Elemka Kolonialny zaglowiec.pdf

(2693 KB) Pobierz
Kolonialne
ambicje generała
Uzyskanie przez Polskę dostępu do morza w lutym 1920 roku, na
mocy traktatu wersalskiego, spowodowało konieczność stworzenia
od podstaw nie tylko gospodarki czy obronności morskiej, ale
i systemu kształtującego świadomość morską naszego „lądowego”
wówczas narodu. W odradzającym się państwie polskim podjęto
działania mające doprowadzić do należytego wykorzystania jego
nadmorskiego położenia. Niezależnie od tego powstały organizacje
8
społeczne propagujące sprawy morskie i zajmujące się edukacją mor-
ską, a szczególnie młodzieży. Należała do nich przede wszystkim Liga
Morska i Kolonialna (lmik). Zapoczątkowała ona działalność 1 paź-
dziernika 1918 roku, kiedy to z inicjatywy kontradmirała Kazimierza
Porębskiego powołano do życia Stowarzyszenie Pracowników
na Polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”. Chociaż wówczas
nie znano ostatecznego przebiegu granic II Rzeczypospolitej,
a przyznanie jej dostępu do Morza Bałtyckiego nie było jeszcze
przesądzone, nieliczni członkowie stowarzyszenia zaczęli zabie-
gać o utworzenie marynarek handlowej i wojennej, szkolnictwa
morskiego oraz zbudowanie portów morskich i śródlądowych.
Oprócz kontradm. Porębskiego, byli to m.in. inż. Tadeusz Wenda,
późniejszy budowniczy portu handlowego w Gdyni, inż. Antoni
Garnuszewski, pierwszy dyrektor Szkoły Morskiej w Tczewie,
Bogumił Nowotny, pułkownik Marynarki Wojennej RP i pierwszy
jej dowódca oraz kontradmirał Michał Borowski.
Stowarzyszenie „Bandera Polska” przekształcono 27 kwietnia
1924 roku w Towarzystwo „Liga Żeglugi Polskiej”, działające w opar-
ciu o statut zatwierdzony 19 sierpnia 1924 roku przez Zygmunta
Hubnera, ministra spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej.
Podczas iii Walnego Zjazdu Delegatów lmir, obradującego od 25
do 27 października 1930 roku w Gdyni, podjęto uchwałę o zmia-
nie nazwy organizacji na Liga Morska i Kolonialna. W czasie
zjazdu prezesem Zarządu Głównego lmik (zg lmik) wybrano
generała Gustawa Orlicz-Dreszera, wpływowego polityka w II
Rzeczypospolitej i jednego z najbliższych współpracowników
marszałka Józefa Piłsudskiego. Wpłynął on na podjęcie przez
zjazd decyzji o kolejnej zmianie nazwy Ligi, żeby odzwiercie-
dlała jej program morski i kolonialny. Zwłaszcza że w obozie
Kup książkę
9
piłsudczykowskim dążono do osiągnięcia przez Polskę pozycji
mocarstwa, z czym w wiekach xix i xx wiązało się posiadanie
przez rozwinięte gospodarczo państwa europejskie terytoriów
zamorskich.
Eksploatacja obszarów zamorskich przynosiła państwom kolonial-
nym krociowe zyski. Obszary te stanowiły dla nich rynki zbytu na
wyroby przemysłowe; umożliwiały wykorzystywanie miejscowej,
taniej siły roboczej i zapewniały dostawy surowców, takich jak
kauczuk, sizal, drewno i węgiel oraz atrakcyjnych produktów rol-
nych, takich jak bawełna, kawa, kakao, przyprawy korzenne czy
owoce cytrusowe. Dzięki koloniom mocarstwami gospodarczymi
i militarnymi stały się Wielka Brytanii, Francja, Niemcy, Włochy
i Japonia. Ich posiadanie ułatwiło wzbogacenie się także mniejszym
krajom europejskim – Portugalii, Holandii i Belgii. Na początku
xx wieku rozległe obszary Afryki, Azji i Ameryki należały do kilku
państw. Tylko Niemcy utraciły kolonie w wyniku przegrania
pierwszej wojny światowej. Podzieliły się nimi Belgia, Francja,
Japonia, Portugalia i Wielka Brytania. Ostatnią wojnę kolonialną
prowadziły w latach 1935–1936 Włochy, aby zagarnąć Abisynię.
W przypadku Polski pozyskanie terytoriów zamorskich
miało pomóc w rozwiązywaniu jej poważnych problemów eko-
nomicznych, które stwarzały kryzys gospodarczy, powodujący
bezrobocie, i demograficzny, będący efektem przeludnienia wsi.
Dlatego też gen. Orlicz-Dreszer był orędownikiem prowadzenia
przez nasze państwo polityki kolonialnej. Nie chodziło mu może
wprost o posiadanie przez ii Rzeczpospolitą własnych posiadłości
Kup książkę
« Gen. Gustaw Orlicz-Dreszer,
prezes Zarządu Głównego Ligi
Morskiej i Kolonialnej
Ze zbiorów Narodowego
Archiwum Cyfrowego, Warszawa
zamorskich, a o uzyskanie dostępu do niezagospodarowanych
obszarów w Ameryce Południowej i w Afryce. Miało to umoż-
liwić prowadzenie na ich niezagospodarowanych terenach pol-
skiego osadnictwa rolnego. Wskazywano tu na rozległe obszary
w Argentynie, Brazylii, Liberii, Paragwaju i Peru, a nawet na
francuskie wyspy Oceanii, takie jak Nowa Kaledonia, Polinezja
Francuska i Wallis-et-Futuna. W roku 1934 Liga kupiła grunty
w brazylijskim stanie Parana. W następnym roku powstały tam
polskie osady rolnicze Morska Wola i Dreszer, które zdołały prze-
trwać tylko do 1938 roku.
Kup książkę
11
W kwietniu 1934 roku lmik podpisała umowę z Liberią o współpracy
gospodarczej, ale próby nawiązania kontaktów handlowych z tym
krajem i założenia na jego obszarze polskich plantacji zakończyły
się w 1938 roku niepowodzeniem. Zanim jednak do tego doszło,
w kręgu władz państwowych, związanych z lmik, wskazywano na
potrzebę utworzenia polskiej floty handlowej, która utrzymywa-
łaby łączność z przyszłymi terytoriami zamorskimi. Chodziło też
o to, żeby w handlu zagranicznym wykorzystywać własne statki.
Z inicjatywy Eugeniusza Kwiatkowskiego, ministra przemysłu
i handlu wspierającego poczynania Ligi, w 1926 roku powołano
do życia państwowe przedsiębiorstwo żeglugowe. W roku 1932
dało ono początek rozwijającej się szybko firmie Żegluga Polska sa
w Gdyni (żp). Pierwsze statki zakupił dla niej jeszcze w 1925 roku, we
francuskiej stoczni Chantiers Navals Français w Blainville-sur-Orne,
Departament Morski Ministerstwa Przemysłu i Handlu (dm mpih).
Było to sześć siostrzanych parowych statków masowych, których
z powodu kryzysu w żegludze światowej nie odebrał francuski
armator. Ostatecznie Francuzi dostarczyli pięć z tych statków,
nabytych na bardzo dogodnych warunkach finansowych, bo po
wpłaceniu 30 tys. zł za każdy i rozłożeniu pozostałej należności
na raty. Nadano im nazwy: Kraków, Katowice, Poznań, Toruń
i Wilno. Masowce dotarły razem do Gdyni 3 stycznia 1927 roku,
a uroczystość poświęcenia i podniesienia na nich biało-czerwo-
nych bander odbyła się trzy dni później. Przeznaczono je przede
wszystkim do przewożenia polskiego węgla. Nasz kraj wykorzy-
stał wtedy brak tego surowca energetycznego na europejskim
rynku, spowodowany strajkiem górników brytyjskich. Węgiel
transportowano do portów leżących nad Bałtykiem i Morzem
Kup książkę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin