Zagadnienie_narodowosci.pdf

(10709 KB) Pobierz

O T T O BAUER

Zagadnienie Narodowości

OPRACOWAŁ

Marjan Aleksandrowicz.

BADAŃ

INSTYTUT

LITERACKICH

PAN

B I B L I O T E K A

00-330 Warszawo,

ul, Mowy

Świat

Tei. 26-68-63

WARSZAWA.

Druk E. Skowrońskiego Nowy-Świat 43.

1 9 0 8.

NARÓD.

O CHARAKTERZE NARODOWYM.

Nauka pozostawiła dotychczas zagadnienie na-

rodowości niemal wyłącznie na opiece poetów, litera-

tów, mówców wiecowych i parlamentarnych lub gawę-

dziarzy szynkowych. W czasach wielkich walk narodo-

wościowych posiadamy zaledwie początki zadawalnia-

jącej teorji istoty narodowości. Znajdujemy się pod

przemożnym wpływem narodowej ideologji, narodo-

wego romantyzmu, jeżeli jednak chcemy ideologję

narodową zrozumieć i krytycznie ocenić, nie może-

my pominąć zagadnienia, dotyczącego istoty narodo-

wości.

Nauka nie może zrzec się dociekania samego

pojęcia narodowości, jeżeli chce o narodowości tra-

ktować. A zagadnienie to nie daje się tak łatwo

rozwiązać, jak się to na pierwszy rzut oka wyda-

wać może. Jestże naród wspólnotą ludzi jednako-

wego pochodzenia? Włosi jednak pochodzą od Etru-

sków, Rzymian, Celtów, Germanów i Saracenów;

współcześni Francuzi — od Gallów, Rzymian, Bri-

tów i Germanów; współcześni Niemcy — od Germa-

nów, Celtów i Słowian... Może tedy wspólność języ-

ka jednoczy w naród zbiorowisko ludzkie? Wszela-

ko Anglicy i Irlandczycy, Duńczycy i Norwegczycy,

Serbowie i Kroaci używają wspólnego języka, nie

—

4 —

tworząc jednego narodu; Żydzi nie m a j ą wspólnego

języka, a są mimo to narodem. Może tedy świado-

mość współnależności stanowi ów cement, wiążący

narodowość? Czyż jednak chłop tyrolski już przez

to samo przestaje być Niemcem, że nie uświadomił

sobie nigdy swej współnależności z wschodnim Pru-

sakiem lub Bawarczykiem? Wreszcie, co właściwie

uświadamia sobie Niemiec, gdy się załącza do nie-

mieckości"? Co właściwie czyni go przynależnym do

narodu niemieckiego, co składa się na jego wspól-

ność z innymi Niemcami? Powinien tedy istnieć pro-

bierz wspólnej przynależności dlatego, aby sobie mo-

żna było tę przynależność uświadomić.

Zagadnienie narodowości może być rozwiązane

jedynie na podstawie pojęcia c h a r a k t e r u n a r o -

d o w e g o . Gdy się pierwszy lepszy Niemiec znajdzie

w obcym kraju, dajmy na to, wśród anglików, zda on

sobie niechybnie sprawę, że ma przed sobą innych

ludzi, o sposobie myślenia odmiennym,—ludzi, którzy

na jednakowe wpływy zewnętrzne reagują w sposób

inny, niż zwykłe jego otoczenie niemieckie. Całokształt

cech fizycznych i ciuchowych, odróżniających jedną

narodowość od drugiej, nazywamy tymczasowo cha-

rakterem narodowym. Pozatem posiadają wszystkie

narody cechy wspólne, właściwe wszystkim ludziom,

a z drugiej strony, klasy, zawody i jednostki w każ-

dym oddzielnym narodzie posiadają właściwości

osobiste, cechy szczególne, które je między sobą

różnią.

Nie występujemy przeciw pojęciu charakteru

narodowego, jeżeli tiomaczymy różnice, zachodzące

pomiędzy rozmaitymi narodami, rozmaitością ich

losów, ich walk o byt, ich rozwoju społecznego;

jeżeli, jak np. Kautsky, tłumaczymy upór i wytrwa-

łość rosjan tem, że większość ich pochodzi od rol-

ników, rolnictwo zaś wszędzie wytwarza charaktery

ociężałe, lecz uporczywe i wytrwałe. Przez to bowiem

nie zaprzecza on istnienia osobliwego rosyjskiego

—

5 —

charakteru narodowego, owszem, stara się objaśnić

istniejące osobliwości narodowe rosjan.

Zbyt skwapliwie wszakże starano się często

objaśnić pochodzenie charakteru narodowego, nie

zatrzymując się nad samym charakterem. Ztąd

właśnie pochodzą nadużycia, jakie się kosztem

tego pojęcia popełnia.

Przede wszystkiem, zupełnie niesłusznie — co

łatwo bardzo dowieść historycznie — przypisywano

charakterowi narodowemu n i e z m i e n n o ś ć . Nie

ulega bowiem wątpliwości, że Germanowie czasów

Tacyta posiadali szereg wspólnych właściwości cha-

rakteru, które odróżniały ich od innych narodów,

np. od Rzymian owego czasu; podobnież nie da się

zaprzeczyć, że Niemcy współcześni wykazują pewne

wspólne, od innych narodów' odmienne, rysy cha-

rakteru, bez względu na to, jaką drogą ta wspólność

rysów powstała. Wszakże nie zaprzeczy żaden

oświecony człowiek, że współczesny Niemiec ma

o wiele więcej wspólnego z innymi narodami kultu-

ralnymi współczesności, aniżeli z Germanami czasów

Tacyta.

C h a r a k t e r n a r o d o w y jest zmienny.

Wspólność charakteru kojarzy wszystkich osobni-

ków, przynależnych do jednego narodu, w o k r e ś l o -

n y m o k r e s i e c z a s u , nigdy zaś naród współcze-

sny z jego przodkami z przed dwuch, trzech tysięcy

lat. Gdy mówimy o niemieckim charakterze naro-

dowym, mamy na myśli wspólne cechy charakteru

Niemców określonego stulecia lub dziesięciolecia.

Zupełnie niesłusznie również lekceważono czę-

sto to mianowicie, że obok narodowej wspólności

charakteru, istnieje jeszcze cały szereg innego ro-

dzaju wspólności charakteru, z których na szczegól-

ne wyróżnienie zasługuje wspólność charakteru kla-

sowa, tudzież i zawodowa. Robotnik niemiecki posia-

da pod wieloma względami wspólne cechy z każdym

Niemcem. To właśnie tworzy wspólność charakteru

Plik z chomika:

bzbij

Inne pliki z tego folderu:

Zagadnienie_narodowosci.pdf (10709 KB)

Zagadnienie_narodowosci.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: