Skrzypek St. Sprawa ukraińska.pdf

(560 KB) Pobierz
SPRAWA UKRAIŃSKA
LONDYN
1958
SŁOWO WSTĘPNE
Podwójna okupacja naszego kraju — naprzód
nicmiecko-hi I1ero wska a polem so wiecko-rosyjska
—
sprawiła, że swobodna polska twórczość poli­
tyczna, naukowa i kulturalna zamarła, bądź
została zahamowana, bądź leż musiała zejść w
podziemia.
Nie dosyć na tym. Srożący się w
Polsce od siedmiu z górą lat komunizm systematy­
cznie niszczy naszą odrębność cywilizacyjną, prze­
inacza wiedzę o Polsce, fałszuje nasze dzieje, chcąc
nas ściągnąć na swój barbarzyński poziom.
Stąd głód prawdy o Polsce, o naszej przeszłości
—
w kraju, i obowiązek prani i twórczości umyslo-
wo-pohtycznej
—
na emigracji.
Żyjemy tu co prawiła w nienajlepszych warun­
kach materialnych, przeważnie z pracy rąk włas­
nych, ale nikt nie zamierza pętać swobody naszego
myślenia, /u to dłuższe przebywa nie na obczyź­
nie wyjaławia z polskości i wymaga dodatkowych
wysiłków, aby nie odrywać się od źróillisk naro­
dowej twórczości. Iłe z stworzenia ma ranków i
zachęty do samodzielnej pracy umysłowej i uzu­
pełniania luk w wiedzy o Polsce, jakie zaczynają
powstawać, proces wynaradawia ma może zacząć
czynić szybsze postępy wśród uchodźstwa polskiego.
Chcąc tym brakom zaradzić Stronnictwo Narodo­
we. zorganizowało w maren
1951
r. Studium Poli-
tyczne.
II
yklady obejmowały różne dziedziny wie­
dzy i gromadziły po kilkudziesięciu słuchaczy.
I
Y rok po uruchomieniu Studium postanowiliśmy
zacząć wydawać drukiem wykłady,ażeby rozsianym
po całym świecie Polakom i członkom naszego Stron­
nictwa umożliwić korzystanie z dorobku Studium.
W ten sposób powstała jakby mala biblioteczka
poświęcona zagadnieniom społeczno-gospodarczym,
historycznym, ustrojowym, politycznym i innym.
Dotychczas ukazały się trzy zeszyty: ,,Co to jest
Naród
“
M. Pawlikowskiego
,
,,Demokratyczne ustro­
je państwowe
“
L. Kownackiego i ,,Katolicka dok­
tryna społeczna
“ / .
Czlowiekowskiego.
Obecnie wydajemy zeszyt czwarty pióra dr S.
Skrzypka, poświęcony kwestii ukraińskiej.
W ten
sposób wkraczamy w problemy narodowościowe,
które uległy obecnie głębokim zmianom, niemniej
ciągle stanowią przedmiot roztrząsali i zaczną
znów nabierać, aktualności.
IV serii tej będziemy
chcieli wydać jeszcze dwa wykłady: o sprawie li­
tewskiej i białoruskiej.
Jak to już wyjaśniliśmy poprzednio, poglądów
wyrażonych
» ’
wykładach nie należy utożsamiać z
oficjalnym stanowiskiem Stronnictwa Na rodowego.
Nie są one również w każdym wypadku wskaza­
niami programowymi naszego ruchu.
Są ani mniej ani więcej tylko wykładami ludzi
pochodzących z jednego środowiska ideowego. Każ­
dy zeszyt jest dziełem indywidualnym, za które
od powiada autor.
Gorące przyjęcie czytelników, z jakim się spot­
kały pierwsze zeszyły Studium Politycznego, świad­
czy o potrzebie tego rodzaju wydawnictwa i każe
ufać, iż następne zeszyty cieszyć się będą niemniej-
szym powodzeniem.
Jesteśmy pewni, że wykłady na Studium Poli­
tycznym przyczynią się do pogłębienia podstawo­
wych pojęć z zakresu polityki i historii polskiej
oraz usuną chaos, jaki zaczyna się wskutek prze­
dłużającej się tułaczki wkradać w umysły nasze.
Lepsze zrozumienie spraw polskich w ogóle, a
społeczno-politycznych w szczególności, przyczyni
się do wydajniejszej służby sprawie naszej niepod­
ległości na obczyźnie, a przyda się bardzo i po
odbudowaniu państwa.
Londyn, in styczniu 1У53 r.
Tadeusz Kielecki
Dr Stanisław Skrzypek
SPRAWA UKRAIŃSKA
Zagadnienie ukraińskie w tej postaci, w jakiej ist­
nieje dzisiaj, choć tradycjami swymi sięga czasów
Chmielnickiego, a nawet i wcześniejszych1), powstało
stosunkowo niedawno, ho dopiero na przełomie X IX
і X X wieku.
W tedy dopiero literacko-ludoznawczy
,, ukrainofilizm“ 2* przeobrażać się zaczął w ruch poli­
)
tyczny, dążący do stworzenia niepodległego państwa
ukraińskiego. Ruch ten początkowo był słaby i napo­
tykał na duże opory we własnym społeczeństwie, z
czasem jednak, najpierw w Małopolsce wschodniej, a
później podczas pierwszej wojny światowej i w czasie
rewolucji rosyjskiej także na Ukrainie właściwej, zdo­
był sobie dość szerokie poparcie. Pod koniec tej wojny
podjął najpierw na Ukrainie, a później także i w ł>\ł**j
Galicji próby utworzenia zrazu krajów autonomicz­
nych w obrębie Rosji i Austrii, a potem, po nieudałyeh
próbach rokowań z Rządem Tymczasowym Kiereń
skiego i po upadku monarchii habsburskiej, — zupeł­
nie odrębnych i niepodległych państw, jednego na
obszarze właściwej Ukrainy, a drugiego w b. Galicji
wschodniej. Stało się to w latach UH7 — IGI4 na Ukra­
.)
inie i 1918 — 1919 w Małopolsce wschodniej.
W ynik tych zabiegów jest wiadomy. Obok zewnętrz­
nych przyczyn, jakie złożyły się na niepowodzenie prób
tworzenia państwa ukraińskiego, takich jak zdecydo­
wanie wrogie stanowisko Rosji wobec koncepcji pań­
stwa ukraińskiego w ogóle i stanowcza postawa Polski
wobec formowania t.zw. Zachodniej Ukrainy, oraz zu-
U Zob. I-, Wasilewski: ,,Kwestia ukraińska“ , Warszawa,
10^4, \vvd. Ukraińskiego Instytutu Naukowego.
2) Zob. J. Qchrvmowicz: ,,Rozwytok ukrainskoj nacjo-
nalno-politycznoj dumki“ , Lwów i()22.
G
pełny brak poparcia dla idei niepodległości Ukrainy ze
strony zwycięskich mocarstw zachodnich, — < niepo­
>
wodzeniach tych zadecydował, być może w większej
nawet mierze od przyczyn zewnętrznych, brak przy­
gotowania samych Ukraińców do rządzenia państwem
oraz słaby stan świadomości narodowej w masach. Na
poparcie tego twierdzenia wystarczy przytoczyć fakt,
że w krytycznych dla Ukrainy latach 1017-1918 Ukra­
ińcy więcej poświęcali czasu i uwagi walkom między
sobą niż obronie i utrzymaniu bytu państwowego (były
w tym czasie aż dwa przewroty wewnętrzne i jedna
wojna domowa), masy ukraińskie zaś więcej dawały
poparcia bolszewikom i różnym samozwańczym atama
nom niż rządowi ukraińskiemu. W kraczająca na Ukra­
inę Armia Czerwona składała się w dużym odsetku z
Ukraińców. To samo można powiedzieć o armii De­
nikina3) .
Doświadczenia okresu 1917-19*20 wykazały również,
zr pomimo uroczystych deklaracji o jedności wschod-
nio-galicyjskich Ukraińców (..H a ły e z a n “ ) z Ukraiń­
cami naddnieprzańskimi, zachodzą między nimi bardzo
poważne różnice. Rzeczka ZImie.z. którą Ukraińcy pró­
bowali zasypać w uroczystej deklaracji ze stycznia 1919
r. o zjednoczeniu Ukrainy naddnieprzańskiej z t.zw.
Zachodnią Ukrainą. — okazała się zbyt głęboka, można
powiedzieć tak głęboka, że twierdzenie o istnieniu
dwóch, trudnych do pogodzenia ze sobą typów narodu
ukraińskiego: jednego nad Dnieprem, drugiego na za­
chód od Zbroczą, nie jest wcale przesadą4). Nazajutrz
niemal po wielkich uroczystościach obchodu zjedno­
czenia Ukrainy wybuchły między Ukraińcami halic­
kimi a Ukraińcami naddnieprzańskimi ostre starcia i
3
) Na ten temat wiele można znaleźć materiału w pamięt­
r
nikarskiej literaturze ukraińskiej dotyczącej tych czasów
(np. u Winniczenki: ..Widrodżennia nacji“ , з tomy, Wieden
тло; W. Andriiewskietfo: ,,Z minułoho“ , Berlin 1023; I).
Doros/enki: ..Moi spomynv pro nedawne mynułe“ . druk.
w ..Ukraińskim Ilołosie“ , Kanada 1040: oraz w poważnych
pracach ukraińskich historyków', jak np. I. Mazepy*- ,.Pid
stawy nas/oho widrodżennia“ .
2
tomy. Niemcy t
040
).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin