Pomerania Wrzesien 2016.pdf

(6271 KB) Pobierz
CENA 5,00 zł (w tym 5%VAT)
NR 9 (501) WRZESIEŃ 2016
ROK PROF. GERARDA LABUDY
Dekada robot!
Kaszëbsczégô
Kaszëbi z Nordowi Américzi
1*1
i!
JAK TO WE WDZYDZACH BËŁO...
Wdzydzczi Zjôzd Kaszëbów je ju historią. W snôżim
Muzeum - Kaszëbsczim Etnograficznym Parku bawiłë sa
tësące lëdzy z Pômörzô, Pölsczi, Europë, a nawetka z Nor­
dowi Americzi. Köżdi wiera zapamiatô z tegö wëdarzeniô
cos jinszego. Wiele uczastnikóm widzôł sa biesadny celt,
gdze kapelom udało sa rëszëc lëdzy do tuńca, lubötnicë
lëteraturë bëlë ród z zéndzeniów z utwórcama, jak wied-
no bëlno sparłacził lëdzy farwny przemarsz szasëjama, téż
jak wiedno dojachała (wnetka na sóm môl Zjazdu) Trans-
cassubia. Niejedny zapamiatają przédno primasa Henrika
Muszińsczego, chtëren - wiera pierszi rôz publiczno - mó­
wił pö kaszëbsku.
Rôczimë do öbezdrzeniô czile ödjimków z tegö wëda-
rzeniô (wiele wiacy je jich na starnie kaszubi.pl), dzaku-
jemë organizatorom wdzydzczégö Zjazdu i ju terô ni mö-
żemë dożdac sa pöstapnégö pötkaniô - w Rëmi.
ÔDJ. DM
POMERANIA
W NUMERZE:
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji oraz Samorządu Województwa Pomorskiego
• & Ministerstwo
Sjl Spraw Wewnętrznych
i Administracji
WOIEWODZTWO
POMORSKIE
Sg>
GDAŃSK
miasto wolności
Dofinansowano ze środków
Miasta Gdańska
3
Kaszëbsczi nie je dlô glupëch
Kôrbiónka ö kaszëbsczi edukacje ze Zbigôrza
Bëczköwsczim, Renatą Mistôrz i Danutą Pioch
Co dalej z kaszubską edukacją?
Łukasz Grzędzicki
Edukacja musi być w centrum
zainteresowania
Z prof. Edmundem Wittbrodtem rozmawia
Sławomir Lewandowski
Dekada robötë
(ö Radzëznie Kaszëbsczégô Jazëka)
Red.
Działania dotyczące standaryzacji
i normalizacji języka kaszubskiego
w ostatnim dziesięcioleciu
Danuta Pioch
Nôwëższi budink nordowi Pólsczi
Dariusz Majkówsczi
PKM wraca na tory
S.L.
Komu przeszkadza mały ruch graniczny?
Sławomir Lewandowski
Pól wieku królowaniô
Red.
Lato z kaszëbizną
DM
Zachë ze stôri szafë. Slowôrz
niemieckö-pôlsczi
rd
Szesc zéódzeniów na szóstą edicja
Red.
Listy
Lato roku 1939. Granica dwóch światów
na łamach prasy
Piotr Schmandt
Cassubiana Ryszarda Stryjca. O ekslibrisach -
nie tylko z gryfem (cz. 1)
Józef Borzyszkowski
Pómachtóny żëwót Bruna Richerta wedle
aktów z archiwum Institutu Nôrodny
Pamiacë (dz. 5)
Słôwk Fôrmella
34
Gdańsk mniej znany. Brama pełna skarbów
Marta Szagżdowicz
8
10
NAJÔ UCZBA. Edukacyjny dodówk nr 7(99)
35
36
Genius loci. Trzy smoki i jarzębina
Jacek Borkowicz
„Żniwo je wiôldżé, le ni ma komu robie"
Pioter Léssnawa, Ewelina Stefańskó, Paulëna Pałasz,
Marta Miszczôk
12
12
38 Czarownó czarownica
Z Idą Czajiną gôdô Łukôsz Zołtkôwsczi
40
42
Kaszëbiznajaktrôwa...
Z Jarosława Białka gôdô Robert Groth
Bernard Chrzanowski. Ten, który poruszył wiatr
od morza
Jan Kulas
Gadki Rózaliji. Powjitanie szlcołi
Zyta Wejer
Grôjta Kaszëbi. Nowi kaszëbsczi śpiewnik
Tomôsz Fópka
Zrozumieć Mazury. Gauleiter
Waldemar Mierzwa
Z Południa. Klucz i brama
Kazimierz Ostrowski
Z Kociewia. Gdy mija zapach wakacji
Maria Pająkowska-Kensik
Lektury
Ksążacó jachta i ji skutk
Jerzi Samp, tłóm. Grégór J. Schramke
Pan jest tym Marianem Selinem...?
Ryszard Struck
Klëka
Sëchim paka uszłé. Zeza rozlónégô mléka
abó żôle susajlca
Tómk Fópka
Z butna. Mojn, mojn
Rómk Drzéżdżónk
15
16
17
18
19
19
43
44
46
48
49
50
55
58
60
67
20
21
23
27
68
32
II óbkł. Jak to we Wdzydzach bëło...
III óbkł. Rëbacczi odpust
POMERANIA SÉWNIK 2016
Od Redaktora
Co należy zrobić, aby pomorscy nauczyciele, zwłaszcza „szkolny'
języka kaszubskiego byli dobrze przygotowani do swojej pracy? Centrum
Edukacji Nauczycieli w Gdańsku, dyrektorzy szkół i wiele innych osób
odpowiedzialnych za edukację szuka odpowiedzi na to pytanie. Szuka
jej też Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, które od kilku lat stopniowo
podwyższa poziom egzaminów dla nauczycieli kaszubskiego. Pierwszym
1
poważnym krokiem w tym kierunku było wprowadzenie pisemnej
części w 2012 r. W ostatnich miesiącach (na podstawie kolejnej zmiany
w regulaminie egzaminu zdawanego przed Zespołem orzekającym
0 znajomości języka kaszubskiego) od przyszłych „szkółnëch" wymaga się
też podstawowej znajomości historii, literatury, obrzędów
czy geografii Kaszub oraz systematycznego doskonalenia swoich
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną
dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenume­
raty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami
brutto i uwzględniają 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
•dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 2810201811 0000 0302 0129 35 13,
ZG ZKP, ul. Straganiarska 20-23, 80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki za­
mawiającej) oraz dokładny adres
•zamówić w Biurze ZG ZKP, tel. 58 301 90 16,
58 301 27 31, e-mail: red.pomerania@wp.pl
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamó­
wienia na prenumeratę (...) można składać bezpo­
średnio na stronie www.prenumerata.ruch.com.
pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres
e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktu­
jąc się z Infolinią Prenumeraty pod numerem:
22 693 70 00- czynna w dni robocze w godzinach
7-17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
umiejętności, np. podczas specjalistycznych kursów.
Z
jednej strony
odzywają się głosy, że w sytuacji, gdy w wielu szkołach brakuje
nauczycieli, należy się na razie wstrzymać z podnoszeniem poprzeczki.
Z
drugiej strony wielu ludzi domaga się, aby do pracy z dziećmi
1 młodzieżą dopuszczać tylko tych, którzy ukończą studia przygotowujące
do nauczania języka kaszubskiego (choćby podyplomowe, a najlepiej
etnofilologię). Jak znaleźć złoty środek? O to m.in. pytamy w tym
numerze osoby zajmujące się na co dzień edukacją: Danutę Pioch,
Renatę Mistarz i Zbigniewa Byczkowskiego.
O kwestiach związanych z obecnością kaszubszczyzny w szkole
opowiada też były minister edukacji Edmund Wittbrodt, a prezes
ZKP Łukasz Grzędzicki pisze o planowanych przez rząd zmianach
w oświacie.
Jak widać, szkolne i nauczycielskie sprawy są w tej „Pomeranii"
traktowane priorytetowo, we wrześniu ten temat sam się nasuwa...
Ale zdajemy sobie sprawę z tego, że o szkoły troszczyć się trzeba
nieustannie, choćby dlatego, że właśnie tam może się rozstrzygnąć
kwestia przetrwania języka kaszubskiego.
T)ariu&7^JwajkawsKi
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
POMERANIA
ADRES REDAKCJI
80-837 Gdańsk
ul. Straganiarska 20-23
tel. 58 301 9016, 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Dariusz Majkowski
ZASTĘPCZYNI RED. NACZ.
Bogumiła Cirocka
ZESPÓŁ REDAKCYJNY (WSPÓŁPRACOWNICY)
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
Marika Jocz (Najô liczba)
KOLEGIOM REDAKCYJNE
Edmund Szczesiak (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Piotr Dziekanowski
Aleksander Gosk
Ewa Górska
Stanisław Jankę
Sławomir Lewandowski
Wiktor Pepliński
Bogdan Wiśniewski
Tomasz Żuroch-Piechowski
Tłumaczenie na język kaszubski:
Grzegorz Schramke
Fot. na okładce: Rozpoczęcie roku szkolnego
w Szkole Podstawowej nr 9 w Sopocie
Fot. Krzysztof Mystkowski / KFP
WYDAWCA
Zarząd Główny
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
80-837 Gdańsk, ul. Straganiarska 20-23
DRUK
Drukarnia WL
Elbląska 68, 80-761 Gdańsk
Nakład 1200 egz.
Redakcja zastrzega sobie prawo skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść ogłoszeń i reklam.
Wszystkie materiały objęte są prawem autorskim.
TÉMA MIESĄCA - EDUKACJO
KASZËBSCZI NIE JE DLÔ GŁUPËCH
Séwnik to miesąc, czej dzôtczi i młodzëzna wrôcają do szköłów pö latowëch feriach. Pöczątk szköłowégö roku to
dobri czas, żebë przëzdrzec sa, jak je uczony kaszëbsczi jazëk i jak szkólny są przërëchtowóny do ti robötë. Na ta
téma wespół z Piotra Léssnawą z Radia Gdańsk gôdómë ze Zbigörza Bëczköwsczim, chtëren pömôgô we wpro-
wadzanim kaszëbsczégö do szköłów ösoblëwie na zôpadnëch Kaszëbach, a téż z Danutą Pioch i Renatą Mistôrz
z Zespołu orzekającego ö znajomöscë kaszëbsczégö jazëka dzejającégö przë Kaszëbskö-Pömörsczim Zrzeszenim.
Radio
Gdańsk
Radio
Gdańsk
Radio
Gdańsk
Radio
Gdańsk
Radio
Gdańsk
Radio
Gdańsk
Radio Gdańsk
Radio Gda~
Radio Gda
Öd prawi: wespółprowadzący debata P. Léssnawa i Z. Bëczköwsczi
Radio Gdańsk:
Na)a debata chcemë zacząc od cytatu
z komunikatu wëdónégö przez Zespół orzekający po
zćńdzenim z 13 stëcznika latoségó roku. Czëtómë w nim
m. jin.: „Zależy nam przede wszystkim na tym, by dzieci
i młodzieży nie zniechęcać słabym poziomem nauczania,
brakiem stosownych umiejętności u nauczycieli, nudą
i brakiem pomysłów na atrakcyjną naukę ze strony na­
uczycieli".
„Pomerania":
Niejedny szkólny są oburzony i rozgórzo-
ny tim zdanim. Gôdają, że je to oskarżenie sczerowóné
do nich, kritika jich robótë. Taczi béł waji cél, czej jesta
piselë te słowa?
D. Pioch:
Jô mëszla, że to, żebë kaszëbskô edukacjo
stojała na wësoczi rówiznie, to chëba leżi wszëtczim
na sercu i miałobë leżeć téż szkolnym - ósoblëwie
jima, bó oni są pierszi na fronce, chtërny ta eduka­
cja realizëją. I ni ma sa co tu oburzać. Chódzy o to,
żebë niwizna bëła wësokô, żebë bëła przënômni takô,
jak w przëtrôfku jinszich przedmiotów. Nie chcemë,
żebë kaszëbsczi - chöc to je dodôwkówi przedmiot
- béł leno czims, co zapichô rozmajitégó ôrtu dzurë.
Chcemë, żebë ön béł uczony pö prôwdze dobrze. Skór-
no dzecë decydëją sa na to, żebë bëc na tëch zajacach,
abó chcą tego jich starszi, to téż na gwës wëmôgają,
żebë bëło to robione dobrze.
I
to, i leno to, jesmë mielë
na uwodzę, piszące te słowa.
Më mómë swiąda, że one sa nie ódnószają do wszët-
czich szkólnëch, a nawetka nić do wiakszoscë. To mogą
bëc jednostczi, to mögą bëc przëtrôfczi, ale nawet jeden
SÉWNIK 2016 / POMERANIA / 3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin