Stefan Świeżawski - Dzieje europejskiej filozofii klasycznej.pdf

(29354 KB) Pobierz
S
t
e
f
a
n
Dzieje
europejskiej
filozofii
klasycznej
Wydawnictwo Naukowe PWN
Warszawa-Wrocław
2000
Projekt okładki
oraz stron tytułowych i działowych
Maryna Wiśniewska
Redakcja naukowa
Zbigniew Nerczuk
Mikołaj Olszewski
Agnieszka Świtkiewicz-Blandzi
Agata Zwolińska
Opracowanie typograficzne
Maciej Szłapka
Korekta
Anna Kurzy ca
Marian Wyrwas
Indeks nazwisk
Zofia Smyk
Przygotowanie do druku
Pracownia Składu Komputerowego T Y P O - G R A F
Copyright © by Wydawnictwo N a u k o w e P W N SA, Warszawa-Wrocław 2000
I S B N 83-01-13188-8
Wydawnictwo N a u k o w e P W N SA
00-251 Warszawa, ul. Miodowa 10
cel. (0-22) 695-43-21
faks: (0-22) 826-71-63
e-mail:
pwn@pwn.com.pl
http:// www.pwn.com.pl
Spis treści
Słowo w s t ę p n e
XI
CZĘŚĆ PIP:RWSZA
Starożytność
Wstęp
Podziały filozofii greckiej
Źródła do dziejów filozofii greckiej
3
6
.. 6
III. Wiek IV
IV Sokrates
V. Szkoły sokratyczne
1. Szkoła megarejska
2. Szkoła elidzko-eretryjska
3. Cynicy
4. Cyrenaicy
VI. Dzieje platonizmu
1. Platon
2. Akademia Platońska
VII. Arystoteles
VIII. Wczesny Perypat
66
67
74
74
75
75
79
83
83
126
129
152
Okres presokratejski
I. Szkoła w Milecie
1. T a l e s z M i l e t u
2. Anaksymander
3. A n a k s y m e n e s
II. Religia grecka i orfizm
III. Pitagoras
IV. Ksenofanes z Kolofonu
V. Heraklit z Efezu
VI. Parmenides z Elei
VII. Alkmajon z Krotonu
VIII. E m p e d o k l e s z Akragas
/
IX. Anaksagoras z Klazomenai
X. Szkoła pitagorejska
XI. Młodsi eleaci
1. Z e n o n z Elei
2. Melissos z Samos
XII. Filozofowie eklektyczni
XIII. Atomizm
1. L e u k i p p o s
2. D e m o k r y t z Abdery
XIV. Rysy ogólne
okresu presokratejskiego
13
13
15
16
18
20
24
26
30
32
33
38
41
44
44
46
47
49
49
51
54
Okres hellenistyczny
I. T ł o historyczne epoki
II. Stoicyzm
III. Epikureizm
IV. Bion z Borystenes i diatryba
V. Sceptycyzm
1. Pirron z Elidy
2. Tymon z Fliuntu
3. Aryston z Chios
VI. Średnia Akademia
1. Arkezylaos z Pitane
2. Karneades z Cyreny
VII. Średnia Stoa
1. Panajtios z Rodos
2. Posejdonios z Apamei
157
159
168
179
180
181
182
183
184
184
185
187
187
188
Klasyczny okres
filozofii g r e c k i e j
I. Charakterystyka epoki
II. Sofiści
1. Protagoras
2. Gorgiasz z Leontinoi
3. Inni sofiści
59
60
62
64
65
VIII. Epikureizm rzymski
192
1. Filodem z Gadary
192
IX. Eklektyzm w Akademii w I wieku
przed Chrystusem
194
1. Filon z Laryssy i Antioch
z Askalonu
2. Marek Terencjusz Warron
3. Marek Tulliusz Cyceron
194
195
195
Spis treści
VI
VIII. Średni platonizm
1. Plutarch z Cheronei
2. Inni przedstawiciele średniego
platonizmu
IX. Arystotelizm
1. Aleksander z Afrodyzji
2. Inni arystotelicy
X. Neoplatonizm
1. Plotyn
2. Neoplatonizm a ó w c z e s n e
życie religijne
3. Szkoła aleksandryjsko-rzymska
4.
5.
6.
7.
po Plotynie
Szkoła syryjska
Szkoła pergameńska
Szkoła ateńska
Szkoła aleksandryjska
219
220
221
223
224
225
227
228
232
233
234
236
236
239
241
Filozofia o k r e s u
Cesarstwa Rzymskiego
I. T ł o ogólne dwu pierwszych wieków
po Chrystusie
199
II. Stoicyzm rzymski
201
1. Lucjusz A n n e u s z Seneka
202
2. Epiktet
3. Marek Aureliusz
III. Cynizm w II w i e k u
IV. Epikureizm w II wieku
203
204
206
208
V. Sceptycyzm jako młodszy pirronizm 209
1. A i n e z y d e m o s z Knossos
209
2. Agryppa
3. Sekstus Empiryk
VI. Synkretyzm żydowski
1. Filon z Aleksandrii
VII. Neopitagoreizm
210
211
213
214
217
XI. Gnoza
CZĘŚĆ DRUGA
Ojcowie Kościoła
I. Początki filozofii chrześcijańskiej . . 251
1. Pierwsze pisma chrześcijańskie . 251
2. Zagadnienie Boga
253
3. Nauka o Logosie
255
4. Mądrość i rozum
II. Patrystyka
III. Św. Justyn M ę c z e n n i k
IVTacjan
V. Atenagoras i inni apologeci
VI. Szkoła Aleksandryjska
1. K l e m e n s Aleksandryjski
2. Orygenes
A. Bóg
B. Stworzenia
C. Kres wszechrzeczy
VII. Ojcowie kapadoccy
1. Św. Grzegorz z Nazjanzu
2. Św. Bazyli Wielki
3. Św. Grzegorz z N y s s y
4. N e m e z j u s z z E m e z y
5. Eneasz z Gazy
VIII. Patrystyka Zachodnia
1. Tertulian
256
259
261
271
275
279
279
287
291
295
303
305
307
311
315
324
329
331
331
2. Arnobiusz
3. Laktancjusz
IX. Św. Augustyn
A. Istnienie Boga i wiara
B. Poznanie
C. Stworzenia
D . Człowiek
336
336
338
339
344
348
351
E. Etyka
354
F. Państwo boże
358
X. Wschód w V - V I wieku
362
1. Pseudo-Dionizy Areopagita . . . . 362
A. Bóg
B. Hierarchia
C. Mistyka
2. Św. Maksym z Chryzopolis
(Wyznawca)
3. Neoplatonicy i arystotelicy
4. Św. Jan z Damaszku
XI. Zachód V-VI wieku
XII.
1.
2.
3.
Benedyktyni
Kasjodor
Grzegorz I Wielki
Beda Venerabilis (Czcigodny)
363
367
369
371
372
373
379
390
390
391
. . 393
Spis treści
C Z Ę Ś Ć TRZECIA
VII
Średniowiecze
r,
I. Wstęp
397
1. N o w e poglądy na filozofię
średniowieczną
398
2. Charakterystyka średniowiecznego
życia u m y s ł o w e g o
398
II. Odrodzenie karolińskie
1. Alkuin
2. Hraban Maur
3. Uczniowie Hrabana
III. Jan Szkot Eriugena
A. Podział i rozbiór
(dmisio-analysis)
B. S y s t e m poznania
w
O podziale natury
C. Hierarchia nauk czyli sztuk
wyzwolonych
(ordo artium)
D . Bóg i podział natury
(dwisio naturae)
E. Podział natury
(dwisio naturae)
F. Objawianie się Boga
w stworzeniu
G. Człowiek i powrót rzeczy
do Boga
IV. Myśliciele X wieku
1. Spór o przeznaczenie i wolność
3. Zwolennicy i przeciwnicy
dialektyki
4. Piotr Damiani
V. Anzelm z Canterbury
1. Wiara i rozum
2. Prawdy
3. Bóg
4. Świat
VI. Spór o uniwersalia
VII. Podstawy życia intelektualnego
w c z e s n e g o średniowiecza . . . -.
1. Szkoły
2. „Biblioteka" filozoficzna
w c z e s n e g o średniowiecza
402
404
406
407
409
411
412
412
413
414
417
419
425
. 427
VIII. Poglądy kosmologiczne
w c z e s n e g o średniowiecza
IX. Piotr Abelard
X. Szkoła w Chartres
1. Bernard z Chartres
2. Gilbert z la Porrće
3.
4.
5.
6.
7.
Uczniowie Gilberta
Teodoryk z Chartres
Clarenbald z Arras
Bernard Silvestris
Wilhelm z C o n c h e s
469
473
486
486
488
490
492
495
496
497
499
506
506
507
507
509
510
511
513
514
514
515
516
518
520
520
521
524
526
530
533
539
540
541
543
546
547
548
550
552
/
XI. Jan z Salisbury
XII. Realiści i antyrealiści
1. Walter z Mortagne
2. Gauslenus ze Soissons
3. Adelard z Bath
4. Izaak ze Stella
5. Alcher z Clairvaux
XIII. Alan z Lille
XIV. Naśladowcy Anzelma
z Canterbury
1. Szkoła w Laon
2. Uczniowie Abelarda
3. Piotr Lombard
4. Następcy Lombarda
XV. Teoretycy prawa
XVI. Wiktoryni
1. Hugon ze Św. Wiktora
A. Nauki
B. Bóg
C. Człowiek i świat
2. Ryszard ze Św. Wiktora
XVII. Bernard z Clairvaux
XVIII. Joachim z Fiore
XIX. Kierunki heretyckie
1. Amalryk z Bene
2. Dawid z Dinant
X X . Myśl bizantyńska
XXI. Filozofia arabska
1. Awicenna
2. Awerroes
XXII. Filozofia żydowska
2. Kontrowersje eucharystyczne . . . 427
429
430
433
435
438
441
449
454
460
460
465
(
A. T e k s t y źródłowe -
filozofowie łacińscy
466
B. Ojcowie Kościoła
(Sanctt)
. . . . 467
C. Pisma arabskie: muzułmańskie
i żydowskie
467
1. Awicebron
552
2. Mojżesz Majmonides
552
XXIII. Powstanie uniwersytetów . . . . 554
1. Uniwersytet Paryski
555
Zgłoś jeśli naruszono regulamin