Tadeusz Paleczny - Nowe ruchy społeczne.pdf

(879 KB) Pobierz
Tadeusz Paleczny
NOWE RUCHY SPOŁECZNE
W y d a w n i c t w o
U n i w e r s y t e t u
J a g i e l l o ń s k i e g o
Seria: Varia Culturalia
Komitet redakcyjny
dr Monika Banaś
prof. dr hab. Andrzej Pankowicz
prof. dr hab. Tadeusz Paleczny
Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Instytutu Studiów
Regionalnych
Projekt okładki
Agnieszka Winciorek
Fotografia na okładce: © Tomasz Bidermann | Dreamstime.com
Recenzenci
dr hab. Leszek Korporowicz, prof. UJ
© Copyright by Tadeusz Paleczny & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Wydanie I, Kraków 2010
All rights reserved
Książka, ani żaden jej fragment, nie może być przedrukowywana bez pisemnej zgody
Wydawcy. W sprawie zezwoleń na przedruk należy zwracać się do Wydawnictwa Uniwersytetu
Jagiellońskiego
ISBN 978-83-233-2999-2
www.wuj.pl
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków
tel. 12-631-18-81, 12-631-18-82, fax 12-631-18-83
Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98
tel. kom. 0506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.pl
Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325
SPIS TREŚCI
Przedmowa
...........................................................................................................
Rozdział 1. Natura i istota nowych ruchów społecznych
..................................
1.1. Zachowania zbiorowe a ruchy społeczne ...................................................
1.2. Kryteria wyodrębnienia ruchu społecznego ...............................................
1.3. „Stare” i „nowe” ruchy społeczne ..............................................................
1.4. Kontestacja i protest: podłoże nowych ruchów społecznych .....................
1.5. Funkcje nowych ruchów społecznych ........................................................
Rozdział 2. Ruchy społeczne w teorii socjologicznej
.........................................
2.1. Koncepcje ruchów społecznych w warunkach globalizacji .......................
2.2. Typologia ruchów społecznych w ujęciu Alaina Touraine’a ......................
2.3. „Stare” i „nowe” ruchy społeczne w typologii Clausa Offego ..................
2.4. Ruchy społeczne przeciwko nowemu porządkowi globalnemu:
koncepcja Manuela Castellsa .....................................................................
2.5. Piotra Sztompki koncepcja ruchów społecznych jako mechanizmu
strukturacji ..................................................................................................
2.6. Immanuela Wallersteina koncepcja systemu-świata i ruchów
antysystemowych .......................................................................................
Rozdział 3. Rodzaje nowych ruchów społecznych
............................................
3.1. Kryteria zróżnicowania ruchów społecznych ............................................
3.2. Kryterium historyczne ................................................................................
3.3. Kryterium kulturowe ..................................................................................
3.3.1. Ruchy kontestacyjne ............................................................................
3.3.2. Ruchy alternatywne .............................................................................
3.3.3. Ruchy awangardowe ............................................................................
3.4. Kryterium polityczne ..................................................................................
3.4.1. Ruchy radykalne i umiarkowane .........................................................
3.4.2. Ruchy konserwatywne i innowacyjne .................................................
3.4.3. Ruchy zachowawcze – tradycjonalizm i fundamentalizm ...................
3.5. Kryterium gospodarcze ..............................................................................
3.5.1. Ruchy alterglobalistyczne ....................................................................
7
11
11
19
23
28
31
37
37
40
43
47
53
57
63
63
65
72
73
75
80
92
96
98
102
103
105
6
Spis treści
3.5.2. Alterglobaliści w Polsce .......................................................................
3.6. Kryterium strukturalno-ideologiczne .........................................................
Rozdział 4. Nowe ruchy religijne
........................................................................
4.1. Typy nowych ruchów religijnych ...............................................................
4.2. Metodologiczne problemy badań nowych ruchów religijnych ..................
4.3. Ruch religijny jako socjologiczna kategoria analizy ..................................
4.4. Metody i techniki badań .............................................................................
Rozdział 5. Liderzy i uczestnicy nowych ruchów społecznych
........................
5.1. Charakterystyka zasad uczestnictwa ..........................................................
5.2. Typologia osobowości kontestacyjnych uczestników ruchów
społecznych ................................................................................................
5.3. Uczestnictwo w nowych ruchach społecznych a orientacja na zmianę ........
Rozdział 6. Nowe ruchy społeczne w kontekście procesów globalizacji
..........
6.1. Nowe ruchy społeczne jako składnik procesów globalizacji .....................
6.2. Rola nowych ruchów społecznych w procesach globalizacji ....................
Literatura
..............................................................................................................
Indeks nazwisk
.....................................................................................................
110
113
127
127
148
150
153
159
159
170
178
181
181
187
201
209
PRZEDMOWA
Ruchy społeczne w rodzaju alterglobalizmu, ekologizmu, feminizmu czy pacyfizmu
stają się jednym z najważniejszych zjawisk i czynników kształtowania społeczeństw
obywatelskich w procesach globalizacji. Pojęcia „globalizacja”, „ruchy społeczne”
i „tożsamość” są współcześnie najczęściej definiowanymi, opisywanymi i analizo-
wanymi w naukach humanistycznych, a zjawiska, które się pod nimi kryją, zalicza
się do najważniejszych i centralnych w życiu społecznym. Wszystkie te pojęcia i cha-
rakteryzowane przy ich pomocy zjawiska łączą się ze sobą. Przemiany tożsamości
następują w coraz większym stopniu w wyniku nieformalnych działań zbiorowych,
zaś procesy globalizacji, prowadząc z jednej strony do kryzysu organizacji społecz-
nych i instytucji państwa narodowego, z drugiej przyczyniają się do wzrostu popular-
ności i funkcjonalności uczestnictwa w nowych ruchach społecznych. Problematyce
tej poświęcono wiele prac – zajmowali się tym socjologowie tacy takich jak Zygmunt
Bauman, Manuel Castells, Immanuel Wallerstein, Alain Touraine, Claus Offe, Piotr
Sztompka. Brak jednak w polskiej humanistyce syntetycznego, całościowego jej uję-
cia i systematycznego opracowania. Monografia ta ma stanowić próbę takiej syste-
matyzacji, opartą na najnowszych teoriach socjologicznych, koncepcjach autorskich
oraz dostępnych w Polsce źródłach.
Nowe ruchy społeczne są odpowiedzią członków rozwiniętych społeczeństw
obywatelskich na przemiany towarzyszące globalizacji w rodzaju instytucjonalizacji
życia publicznego, rosnącego znaczenia korporacji międzynarodowych, alienacji elit
politycznych, lęków i zagrożeń towarzyszących wzrostowi gospodarczemu i rozwo-
jowi technologicznemu. To z jednej strony forma samoobrony ludzi przed regułami
życia społecznego, spychającego jednostki do roli manipulowanych, kontrolowa-
nych, uzależnionych od struktur i organizacji elementów systemu, z drugiej – szansa
na stworzenie i kształtowanie nowych mechanizmów życia zbiorowego opartych na
spontanicznym i dobrowolnym uczestnictwie i świadomej aktywności. Nowe ruchy
społeczne stają się alternatywą, ale i przeciwwagą dla instytucji i organizacji spo-
łecznych wywierających dominujący wpływ na życie ludzkie. Wyrastają na grun-
cie sprzeciwu i kontestacji wobec istniejących zasad życia społecznego, mobilizując
jednostki i grupy społeczne do kolektywnej aktywności. Uczestnictwo w ruchach
społecznych jest sposobem włączenia się w sferę publiczną w sytuacji kryzysu in-
stytucji państwowych. Działania kolektywne podejmowane przez uczestników ruchu
wyrastają na gruncie spontanicznego akcesu oraz uświadamianej potrzeby, stano-
wiącej następstwo przemian ich tożsamości. Są też odpowiedzią na funkcjonalne
niedomagania sfery instytucji publicznych. Mają na celu usunięcie, „naprawienie”
usterek i wad systemu społecznego wynikających między innymi z zawłaszczania

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin