Wanda Korycka - Pisz. Z dziejów miasta i powiatu.pdf
(
37876 KB
)
Pobierz
PISZ
Z DZIEJÓW MIASTA I POWIATU
OLSZTYN 1970
POJEZIERZE
CZĘŚĆ I, II i III NAPISALI
Joanna MACIEJEWSKA
oraz
Tadeusz ĆWIEK, Janusz JASIŃSKI,. Stanisław KARCZEWSKI,
Władysław KLEMENTOWSKI, Wanda KORYCKA, Jerzy KRAKOWIŃSKI,
Gustaw LEYDING, Stanisław ŁUBKOWSKI, Alina ŁUSZCZEWSKA,
Tadeusz OSTASZEWSKI, Wacław RADZIWINOWICZ, Kazimierz SKWARSKI,
Andrzej WAKAR i Bolesław WOLSKI
WYBORU FRAGMENTÓW DO CZĘŚCI IV
DOKONAŁA
WANDA KORYCKA
REDAKTOR
W ANDA KORYCKA
R E D A K T O R T E C H N IC Z N Y
L E A N D E R G A R D Z IE L E W S K I
W ACŁAW
Z D J Ę C IA
K A PU ST O , A L O JZ Y K Ü R A C Z Y K
P R O JE K T O BW OLUTY I O K ŁA D K I
G A R D Z IE L E W S K I
WYDANO PRZY WSPÓŁUDZIALE
PREZYDIUM POWIATOWEJ RADY NARODOWEJ
W PISZU
ZIEMIA
ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE
Powiat piski zajmuje południowo-wschodnią część woje
wództwa olsztyńskiego. Na północy graniczy z powiatem giżyckim, od
zachodu z mrągowskim, od południowego zachodu ze szczycieńskim. Na
wschodzie sąsiaduje z powiatami województwa białostockiego, ełckim
i grajewskim a na południu z kolneńskim.
Obszarowo znajduje się na drugim miejscu w województwie, jest jed
nak słabo zaludniony, ponieważ ponad 5Q°/o powierzchni zajmują lasy,
wody i bagna.
Powierzchnia powiatu wynosząca 1767 km3 zamyka się w ramach na
stępujących współrzędnych: 21°25'—22°21' długości geograficznej wscho
dniej oraz 53°28'—53°54' szerokości geograficznej północnej. Maksymalna
-odległość między granicami wynosi 49 km z północy na południe i 59 km
z zachodu na wschód. Odległość granic powiatu od jego centrum admini
stracyjnego — miasta Pisza — waha się od dwudziestu pięciu do czter
dziestu kilometrów.
W granicach powiatu znajdują się części większych jednostek fizjo
graficznych. Wschodnia część powiatu, na północ od rzeki Wincenty,
wchodzi w skład Pojezierza Ełckiego; od południa w dolinę Wincenty
wkracza północny skłon Wysoczyzny Kolneńskiej; środkowa i północna
część, oddzielona od południa wałami moren czołowych, należy do Krainy
Wielkich Jezior. Największy obszar zajmuje sandrowa Równina Mazur
ska, ciągnąca się z północnego wschodu na południowy zachód.
Miasto Pisz położone jest w dolinie rzeki Pisy, na dwóch poziomach
terasowych, zalewowym w części zachodniej i nadzalewowym we wscho
dniej.
POŁOŻENIE
Typowy dla Pojezierza krajobraz młodoglacjalny cha
rakteryzuje się w powiecie piskim wielką różnorodnością form morfolo
gicznych.
rzeźba terenu
7
Jak już wspomniano powiat leży na pograniczu czterech regionów róż
niących się budową geologiczną, rzeźbą, stosunkami wodnymi i glebami.
Bardzo urozmaicona jest rzeźba, należącej do Pojezierza Ełckiego —
wschodniej części powiatu. Występuje tu duże nagromadzenie moren czo
łowych zbudowanych z różnorodnego materiału: gliny zwałowej, piasków,
żwirów i dużej ilości głazów. Ciągi moren czołowych, przebiegające z po
łudniowego zachodu na północny wschód, oddzielone są od siebie obsza
rami płaskich i falistych moren dennych. Wysoczyzna morenowa płaska
zajmuje niewielki obszar, obniżając się ku zachodowi i południowi.
W okolicy Starych Gut i Pietrzyków osiąga około 150 m npm., w Bogu
miłach około 135 m npm., a w Rakowie około 130 m npm. O wiele
większą przestrzeń zajmuje wysoczyzna falista; najbardziej zwarte ob
szary występują w okolicach Kotła Dużego oraz w kierunku południowo-
-zachodnim, w okolicach Turowa i Guzek. Wysokości dochodzą do 155 m
npm.
Moreny czołowe ciągną się kilkoma pasmami. Pierwsze z nich prze
biega w okolicach Turowa, Guzek i Kumielska; drugie około sześciokilo-
metrowym pasem od Lisek na północny wschód, osiągając wysokość 180 m
npm. W okolicy Szymek i Rakowa obserwuje się nagromadzenie moren
czołowych, zaznaczające się w terenie w formie zespołu wzgórz. Najwyż
sze z nich to Góra Klacza, Krucza, Pawłocińska, Różyńska, Ostra, Ariań-
ska — osiągają one 170—180 m npm. Wzgórza czołowomorenowe roz
cięte są dolinami, którymi odpływały wody lodowcowe. Dzisiaj płyną tu
rzeczki: Białka, Pawłocina, Szparka i Wissa.
Kraina Wielkich Jezior, stanowiąca wyraźną poprzeczną bruzdę
w wale Pojezierza Mazurskiego, wkracza na teren powiatu od północy.
Od południa ograniczona brzegiem Sniardw, na zachodzie sięga rynny
jeziora Bełdany. Granice tej jednostki stanowi pas moren czołowych, za
znaczających się szczególnie wyraźnie w okolicy Zdor, Kwiku i Szwejko-
wa. Inna strefa morenowa biegnie przez okolice Popielna i dalej w kie
runku wschodnim przez południową część Sniardw. W obrębie jeziora
występuje w postaci pasma płycizn i głazowisk oraz Wyspy Pajęczej,
Czarciego i Szerokiego Ostrowu.
Pas moren położonych na południe od Orzysza został częściowo roz-
myty przez wody lodowcowe i przysypany piaskami sandrowymi. W kraj
obrazie zaznaczają się jedynie wyniosłości Wzgórz Mazurskich, Szwej-
kowskich i Oszczywilskich Pagórków. Kulminacje wzgórz dochodzą do
około 145 m npm.
Liczba zagłębień jeziornych w Krainie Wielkich Jezior wynosi średnio
od pięciu do piętnastu na 1 km2. Powstały one stosunkowo niedawno. Po
ustąpieniu lodowca i ociepleniu się klimatu zasypane bryły lodu uległy
stopnieniu tworząc zagłębienia jeziorne.
8
Plik z chomika:
Izakolobrzeg
Inne pliki z tego folderu:
Robert Dziemba - Historia Kołobrzegu po 1945 roku.pdf
(7062 KB)
Robert Dziemba - Historia Kołobrzegu dla średniozaawansowanych.pdf
(7958 KB)
Wilfried Koch - Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne.pdf
(107401 KB)
Jerzy Dzieciuchowicz, Lidia Groeger - Nowa przestrzeń mieszkaniowa. Lofty i rezydencje w Łodzi.pdf
(8271 KB)
Adam Miłobędzki - Zarys dziejów architektury w Polsce.pdf
(55639 KB)
Inne foldery tego chomika:
Bezpieczeństwo narodowe
Bezrobocie, Bezdomność
Bibliologia i Translatologia
Dedektyw Inwektyw
Ekonomia, Finanse
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin