charaktery-charaktery-2019_09(1).pdf

(23476 KB) Pobierz
NIEŚMIAŁOŚĆ MA PRZYSZŁOŚĆ
Tylko u nas
zupełnie nieznane
opowiadanie noblisty
ISAACA SINGERA!
NR 9
(272) WRZESIEŃ 2019
Kiedy dziewczynka jest
chłopcem, czyli problemy
z tożsamością u dzieci
s. 44
Matki odbierają
moc córkom
s. 60
Roboty już potrafią
odczytywać
ludzkie emocje
s. 32
Cena 16,50 zł (w tym 8% VAT)
NR 9 (272), WRZESIEŃ 2019
Rok XXIII. Ukazuje się od 1997
CHARAKTERY
NR
9/2019
RZECZY PIE RWSZ E
3
NIEŁATWO BYĆ NIEŚMIAŁYM CZŁOWIEKIEM. KIEDY JEDNAK
POMYŚLĘ, CO JEST SKRAJNYM PRZECIWSTAWIENIEM
NIEŚMIAŁOŚCI, TO WYCHODZI MI NIE ŚMIAŁOŚĆ, LECZ
„NADŚMIAŁOŚĆ” O POSMAKU PSYCHOPATII. DLATEGO WOLĘ
JEDNAK NIEŚMIAŁOŚĆ, ZE WSZYSTKIMI JEJ CIĘŻARAMI.
Prof. WIESŁAW ŁUKASZEWSKI
W
psycholog osobowości, autor m.in.
książki
Udręka życia,
za którą w 2011 roku
otrzymał Nagrodę Teofrasta
Większość z nas zna udrękę nieśmiałości, co potwier-
dzają badania prof. Philipa Zimbardo. Dla większości
przeżycie nieśmiałości jest epizodem. Niektórzy z nas
są chronicznie nieśmiali.
Każda publiczna ekspozycja jest dla człowieka
nieśmiałego wyzwaniem. Wejście do kawiarni, ko-
nieczność zapytania nieznanego przechodnia o dro-
gę, zwrócenie niefortunnego zakupu – wszystko to za-
zwyczaj staje się zadaniem trudnym do wykonania.
Ludzie nieśmiali to mistrzowie rezygnacji z rzeczy
i planów, które są dla nich naprawdę ważne. Rezyg-
nacja niesie mniejszy koszt niż uporczywe przełamy-
wanie nieśmiałości.
Nieśmiałość to nie tylko (wymuszona przez siebie
samego) ostrożność i nadmierna delikatność. To przede
wszystkim dysproporcja między wyobraźnią i codzien-
nością. Wyobraźnia ludzi nieśmiałych nie ma żadnych
granic. W niej wszystko jest możliwe. Ta niepohamowa-
na wyobraźnia to niezliczona ilość różnych możliwych
Ja. Tam wszystko jest proste, osiągalne z łatwością, nie-
budzące jakichkolwiek obaw. W wyobraźni człowiek
nieśmiały jest panem swojego losu, nadzwyczaj pomy-
słowym i sprawczym. Przebudzenie przychodzi przy
próbach konfrontacji z rzeczywistością.
Dzieje się tak dlatego, że ten sam stan rzeczy w wy-
obraźni jest nader pozytywny, a jednocześnie w rze-
czywistości jest zagrażający. Wiele lat temu Neal Miller
opisał to jako konflikt między dążeniem i unikaniem.
Między dążeniem do osiągnięcia jakiegoś stanu rze-
czy – bo jest pociągający, i unikaniem go – bo jest od-
pychający. Szczególną właściwością zachowania czło-
wieka w takich sytuacjach jest oscylacja – a to zbliżanie
się, a to ucieczka. Kiedy cel jest odległy, górę biorą jego
strony pociągające. Wtedy pragnie się tego i podejmuje
www.charaktery.eu
decyzje o realizacji takiego celu. W miarę jednak zbli-
żania się do celu uwypuklają się negatywne jego strony
i wtedy pojawia się zahamowanie lub impuls ucieczki.
Po oddaleniu cel znów wydaje się atrakcyjny, a po zbli-
żeniu znów awersywny. To pętla, z której nadzwyczaj
trudno się wydobyć. Wielu z nas dobrze ją zna. Czasem
kończy się to rezygnacją, a czasem (znacznie rzadziej)
desperacją. I jedno, i drugie zapewne nie służy dobro-
stanowi człowieka.
Rzadko zauważamy, że nieśmiałość jest też pew-
ną formą samotności. Wejście między ludzi, poddanie
się ich opiniom, przejawianie inicjatywy we wspólnych
działaniach wymaga bowiem przełamania własnych
ograniczeń. Z obawy (najczęściej nieuzasadnionej)
przed społecznym osądem, przed nieprzychylną lub
choćby obojętną reakcją otoczenia ktoś przepełniony
nieśmiałością woli pozostawać na uboczu. Staje się je-
dynym mieszkańcem swojego getta, co więcej – miesz-
kańcem dobrowolnym. Niepokój nakazuje mu chować
się, otaczać palisadą, zamykać oczy.
Człowiek nieśmiały sam siebie skazuje na izolację,
a z jej powodu cierpi. To diabelska alternatywa: w izola-
cji jest źle, i wśród innych jest źle. Nie ma dobrego wyj-
ścia. Czasem za wszelką cenę chciałby i nie być samot-
nym, i nie bać się. Łatwo wtedy staje się ofiarą.
Krystyna Kofta, z którą znamy się od lat, napisa-
ła kiedyś, że kobiety lubią nieśmiałych mężczyzn. Ale
ostrzegała, że z łatwością mogą zostać oni zniewoleni,
a co najmniej „zagospodarowani”.
Nie jest łatwo być nieśmiałym człowiekiem. Kiedy
jednak pomyślę, co jest skrajnym przeciwstawieniem
nieśmiałości, to wychodzi mi nie śmiałość, lecz „nad-
śmiałość” o posmaku psychopatii. Dlatego wolę jednak
nieśmiałość, ze wszystkimi jej ciężarami.
Na podstawie zdjęcia Wojtka Urbanka
Nieśmiałość
4
SPIS TR EŚCI
CHARAKTERY
NR 9/2019
NA TEMAT
DOBRE STRONY
NIEŚMIAŁOŚCI
16
NIEŚMIAŁOŚĆ MA PRZYSZŁOŚĆ
26
Nie każdy musi być duszą towarzystwa
i liderem – przekonuje Magdalena
Staniek i przedstawia sposoby na to,
by zmienić swoje myślenie i uwolnić
się od obaw, wcale nie walcząc
na siłę z brakiem śmiałości.
PSYCHOLOGIA I ŻYCIE
WYSTARCZY, ŻE WYJDZIESZ
DO POŁOWY DROGI
Joe Moran, badacz i pisarz,
opowiada o słynnych nieśmiałych
politykach, artystach, naukowcach
i ujawnia, jak radzi sobie z własną
nieśmiałością.
40
KIEDY MÓZG NIENAWIDZI
Szczepan Grzybowski wyjaśnia,
w jaki sposób w mózgu rodzą
się nienawiść i agresja.
TRENING PSYCHOLOGICZNY
54
PUŁAPKI
Z PRZESZŁOŚCI
Gitta Jacob radzi, jak zmienić
wzorce reagowania, które
utrudniają nam życie, sprawiają,
że tracimy nad nim kontrolę.
44
CHŁOPIEC
CZY CHŁOPCZYCA?
Jakie zachowania dzieci mogą
świadczyć o zaburzeniach
tożsamości płciowej, analizuje
Katarzyna Bajszczak.
58
ZDROWIE WARTE
ŚMIECHU
O korzyściach płynących
z uprawiania jogi śmiechu – która
staje się popularna także w Polsce
– pisze Marta Chowaniec.
48
MĄDRY JAK SZCZUR
Cezary W. Domański
przekonuje, że bez szczurów
wiedza o zachowaniu byłaby
dziś znacznie uboższa.
60
MATKA W GORSECIE,
CÓRKA W DELEGACJI
Natalia de Barbaro bada,
dlaczego niektóre matki ciągle
sztorcują swoje ukochane
córki. I radzi córkom, jak
uwolnić się od wzbudzanego
przez matkę poczucia winy.
32
CO CZUJE BOT
Aleksandra Przegalińska-
-Skierowska zastanawia
się nad tym, kiedy roboty
będą umiały przewidzieć
stan umysłu człowieka.
64
ZANIM RZUCISZ PAPIERY
Kiedy potrzebujemy zmiany
pracy, a kiedy zmiany swojego
podejścia do pracy – podpowiada
Anna Kowalczyk-Kroenke.
38
JAKA TO EMOCJA?
Jedyną emocją, jaką jesteśmy
w stanie trafnie rozpoznać,
jest… przerażenie – ujawnia
Wiesław Łukaszewski.
68
© Rafał Olbiński
PARA DO BIEGU
Jarosław Cieśla opowiada
o tym, czego nauczył się dzięki
wspólnemu bieganiu z żoną.
CHARAKTERY
NR 9/2019
S PIS TRE ŚC I
5
STYLE ŻYCIA
72
RAJ JEST DLA ZWIERZĄT
Szymon Hołownia przekonuje,
że doprowadzając do wielkiego
wymierania gatunków,
niszczymy nie tylko świat, ale
i nasze, międzyludzkie relacje.
Za miesiąc:
Przyszłość
zaczęła się wczoraj
Rozwój technologii zmienia nasze życie i relacje
z ludźmi. Dzięki portalom społecznościowym
bez trudu możemy być połączeni zawsze,
wszędzie, z każdym. Co więcej, zachowujemy
przy tym pełną wolność, unikając zobowiązań.
Możemy już wypożyczyć sobie przyjaciela
na godziny albo związać się z botem, który
zrozumie nas lepiej niż człowiek. Lub ułożyć
sobie życie z androidem skrojonym na miarę
naszych potrzeb… Jakim przeobrażeniom
ulegają nasze relacje z bliskimi nam ludźmi?
Co dzięki temu zyskujemy? Za czym daremnie
będziemy tęsknić? W czym nowe technologie
nam pomogą, a w czym mogą zaszkodzić?
78
UTRACONA ŻONA
Po raz pierwszy po polsku
opowiadanie Isaaca Singera
– wybitnego pisarza,
dziennikarza i eseisty, laureata
literackiej Nagrody Nobla.
A PONADTO
JAK W KAŻDYM NUMERZE
DLACZEGO NIEKTÓRE
KOBIETY NIE UMIEJĄ
POWIEDZIEĆ NIE
O problemach z asertywnością
pisze Adriana Klos.
TRICKI PSYCHOLOGICZNE
PRZYDATNE
NA CO DZIEŃ
Jak je stosować, podpowiada
Klaus Wilhelm.
7
8
52
70
84
88
89
90
91
92
93
94
98
LISTY
PSYCHOWIEŚCI
MARUSZEWSKI
KRZYSZTOFOWICZ
REKOMENDACJE
KULTURALNE
BORTNOWSKA
KARPOWICZ
MAKSYMIUK
PIWKOWSKA
MAJ
KRZYŻÓWKA
Z CHARAKTEREM
BOMBA
KARMATAKA
CZY JESTEŚ COŚ WINIEN
RODZICOM?
Zastanawia się nad tym
Barbara Bleisch.
JAK MNIEJSZOŚĆ MOŻE
ZMIENIĆ WIĘKSZOŚĆ
W jakich warunkach jest to możliwe,
wyjaśnia Katarzyna Liczoń.
CZĘŚĆ NAKŁADU DOSTĘPNA
BĘDZIE Z „PSYCHOLOGIĄ DZIŚ”,
w której piszemy o tym, co skrywa
nieświadomość.
Wydaje nam się, że jesteśmy panami samych siebie.
Że wiemy, co się z nami dzieje i kontrolujemy to,
co robimy. Tak naprawdę ulegamy iluzji,
że wybieramy, decydujemy, chcemy. Nawet wybór
partnera podyktowany jest nieświadomymi
motywami; świadomość przybywa zwykle
spóźniona, by uzasadnić to, co zrobiliśmy. Może i lepiej.
Czemu więc służy? Jakie paradoksy są z nią związane? Jak
z niej korzystać i nie wpaść w pułapki, które na nas zastawia?
OD 24 WRZEŚNIA W PUNKTACH SPRZEDAŻY
I NA WWW.SKLEP.CHARAKTERY.EU
www.charaktery.eu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin