Wykrywacze-metali-Praca-magisterska.pdf

(15269 KB) Pobierz
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Wydział Historyczny
Wojciech Oksieńciuk
Nr albumu: 1226
METODA LOKALIZACJI ZABYTKÓW METALOWYCH W ARCHEOLOGII
Z ZASTOSOWANIEM WYKRYWACZA METALI
Praca magisterska
na kierunku archeologia
Praca wykonana pod kierunkiem
prof. dr hab. Ryszarda F. Mazurowskiego
Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa, marzec 2005
1. CEL PRACY ...............................................................................................................3
1.1. Uzasadnienie wyboru tematu pracy..................................................................................................................3
2. KONIUNKTURALNE I EKONOMICZNE OGRANICZENIA METOD
GEOFIZYCZNYCH W ARCHEOLOGII POLSKIEJ........................................................6
3. WYKRYWACZ METALI JAKO SPRZĘT STOSOWANY W PRAKTYCE
ARCHEOLOGICZNEJ ................................................................................................. 10
3.1. Historia wynalezienia, rodzaje, właściwości, charakterystyka funkcji, zasadnicze elementy składowe i
ograniczenia wykrywacza
metali.......................................................................................................................10
3.1.1. Historia wynalezienia i perspektywy rozwoju............................................................................................10
3.1.2. Rodzaje wykrywaczy metali.......................................................................................................................23
3.1.3. Właściwości wykrywaczy metali................................................................................................................24
3.1.4. Charakterystyka funkcji wykrywacza metali i jego zasadnicze elementy składowe..................................26
3.1.5. Możliwości i ograniczenia pracy wykrywaczem metali.............................................................................29
3.2. Przykład typu wykrywacza metali o funkcjach przydatnych w praktyce archeologicznej.......................30
3.2.1. Wybór funkcji zdeterminowanych przez metodykę archeologiczną..........................................................30
3.2.2. Wybrany typ wykrywacza metali spełniającego warunki metodyki archeologicznej................................31
3.3. Zastosowanie wykrywacza metali w praktyce badawczej ...........................................................................34
3.3.1. Wykrywacz metali - MetalMapper.............................................................................................................40
3.4. Wady i zalety zastosowania wykrywacza metali w praktyce badawczej.....................................................41
3.4.1. Efektywność prowadzenia badań................................................................................................................41
3.4.2. Dokładność prowadzenia badań..................................................................................................................41
3.4.3. Ekonomika prowadzenia badań..................................................................................................................43
4. PROPOZYCJA OGÓLNEJ METODYKI PRACY WYKRYWACZEM METALI ........44
5. ROLA WYKRYWACZY METALI W PRZYROŚCIE BAZY ŹRÓDŁOWEJ ..............49
5.1. Kalkriese – sukces badawczy przy użyciu wykrywacza metali....................................................................51
5.1.1. Znaczenie lokalizacji przy pomocy wykrywacza metali bitwy w Lesie Teutoburskim związane z
archeologiczną metodyką badawczą.....................................................................................................................55
5.2. Hrabstwo Norfolk – wzorcowa metodyka badawcza przy użyciu wykrywacza metali..............................57
5.2.1. Thetford ......................................................................................................................................................58
5.2.2. Middle Harling............................................................................................................................................60
5.2.3. Konkluzja....................................................................................................................................................62
5.3. Z doświadczenia M. M. Andrałojć – metodyczne badanie otoczenia skarbu, program Corpus
Thesaurorum Poloniae............................................................................................................................................ 62
5.3.1. Wstęp...........................................................................................................................................................62
5.3.2. Kąpiel..........................................................................................................................................................63
5.3.3. Grzybowo....................................................................................................................................................64
5.3.4. Ostrów Lednicki..........................................................................................................................................65
5.3.5. Wnioski.......................................................................................................................................................66
5.4. Z doświadczenia autora pracy.........................................................................................................................67
5.4.1.Raszyn Rybie............................................................................................................................................... 67
6. OBOWIĄZUJĄCE ROZWIĄZANIA PRAWNE DOTYCZĄCE POSŁUGIWANIEM
SIĘ WYKRYWACZEM METALI PRZEZ ARCHEOLOGA........................................... 71
6.1. Obowiązujący system prawny.........................................................................................................................71
6.2. Wady obowiązującego systemu prawnego......................................................................................................72
6.3. Rozwiązania prawne obowiązujące za granicą, nie ograniczające dostępności źródeł archeologicznych
....................................................................................................................................................................................73
6.3.1 Rozwiązania prawne w Danii.......................................................................................................................73
6.3.2. Rozwiązania prawne w Wielkiej Brytanii...................................................................................................74
7. PODSUMOWANIE OGÓLNE I WNIOSKI KOŃCOWE............................................82
7.1. Techniczne funkcje wykrywacza metali niezbędne do prawidłowego prowadzenia badań
archeologicznych......................................................................................................................................................82
7.2. Uniwersalna metodyka prowadzenia badań archeologicznych przy użyciu wykrywacza metali .............83
7.3. Wzrost efektywności, dokładności i ekonomiki prowadzenia badań archeologicznych przy użyciu
wykrywacza metali...................................................................................................................................................89
7.4. Zaproponowanie rozwiązania prawnego modyfikującego projekt Ustawy o zabytkach i opiece nad
zabytkami, chroniącego interesy badawcze archeologa.......................................................................................91
8.BIBLIOGRAFIA .........................................................................................................93
9. SPIS ILUSTRACJI.................................................................................................... 98
2
1. Cel pracy
Celem pracy jest doskonalenie metody archeologicznej badawczej przy użyciu
wykrywacza metali poprzez analizę zastosowania tego urządzenia w praktyce wykopaliskowej.
Rozpatrzenie zalet i wad wymienionej metody badawczej pozwoli pogłębić wiedzę w tym
zakresie. Przyczyni się również do uzasadnionego zastosowania praktycznego tej jeszcze mało
stosowanej metody. Zastosowanie tego sprzętu badawczego wiąże się z rozwiązaniami
prawnymi. Ważne jest również przedstawienie wad niektórych rozwiązań prawnych z
jednoczesną ich analizą oraz przedstawieniem własnych propozycji na ten temat.
Od wielu lat śledzę z zainteresowaniem dyskusję dotyczącą wykrywaczy metali
1
. Praca
ta ma za zadanie zaproponowanie ogólnej metodyki pracy wykrywaczem metali na stanowisku
archeologicznym. Myślę, że w wyniku dyskusji praktyków powstaną w przyszłości
ukierunkowane metodyki związane z tym zagadnieniem, odnoszące się do poszczególnych
stanowisk archeologicznych.
Prawne aspekty używania wykrywacza metali będą omawiane w dalszej części pracy.
Uważam, że prawo należy przestrzegać. Ale prawo zawsze będzie modyfikowane wobec
zmieniającej się sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej. Więc i nasze spojrzenie na
problemy prawne będą zmienne w czasie. W pracy tej podane zostaną obowiązujące przepisy
prawne w tym zakresie jak również fragmenty projektu nowej
Ustawy o ochronie zabytków i
opiece nad zabytkami
odnoszące się do zainteresowań tego opracowania. Przedstawione
zostaną również wnioski w tym zakresie jak i analiza mechanizmów stanowienia prawa.
Strona etyczna zagadnienia nie będzie w tej pracy poruszana, gdyż została
wyczerpująco przedstawiona w innych publikacjach [Brzeziński W., Kobyliński Z. 1999, s.
13-15]. Uważam, że nieco inaczej postrzegają ją praktykujący archeolodzy, a inaczej
środowisko konserwatorskie. Zresztą znalezienie przeciwnika, jest zadaniem każdego aparatu
przymusu, czym oczywiście aparat ten, sankcjonuje swoje istnienie.
Do dyskusji archeologów odnoszę się bez wiary w praktyczne rozwiązanie problemu.
Ich dyskusja [Brzeziński W., Kobyliński Z. 1999, s. 13-15] w ciągu kilku lat od jej
opublikowania nie przyniosła do tej pory stworzenia właściwej metodyki pracy tym sprzętem.
W moją pracą będę starał wypełnić tę lukę.
1.1. Uzasadnienie wyboru tematu pracy
Konserwator, J. Wysocki, [1999, s.128] stwierdza: „Wykrywacze
mogą spełnić bardzo
pozytywną rolę i stać się pełnowartościem
2
pracy archeologa, pod warunkiem opracowania i
wdrożenia metodyki ich użytkowania, oraz określenia warunków w jakich mogą być stosowane.
Nie zrobią tego i nie powinni tego robić studenci, których poziom przygotowania teoretycznego
w zakresie metodyki badań archeologicznych obniża się wprost proporcjonalnie do
powiększania liczebności poszczególnych roczników studiów, z którym to zjawiskiem mamy do
czynienia w ostatnich latach. Należy zatem zwrócić się do środowisk naukowych takich jak
Instytut Archeologii i Etnologii PAN, czy katedry uniwersyteckie z postulatem opracowania
metodyki używania tych urządzeń”.
Myślę, że J. Wysockiemu, nie jest obca znajomość
środowiska naukowego, tkwiącego w większości w głębokiej specjalizacji własnych tematów i
niechętnego generalnie do opracowań ogólnych.
1
2
Autor opracowania jest jednocześnie producentem wykrywaczy metali.
Pisownia oryginalna
3
Sądzę więc, że nieodzowne jest przedstawienie propozycji ogólnej metodyki badawczej
przy użyciu wykrywacza metali w archeologii i generalnie w naukach historycznych. Tym
bardziej, że temat ten opracowuję jako student, co jest dla mnie wyzwaniem nie tylko
naukowym ale i osobistym wobec jednoznacznej dyrektywy J. Wysockiego, dyskredytującego
studentów pod względem kreatywności naukowej. Wprawdzie nie tylko J. Wysocki
wypowiadał się w Polsce na temat stosowania wykrywaczy metali, ale on pierwszy publicznie
zaproponował stosowanie wykrywaczy metali w archeologii pod warunkiem opracowania i
wdrożenia metodyki ich użytkowania.
Praca ta również nie przedstawia problemu jakie stwarza środowisko formacji
hobbystycznej eksploratorów
3
dla archeologii i konserwatorstwa. Uważam, iż temat ten jest
zbyt pojemny, aby wszedł w ramy tej pracy i wymaga oddzielnego potraktowania, pomimo, ze
posiadam wyrobiony pogląd na tę sprawę
4
. Rozwój sprzętu i przede wszystkim jego dostępność
finansowa w polskich warunkach zapoczątkowała prawdziwy „boom” wśród naszego
społeczeństwa. Zainteresowanie historią naszego kraju i to historią, którą można „dotknąć”,
bardziej rzeczywistą, odmienną od jej wersji książkowej skierowało rzesze młodych i nie tylko
młodych ludzi do lasów. W latach sześćdziesiątych w wydawnictwach książkowych,
politycznie bezpiecznych lansowani byli piraci i poszukiwacze skarbów. Treści przygodowe
jak również fikcyjność książkowych poszukiwań skarbów przeniosła się dzisiaj do
rzeczywistości. Bezpieczeństwo ideologiczne powieści przygodowych zaowocowało realną
falą poszukiwaczy przygody i skarbów. Przygodą stało się „chowanie się w lesie przed
leśnikiem, policjantem i wopistą”, a skarbami stały się militaria drugo-wojenne
5
. Przy okazji
penetracji lasów i pól przez hobbystów natrafiali oni na relikty przeszłości. Obok skarbów
monet były to również inne zabytki archeologiczne. Wrogie nastawienie środowiska
konserwatorskiego
6
do poszukiwaczy zaowocowało alienacją tego drugiego. Baza źródłowa
archeologów, w szczególności w zakresie numizmatów topnieje z dnia na dzień. Absurdalne
przepisy prawne jeszcze bardziej odsunęły społeczność hobbystów od nauki. Po stronie nauki
stoi prawo chroniące zabytki, ale prawo to jednocześnie usuwa je z pola widzenia naukowca.
Archeologia, technicznie zacofana przez trzydzieści
7
lat nie zdobyła się na opracowanie
metody badawczej z zastosowaniem wykrywaczy metali. Archeologia nie nadążyła za
rozwojem społeczeństwa. Hobbyści niestety, obecnie świadomi
swoich możliwości
technicznych, silni niekiedy finansowo i organizacyjnie, niestety łamią prawo. Prawo to,
ostatnio bardzo restrykcyjne spowodowało zejście tego środowiska do podziemia w zakresie
ujawniania znalezisk. Znane są naganne zachowania amatorów, niszczenie stanowisk
archeologicznych (Szpanowski P., 1999 s. 45-52). Głównie dotyczy to hobbystów nie
zrzeszonych w stowarzyszeniach poszukiwawczych. Notuje się też dobre przykłady
współpracy hobbystów z profesjonalistami (Orlicki Ł. 2004, s. 3) jak również sporadyczne
przypadki pracy wolontariuszy na stanowiskach archeologicznych. Ale przykłady niszczenia
stanowisk archeologicznych, a w szczególności pozbawianie ich kontekstu przez amatorów są
na porządku dziennym. Uważam, że rolą archeologów jest uzmysławianie społeczeństwu, za
pośrednictwem prasy archeologicznej i hobbystycznej jakie niepowetowane straty dla nauki
niesie nielegalna eksploracja stanowisk archeologicznych
8
. Winni są nie tylko sami rabusie –
przestępcy. Środowisko archeologów powinno zastanowić się jak przeciwdziałać zjawisku
3
Tematem tym zająłem się w piśmie popularnonaukowym
Zabytki
nr 2 (4) 2001.
Tematem tym zająłem się w miesięczniku popularnonaukowym
Odkrywca
nr 3 (39) 2002.
5
Zainteresowanie militariami obserwuję w szczególności u młodych mężczyzn stroniących za wszelką cenę od
obowiązkowej służby wojskowej.
6
Nastawienie to znam z autopsji.
7
Geofizyka nie jest wykładana w Instytutach archeologicznych w naszym kraju. Z pośród dwóch[!] geofizyków
w archeologicznych, jeden z nich prawie wyłącznie pracuje za granicą.
8
Niestety moja propozycja kształcenia archeologów tzw. medialnych nie znalazła odpowiedzi w kierownictwie
IAUW.
4
4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin