Kajtoch, Wojciech; Bracia Strugaccy. Zarys twórczości.pdf

(14243 KB) Pobierz

Wojciech Kajtoch

Bracia Strugaccy

(zarys twórczości)

UNIVERSITAS

Kraków 1993

R ecenzenci

Flońan Nieuważny

Tadeusz Szyszko

Projekt okładki i opracow anie graficzne

Piotr Schneider

Tytuł dotow any przez K om itet Badań Naukowych

i Wydawców Prac Naukowych „U niversitas” w Krakowie

Seria SELECT, wyd. 1

R edaktor Wydawnictwa

Mana Indyk

O pracow anie naukowe tekstu

Barbara Drwota

R edaktor techniczny

Irena Cwikilewicz

ISB N 8 3 -7 0 5 2 -1 0 6 -1

Dystrybucja

Towarzystwo Autorów i W ydawców Prac Naukowych „U N IV E R SIT A S”

31 -0 0 7 Kraków, ul. W iślna 2/24,

tel. 2 2 -6 0 -6 8

Nr konta B PH VI Oddz. Kraków 323431-1788-132

SPIS TREŚCI

W stąp

G atunek, przedm iot, założenia pracy * Biografia Arkadija i Borisa Strugackich —

D ebiut Arkadija — Biografii ciąg dalszy * Strugaccy historycznoliterackim i so c

jologicznym zjawiskiem dzisiejszej Rosji — D otychczasow e próby monograficznych

zarysów twórczości braci drukowane w języku rosyjskim w ZSRR .

R ozdział I: PIER W SZA W SPÓ L N A KSIĄŻKA

Jak wpadli na pom ysł * Konteksty debiutu (a): socrealizm — Konteksty debiutu (b):

fantastyka naukowa w Rosji przedrewolucyjnej; fantastyka naukowa w Z SR R lat

dwudziestych a fantastyka światowa; następnych trzydzieści lat i panow anie „teorii

granicy” * Konteksty debiutu (c): krytycznoliterackie polem iki z „teorią granicy”

w połow ie lat pięćdziesiątych —

W krainie purpurowych obłoków

jako pow ieść socrea

listyczna i spełn ien ie postulatów polem ik —

W krainie.

. pow ierzchow na społeczna

krytyka i głęboki stalinizm świata przedstawionego utworu.

R ozdział II: W S Ł U Ż B IE PR O PA G A N D Y

Zm iana w warunkach rozwoju gatunku; w łaskach u partyjnego m ecenasa; nowa

generacja fantastów — Rola

Mgławicy A ndrom edy

Jefrem owa — „Walka młodych

i starych” w dyskusjach o fantastyce na przełom ie dekad; krytycznoliteracka kontr

ofensywa neostalinow ców — O istocie socrealistycznej futurologii * N ow e pomysły

w opow iadaniach Strugackich końca lat pięćdziesiątych: próby przezw yciężania

wzorca produkcyjnego, zafascynowanie modnymi działami nauki i techniki, nau

ka psychologizacji — Pierwszy atak dogmatycznej krytyki na pisarzy — Jeszcze

o kontrofensywie neostalinow ców * Komunistyczna utopia braci

P ow rót:

przegląd

technologicznych i futurologicznych pomysłów, ilustracja tez marksizmu, p od ob ień

stwa i różnice wizji Strugackich i Jefrem owa — Pierwsza zapow iedź otrzeźw ienia.

R ozdział III: PR Z E ŁO M

N ie beletryzowana futurologia, lecz konwencja — Strugaccy formułują w łasną teorię

naukowej fantastyki * R eferat braci na sesji w D om u Książki D ziecięcej, wykład

SPIS TREŚCI

teorii — K ontekst (a): reformy teorii socrealizm u po X X Zjeździe KPZR (typy,

m etody, style) — Kontekst (b): krytycznoliterackie dyskusje lat 1957-1964 w ok ół

fantastyki — ciąg dalszy. Jeszcze o sesji w D om u Książki D ziecięcej * M iędzy

socrealistyczną utopią a aluzją w spółczesną, czyli

Stażyści

—

Próba ucieczki

jako

pierwsza m anifestacja historiozoficznego pesymizmu i alegoria w spółczesności —

Próba ucieczki:

kłopoty z motywacją — Walka konwencji SF i utopii, aluzji z futu-

rologią w

Dalekiej Tączy

Trudno być bogiem

przełom em gatunkowym w radzieckiej

fantastyce —

Trudno być bogiem

: rozprawa o zasadności historycznego determ ini-

zmu —

Trudno być bogiem

: ostrzeżenie przed recydywą stalinizmu — N ieudana

antyutopia

Zachłanne rzeczy wieku

— W nioski na przyszłość.

R ozd ział IV: OTW A RTA W ALKA LAT 1965-1968 ....................................................... 90

D laczego Strugaccy się zbuntowali? — O dpow iedź (a): entuzjastyczne przyjęcie

Trudno być bogiem

, wzrost autorytetu pisarzy — O dpow iedź (b): spór o nowe

utwory pisarzy; atak neostalinow ców , obrona Jefrem owa — Co to jest „roman prie-

duprieżdienije”? — Inne obrony — Społeczno-polityczna i osobista geneza

Ślimaka

na zboczu

Pory deszczów (Brzydkich łabędzi)

— O dpow iedź (c): dośw iadczenie

P oniedziałek zaczyna się w sobotą

a wybór formy —

P on iedziałek...:

groteskowa

parodia fantastyki „bliskiego celow nika” —

P on iedziałek...:

satyra na stalinowską

n aukę i krytyka społeczeństw a konsum pcyjnego *

Ślimak na zboczu

jako grote

skowa satyra na system — Z nów o determ inizm ie. Dwaj bohaterow ie

Ś lim a k a ...

u osob ieniem dwóch postaw inteligenta w obec totalitaryzmu — postulat nieprze

jednania m oralnego — Totalitaryzm, inteligencja, „prosty człow iek” — studium

w spółzależności w

Drugim najeździe Marsjan —

M iędzy filozoficznym pesym izm em

a optym izm em politycznym,

Pora deszczów — Pora deszczów:

motyw „nadludzi”;

niezręczny głos w kwestiach ruchu dysydenckiego —

Przenicowany świat

jako p e ł

ne rozw inięcie konwencji SF oraz jako podsum ow anie rozważań o roli społecznej

inteligenta, jeg o pow innościach i szansach pow odzenia w w alce z władzą totali

tarną — Zm iany w tekście drugiego wydania

Przenicowanego świata

* Kilka słów

0 cenzurze — Trudne dzieje om ów ionych książek — Skandal z

Baśnią o Trójce —

„U daw anie G reka”, czyli próby obrony

Baśni —

Dyskusja o naukowej fantastyce

w „Litieraturnoj ga zietie” 1969 i 1970 r. Nowy „spór o Strugackich”, nagonka

1 obrona.

R ozd ział V: P R Z E G R U P O W A N IE .................................................................................... 122

Kapitulacja Strugackich w końcu dekady — Poważne kłopoty braci w pierwszej p o

łow ie lat siedem dziesiątych — Jeszcze o kapitulacji przełom u 1968/1969: rezygnacja

z groteski, pow rót do fantastyki naukowej i inne szczegóły now ego, „zastępcze

g o ” pisarskiego programu — Czy pisaniem o kosmitach można uczyć krytycznego

m yślenia? N iektóre osobliw ości popularyzacji osiągnięć nauki w Z SR R lat sześć

dziesiątych — Krytycy radzieccy o fantastyce w ósmej dekadzie; tzw.

„kryzys

fantastyki” a ostateczna klęska utopii i rozpow szechnienie się w Rosji konwencji

SF * „Człow iek i kosm ita”, czyli „człowiek w obec Cudu” — wciąż o nowym, p e

dagogicznym planie Strugackich — Próby realizacji:

Sprawa zabójstw a, Przyjaciel

z piekła

— N astępna próba:

Koniec akcji ,A rk a

” — Aby odnieść sukces, „cud”

musi przekonywać — dośw iadczenie Stanisława Lema a

Piknik na skraju drogi —

A naliza

P ikniku.

. zwycięstwo braci * Jak Strugaccy pisali „do szuflady”, czyli

G rad

obrieczonnyj.

Plik z chomika:

jubasz

Inne pliki z tego folderu:

stab.rar (104023 KB)
Kajtoch, Wojciech; Bracia Strugaccy. Zarys twórczości.pdf (14243 KB)

Kajtoch, Wojciech; Bracia Strugaccy. Zarys twórczości.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: