Litwa i Litwini. Szkice z dziejów państwa i narodu.pdf

(2781 KB) Pobierz
645792
ERRATA
Str.
Wiersz
7 od d.
10 od g.
18 od d.
9 od g.
25 od d.
20 od d.
5 od g.
6 od d.
10 od g.
10 od d.
20 od g.
9 od d.
8 od d.
7 od ci.
3 od d.
9 od g.
11 od d.
19 od g.
15 od g.
10 od d.
14 od g.
18 od g.
Jest
Powinno być
jest
dochodzącą
lubi w. n. e.
obecne
sporemu
ziemię
z powrotem
nie przeszkadzało to
wyło
Catechismusa
Zolotarenko
XVIII
zawilejski
nadejdzie
Jabłoń auskas
z 1 lutego
1934
oddający
nordostlichen
aisiischen
judejimas
Alsedziai
8
19
22
26
45
49
50
72
116
118
153
166
181
185
207
208
298
338
351
352
359
384
Jej
dochodząca
lub w. n. e.
obce
spornemu
zimie
powrotem
nie przeszkadzało
było
Catchismusa
Zalotarenki
XVII
zawiejski
nadejdze
Janblonauskas
i 1 lutego
1924
oddająca
mordostlichen
aisichen
judejfimas
Alsedcia^
Historia Litwy
Czarty przejdą, a będzie las litewski szumiał
i swoje bogi litośniejsze wskrzesna, wstanę
żywe.
S. Wyspiański:
Lelewel
HENRYK WISNER
LITWA l LITWINI
szkice z dziejów państwa i narodu
Biblioteka Uniwersytecka w
Warszawie
OPRACOWANIE GRAFICZNE l REDAKCYJNE
BOŻENNA ZENOWICZ-STAWIARSKA
505,5
.Mb 6
645792
OD AUTORA
Zżyliśmy się tak bardzo,
że
często nie wiemy, co litewskie,
co polskie. Zarazem, znamy się mało. Obraz przebytych wie-
ków i lat pozostaje różny w odczuciu obu narodów. Czasem,
tworzy się go wbrew posiadanej wiedzy, przez pryzmat zabor-
czej miłości do Miasta i Ziemi uznawanej za Ojcowiznę, przez
pamięć jedynie gorzkich doświadczeń, choć przecież i one były
następstwem wspólnych działań. Niekiedy, osąd wydaje się
bez wiedzy niezbędnej i w sferze uczuć. Być może, jeszcze
nie nadszedł czas ustalenia prawdy, która zostałaby zaakcep-
towana po litewskiej i polskiej granicy. Nadszedł jednak mo-
ment, aby przeminął czas prawd dwu, które wzajemnie się wy-
kluczają.
Prezentowana praca,
Litwa i Litwini,
ma służyć wyważaniu
racji serca i rozumu. Raczej zawierać pytania, niż dawać jed-
noznaczne odpowiedzi. Winna sprzyjać tworzeniu obrazu prze-
szłości, a to znaczy, także — teraźniejszości, który mógłby stać
się przedmiotem dyskusji.
RECENZENT: INGE LUKŚAITE
Instytut Historii Litewskiej Akademii Nauk
Wydano z inicjatywy Ogólnopolskiego Klubu Miłośników Litwy
© Copyright by «SPRĘCOGRAF»
Olsztyn 1991 rok
PAŃSTWO
Wywodzono ich od Alanów, Celtów i Finów, Getów, Heru-
lów oraz Rzymian. W roku 1885 autor ukrywający się pod pse-
udonimem Vytautas (Mikalojus Akelaitis) dowodził, iż „żyli już
na tym świecie przynajmniej na sześć wieków przed Chrystu-
sem". W istocie, Litwini, którzy wraz z Łotyszami, także Jadź-
wingami i Prusami, tworzą grupę zachodnich Bałtów, należą do
ludów indoeuropejskich. Wywodzą się ze stepów Azji Środko-
wej. W sferze dociekań pozostaje, kiedy pojawili się na obecnie
zajmowanych terenach. Zdaniem jednych, na przełomie III i II
tysiąclecia. Jak uważają inni, w wieku XII przed naszą erą...
Nazwę: Litvae, odnotowano po raz pierwszy pod rokiem 1009,
w Rocznikach Kwedlinburskich.
Trwa spór o pochodzenie Żmudzinów, którzy zostali wspo-
mnieni w Latopiscu Wołyńskim pod rokiem 1219.
W XI-XII wieku tworzą się miasta. Wyodrębnia się rzemio-
sło, handel, pojawiają zaczątki organizmów państwowych.
W roku 1219 układ z książętami halickimi Danielem i Wasyl-
kiem oraz ich matką, zdaje się księżną Anną, zawarło 21 ksią-
żąt litewskich. Pięciu spośród nich, we współczesnym brzmie-
niu imion: Daujotas, Dausprungas, Mindaugas, Yilikaitis, Źivi-
bundas, tytułowało się wielkimi książętami. Jeden, Mindaugas,
Mindowe albo Mendog, naruszył zastany porządek. „Zaczął
zabijać swych braci i bratanków, a innych wygnał z kraju".
Utworzył jednak królestwo, którego władcę kronikarz inflancki
będzie tytułował najwyższym królem.
Sporne jest, gdzie znajdował się zaczątek owego królest-
wa. Dominuje przekonanie, iż między rzekami Wilią, Niemnem
w jego środkowym biegu i Mereczanką.
Nie wiadomo, jak daleko rozpościerała się władza
króla i jak była silna.
Można przyjąć, że doszło, choć nie bez oporu, do wytwo-
rzenia się pojęcia wspólnego państwa.
Bałtowie
na początku XIII wieku
Zgłoś jeśli naruszono regulamin