za każdą chwilę,
Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003, str. 282.
Kwestia otwartą pozostaje to, czy w dalszej przyszłości pojęcia takie, jak: odbiorca,
nadawca, media, zachowają swój obecny sens.
Rozumianą jako jego czytelność i przystawalność do potrzeb, możliwości oraz
oczekiwań odbiorcy.
W szczególności może to być jedynie doznanie estetyczne płynące z samej formy
przekazu.
Pomijając kwestie czysto techniczne, jakość cyfrowego dostępu można określać
wyłącznie w relacji do potrzeb i predyspozycji pojedynczego odbiorcy.
8
9
5
6
10
www.waip.com.pl
Zgłoś jeśli naruszono regulamin