Dziedzictwo XX w.pdf

(8243 KB) Pobierz
ochrona dziedzictwa
kulturowego
Nr 3, 2017
Dziedzictwo XX wieku –
kryteria wyboru, zasady ochrony
Polski Komitet Narodowy ICOMOS
Warszawa 2017
Dziedzictwo XX wieku –
kryteria wyboru, zasady ochrony
Praca zbiorowa pod redakcją:
Bogusława Szmygina
Polski Komitet Narodowy ICOMOS
Warszawa 2017
Redakcja naukowa:
prof. nzw. dr hab. inż. Bogusław Szmygin
Opracowanie redakcyjne:
dr inż. Katarzyna Pałubska – sekretarz
mgr inż. Karolina Kołb-Sielecka – biuro i prenumerata
Wydawca główny:
Polski Komitet Narodowy
Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS
Plac Zamkowy 4, 00-277 Warszawa
Wydawca pomocniczy:
Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum. Rezydencja Królów i Rzeczypospolitej
Plac Zamkowy 4, 00-277 Warszawa
Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
ul. Agrykoli 1, 00-460 Warszawa
Politechnika Lubelska
ul. Nadbystrzycka 38D, 20-618 Lublin
Druk:
Drukarnia Alf-Graf
ul. Abramowicka 6, 20-442 Lublin
spis treści
ANALIZA ZAGROŻEŃ W PLANACH ZARZĄDZANIA
DOBRAMI KULTUROWYMI
ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA
Anna Fortuna-Marek
słowo wstępne
........................................................................................................
1. Zagrożenia oddziałujące na dobro WH w systemie ochrony zabytków
Maria Dankowska
Zagadnienie zagrożeń jest częścią składową systemu ochrony i systemu
ochrona dóbr kultury współczesnej w dokumentach planistycznych łodzi –zarządzania dziedzictwem.
definiowanie zasobu oraz zasad ochronyszerzej dziedzictwa oraz zapobiegania tym zagrożeniom – jako
7
Problem zagrożeń dla zabytków i
............................................................................
zagadnienie ważne w systemie ochrony – wielokrotnie pojawia się w polskim ustawodawstwie, jest
Jolanta Banaś-Maciaszczyk, Rafał Pióro
też istotnym elementem metodyki ochrony dóbr światowego dziedzictwa zalecanym przez Komitet
problematyka konserwatorska i założenia ochrony obiektów dawnego KL składnikiem procesów monito-
Światowego Dziedzictwa. Charakterystyka zagrożeń jest nieodłącznymAuschwitz–Birkenau
.........
19
rowania
1
oraz planów zarządzania sporządzanych dla miejsc WH.
Wojciech Kowalski
Każde dobro niezależnie od jego typu narażone jest na szereg różnorodnych czynników
prawno-autorska ochrona dziedzictwa kulturowego XX wieku
..............................................
29
zagrażających jego stanowi (czynniki antropogeniczne i naturalne). By skutecznie chronić jakieś
dobro i efektywnie nim zarządzać konieczne jest ustalenie czynników, które mogą mu zagrażać
Małgorzata Rozbicka
(czynników obecnie występujących i polski jako zapis monitorowanie tych zagrożeń oraz określenie
Dziedzictwo architektury powojennej potencjalnych), przemian politycznych,
działań i środków zapobiegających wszystkim zidentyfikowanym zagrożeniom. Dlatego też nie-
społecznych i ekonomicznych
..........................................................................................
45
zbędnym elementem każdego planu zarządzania dla miejsca Światowego Dziedzictwa powinna być
Helena
kacja, monitorowanie oraz wskazanie
identyfi
Jadwiszczok-Molencka, Jacek Molencki
jak eliminować bądź przynajmniej minimalizować
ochrona dóbr
zagrożenia. kultury 2 poł. XX w. na śląsku. Urbanistyka, architektura, rzeźba, mural
............
69
Poznanie przyczyn i mechanizmów, które wpływają na niszczenie zabytkowej substancji, na de-
Marek Świdrak
gradację wartości przestrzennych, zanikanie wartości niematerialnych, jak również na nieprawidłowe
Jak młody może być zabytek?
funkcjonowanie systemu ochrony pozwala lepiej i skuteczniej chronić dziedzictwo.
przesłanki normatywne stwierdzania „dawności” zabytków nieruchomych
.............................
87
Charakterystyka zagrożeń i ich monitorowanie ma duże znaczenie w ochronie i zarządzaniu,
gdyż
Łopuska
Anna
działania te nastawione są przede wszystkim na ochronę prewencyjną, zapobiegawczą. Identyfika-
cja potencjalnych udostępnienie.
Autentyzm versus zagrożeń i odpowiedzialne reagowanie na nie pozwala uniknąć rzeczywistego ryzyka
i zapobiegać niszczeniu.
Granice kompromisów w konserwacji byłego obozu Auschwitz-Birkenau
.................................
95
Jakub Lewicki
Zagrożenia dóbr światowego dziedzictwa a polskie prawodawstwo
ocena wartości zabytków epoki modernizmu z 1 poł. XX wieku.
W ramach istniejącego systemu ochrony zabytków w Polsce problemy związane z pojawiającymi
propozycja metody klasyfikacji
.........................................................................................
107
się zagrożeniami obiektów, zespołów czy obszarów zabytkowych rozwiązywane są przede wszystkim po-
przez egzekwowanie zapisów
Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
wraz z wykonawczymi
Grażyna Stojak
Modernizm jako szczególnie ważne polskie dziedzictwo XX wieku
1
Kryteria wyboru
zagrożeń m.in. Z. Mirek,
Monitoring miejsc światowego dziedzictwa, /w:/ Wyjątkowa Uniwersalna
O monitoringu
i ochrony zasobów modernistycznych
na
Wartość, a monitoring dóbr światowego dziedzictwa,
red. B. Szmygin, Warszawa 2011, s. 49
przykładzie architektury stalowej woli
..........................................................................
125
i ich znaczenie w kontekście zarządzania miejscami światowego dziedzictwa
5
4
54
Anna Fortuna-Marek
Spis treści
Małgorzata Korpała
rozporządzeniami do tejże ustawy
2
. Obok niej pewne znaczenie dla zagadnień dotyczących zagrożeń
mają też regulacje prawne zawarte w
Ustawie z
malowideł ściennych
r. o planowaniu i zagospodarowaniu
poszukiwanie kryteriów oceny nowoczesnych
dnia 27 marca 2003
przestrzennym oraz w Ustawie z 7 lipca 1994 roku o prawie budowlanym.
w zabytkowych kościołach w polsce
..................................................................................
133
Ustawy te, a zwłaszcza
Ustawa o ochronie zabytków
dają też teoretycznie narzędzia nie tylko do
Jacek Dąbrowski
reagowania na zagrożenie, które już wystąpiło (aktualne), lecz również do zapobiegania niekorzystnym
Dziedzictwo przemysłu – dziedzictwo niechciane – dziedzictwo nieznane
................................
147
zjawiskom czy działaniom wobec obiektów, zespołów czy obszarów zabytkowych objętych ochroną
prawną czyli do zapobiegania zagrożeniom potencjalnym. Co istotne przepisy te dotyczą w równym
Waldemar J. Affelt
stopniu wszystkich obiektów objętych ochroną prawną bez specjalnego wyodrębnienia dóbr najcenniej-
Dziedzictwo nowoczesności w
światowego dziedzictwa. Kwestie przeciwdziałania zagrożeniom wobec 161
szych jakimi są miejsca
Japonii – kategorie wartościowania i przykłady obiektów
.......................................
chro-
nionych obiektów i obszarów zabytkowych zdefiniowane są ustawowo m.in. poprzez określenie działań
Maciej Czarnecki
wyszczególnienie działań, które wymagają pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora
zabronionych oraz
Zabytków.
Zabytki modernizmu jako zdefiniowany zasób dziedzictwa architektonicznego
W
Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
wśród sześciu podstawowych działań 179
w kontekście ochrony konserwatorskiej obiektów powojennych
................................................
okre-
ślających na czym polega ochrona zabytków sprawowana przez organy administracji publicznej wymie-
nione jest
zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków
oraz
uda-
notKi BioGrAficZne
.................................................................................................
187
remnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków
(co jest po prostu reagowaniem na niektóre
z zagrożeń)
3
. Także ustawowe określenie opieki nad zabytkiem, które należy do kompetencji właściciela
lub posiadacza też pośrednio odwołuje się do potencjalnych zagrożeń (opieka bowiem polega m.in. na
zapewnieniu warunków do zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie
oraz korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości,
czyli na eliminowaniu
zagrożeń)
4
. Właściciel lub posiadacz zabytku jest też zobowiązany do niezwłocznego powiadomienia
WKZ o zagrożeniu dla zabytku
5
.
Ponadto służby konserwatorskie posiadają cały szereg prerogatyw do kontroli stanu zachowania
i prowadzenia nadzoru konserwatorskiego, co ma m.in. w zamiarze swym być narzędziem do reagowania
na zagrożenia zabytków
6
.
Dodatkowo zgodnie z art. 18
Ustawy o ochronie zabytków
ochronę zabytków i opiekę nad zabyt-
kami uwzględnia się przy sporządzaniu i aktualizacji strategii rozwoju województw, planów zagospo-
darowania przestrzennego województw, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego
powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gmin oraz mpzp albo decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach
zabudowy (…) I co bardzo istotne w kontekście analizy zagrożeń – we wszystkich ww koncepcjach,
strategiach, analizach, planach i studiach należy m.in.
w szczególności określić
rozwiązania niezbędne
do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków,
zapewnienia im ochrony przy realizacji inwestycji oraz przy-
wracania zabytków do jak najlepszego stanu
7
.
2
3
4
5
6
7
Najważniejsze w tej kwestii są zwłaszcza
Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie
prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych
a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań
ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych
(DzU z 2004 r., nr 150, poz. 1579),
Rozporządzenie Ministra
Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego
i sytuacji kryzysowych
(DzU z 2004 r., nr 212, poz. 2153).
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(tekst jednolity Dz. U. 2014 poz. 1446),
Art. 4 (dalej: Ustawa o ochronie).
Ustawa o ochronie,
Art. 5.
Ustawa o ochronie,
Art. 28.
Ustawa o ochronie,
Rozdz. 4.
Ustawa o ochronie,
Art. 18 ust. 2 pkt 2.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin