Zajęcia 2 – 01.03.2016
1. Fazy rozwojowe według Eriksona
a) Ufność vs brak ufności (pierwszy rok życia) – autentyczna troska o dziecko, stałość i przewaga pozytywnych doświadczeń dają dziecku poczucie, że świat jest bezpieczny, dobry, i godzien zaufania. Dzięki temu dość spokojnie może ona przyjmować nowe doświadczenia i coraz dłuższą nieobecność opiekuna (matki). Niewłaściwa opieka, znacząca przewaga negatywnych przeżyć rodzą w dziecku lęk i niepewność. Świat wtedy jawi się jako zagrażający, opuszczający lub wykorzystujący. Dziecko ma trudności w zaufaniu, że otrzyma pozytywną odpowiedź ze świata
b) Autonomia vs wstyd, niepewność (wczesne dzieciństwo) – w tym etapie dziecko jest dużo bardziej mobilne co wymaga od niego większej samokontroli, ale także zaakceptowanie kontroli ze strony innych osób. W tym celu często rodzice używają zawstydzania. Ważnym jest jednak by także uczyli go autonomii. Zachęcanie i wspieranie dziecka w próbach samodzielnego wykonywania tego, co jest w stanie robić, z uważnością co do jego tempa i własnych rozwiązań owocuje jego autonomią. Wyręczanie lub ciągła krytyka dziecka, a także częste okazywanie zniecierpliwienia przy jego próbach rozwiązywania problemów powoduje, że wątpi ono w swoje zdolności, obawia się wyzwań lub wstydzi się niepowodzeń. Samokontrola daje poczucie dumy dziecku. W tym okresie ćwiczy się wola, a także pojawia się zdolność do oceniania siebie i innych oraz odróżniania “dobra” od “zła”. Proces ten przygotowuje je do doznawania poczucia winy, które pojawi się w następnym stadium.
c) Inicjatywa vs. poczucie winy (wiek przedszkolny) – w tym stadium dziecko dużo bardziej doświadcza swoich możliwości związanych z coraz większymi możliwościami nie tylko motorycznymi, ale także psychicznymi. Próbuje swoich sił, ale tez jest ciekawe i pyta o wiele rzeczy, chętnie się uczy. Chce być takim jak dorośli i często taką rolę przyjmuje w swoich fantazjach. Dzięki temu uczy się jakie przeznaczenie jest różnych rzeczy, jaki jest związek między światem wewnętrznym a zewnętrznym i jak wykorzystać wspomnienia do ustalania swoich celów. Jeżeli pozostawia się dziecku swobodę w zakresie podejmowania działań (oczywiście w ramach bezpieczeństwa) i zwraca się uwagę na jego pytania, to takie dziecko rozwija się w kierunku przejawiania samodzielnej inicjatywy, obserwacji, myślenia, ustanawiania i weryfikowania celów. Tworzy się także zdecydowanie rozumiane jako “odwaga rozpatrywanych i osiąganych celów”. Przy bezsensownych zakazach i wytwarzaniu u dziecka poczucia „naprzykrzania się” rodzi się w nim nadmierne poczucie winy.
d) Pracowitość vs. poczucie niższości (wiek szkolny) – w tej fazie zabawa ustępuje nauce, dziecko uczy się pracowitości. Nagradzane za to czerpie satysfakcję z wytrwałości i pilności. Jeżeli zwraca się uwagę na to , co dziecko wytwarza, powstaje u niego poczucie pracowitości. Dzięki gorliwej pracy dziecko osiąga poczucie kompetencji, i dalszym etapie fachowości. Nauka dorosłego życia nie odnosi się jedynie do nauki w szkole. Równie ważne jest wdrażanie dziecka do obowiązków domowych, zajęć sportowych i gier zespołowych. Krytyka i wyśmiewanie rodzi wysiłków rodzi w nim poczucie niższości, które może znacząco utrudniać swobodne korzystanie ze swej zręczności i inteligencji.
e) Tożsamość vs. pomieszanie tożsamości ( okres pokwitania) – okres dojrzewania jest to czas kształtowania się własnej tożsamości. Człowiek wie już, że jest jedyną w swoim rodzaju osobą, z określonymi cechami, umiejętnościami i celami. Zaczyna robić plany zawodowe. Jest to trudny okres przejścia od dzieciństwa do dorosłości, na wielu polach – fizycznym, psychicznym i społecznym. W tym okresie młody człowiek staje przed nowymi wymaganiami. Czasem nie czują się gotowy by podejmować ważne decyzje, może czuć pustkę, chaos. W pomieszaniu tożsamości, kiedy nie do końca wie jakie role pełnić zachowanie jest często nieprzewidywalna i niekonsekwentne. Jest to jedne z etapów kształtowanie się stabilnej tożsamości. Niebezpieczeństwem tego okresu jest wytworzenie się negatywnej tożsamości – kiedy dorastająca osoba ma poczucie posiadania wielu bezwartościowych lub negatywnych cech.
f) Bliskość vs. izolacja (wczesny wiek dojrzały) – w tym stadium rozwoju młoda osoba poszukuje związków, partnerstwa, gdzie może realizować swoją seksualność z osobą, która kocha i ufa się. Niebezpieczeństwem jest izolacja rozumiana jako unikanie związków i niechęć do nawiązywania bliskiego stosunku. W tym wieku pojawia się miłość jako zdolność do troski o innych. Wszystkie zdobycze tego i poprzednich stadiów pomagają stworzyć związki by móc wychować dzieci i pełnić role społeczne.
g) Twórczość vs. stagnacja (wiek średni) – jest to okres w którym jesteśmy zainteresowani tym co tworzymy – dzieci, produkty, idee, a także przekazywanie ich następnym pokoleniom (np. nauczając). Jeśli zdolność tworzenia jest słaba to pojawia się pustka , poczucie zubożenia i stagnacji. Nauczanie umożliwia przetrwanie kultury i społeczeństwa, ale także pokazuje ludziom, że są potrzebni innym, co chroni przed nadmiernym pochłonięciem sobą.
h) Integralność vs rozpacz (starość) – w stadium tym po doświadczeniu poprzednich stadiów człowiek może zbierać owoce swojego życia. Doświadcza, że jego życie ma swój cel i sens. Chociaż wie, że inni mogą mieć inne style życia to jednak podąża swoim. Przeciwieństwem jest rozpacz, kiedy raczej widzi się zmienność losu, kruchość życia. Nasila to lęk przed śmiercią. Ze starcie między rozpaczą a integralnością, sensem a bezsensem rodzi się mądrość. Erikson opisuje ja jako bezstronne zainteresowanie samym życiem, w obliczu samej śmierci. W tym okresie człowiek może doświadczać poczucia pełni i przekazywać je innym, co łagodzi uczucie rozpaczy i bezradności jakie pojawia się pod koniec życia.
2. Teoria rozwoju według Piageta
a) Myślenie sensoryczne – oparte na zmysłach, poznanie za pomocą zmysłów, doskonalą się zmysły i motoryka
b) Schemat – coś stałe, wrodzone – struktura intelektu definiuje podstawowe definicje na temat świata
c) Egocentryzm dziecięcy – nieumiejętność przyjęcia cudzej perspektywy
d) Centracja – skupienie uwagi na jednym przedmiocie przy ignorancji drugiego
e) Brak odwracalności – proces działający w jedną stronę (dziecko wie, że ma rodzeństwo, ale nie wie że jego rodzeństwo ma też rodzeństwo).
f) Klasyfikacja przedmiotów tylko do jednej kategorii – banan to owoc, ale ten sam banan to już nie jedzenie
3. Stadia rozwoju według Piageta
a) Okres sensoryczno – motoryczny – granice między stadiami są płynne, ale ważna i niezmienna jest kolejność stadiów:
· Stadium ćwiczenia odruchów (0-1 miesiąc) – automatyzm, powolny, modyfikujący wpływa środowiska.
· Stadium rozwijania schematów (1-4) – pojawienie się schematów dających się plastycznie zastosować (ssanie).
· Stadium odkrywania procedur (4-8) – procedury wykorzystywane dla przyjemności, ale i dla zainteresowań.
· Stadium intencjonalnych zachowań (8-12) – oddzielenie środków od celów, zachowanie intencjonalne a nie przypadkowe.
· Stadium nowości i eksploracji (12-18) – eksperymentowanie dla przyjemności, tworzenie nowych schematów i nowych skutków.
· Stadium reprezentacji myślowych (18-24) – reprezentacje myślowe zastępują metodę prób i błędów.
Osiągnięcia:
· Pojęcia stałości przedmiotów – dziecko wie, że przedmioty nie znikają, kiedy znikają z pola widzenia; dziecko nabywa pewnej stałości rzeczywistości.
· Progresywna decentracja – świadomość „ja” i świata; dziecko zaczyna mieć świadomość, że istnieje w rzeczywistości, jest inne od innych; zaczyna mieć poczucie własności; myśli o sobie w kategoriach „ja”, rozumie że jest czymś osobnym.
b) Okres przedoperacyjny
· Większa ilość reprezentacji – zdolność do tworzenia funkcji symbolicznych.
· Inteligencja reprezentacyjna – zdolność do antycypacji, operowanie przeszłością.
· Tożsamość jakościowa – jakość nie zmienia się wraz ze zmianą wyglądu.
· Różnicowanie pozór – rzeczywistość.
Ograniczenia:
· Brak operacji pozwalających na efektywne rozwiązywanie problemów.
· Egocentryzm – inni widzą to samo co ja.
· Centracja - skupianie się na jednym elemencie problemu.
· Animizm – wszystko ma duszę, wszystko żyje.
· Antyficjalizm – rzeczy się dzieją po to, aby mi było dobrze.
c) Okres operacji konkretnych
· Kształtowanie się ogólnego systemu logicznego.
· Kształtowanie się pojęcia: stałości, klasy, relacji.
· Operacje – są przeciwstawne do schematów sensoryczno – motorycznych; są schematami wewnętrznych działań; jest to logiczne, wykonywane w umyśle rozwiązywanie problemów (np. odwracalność – pozwala systemowi poznawczemu na korygowanie potencjalnych zakłóceń).
· Stadia rozwoju związane są nie tylko ze zmianą struktur ilościowych, ale też jakościowych.
· Pojęcie stałości liczby i klasy.
d) Okres operacji formalnych
· Rozumowanie hipotetyczno – dedukcyjne (gdyby, może)
· Wymyślanie możliwości.
· Ocenianie hipotez.
· Operacje przybierają postać jedynie działania umysłowego.
Zajęcia 3 – 08.03.016
û 52cm, 30% masy urodzeniowej to głowy;
û Termin porodu – wcześniaki w ciągu 2-3 lat wyrównają proporcje;
û Rozwój zmysłów – rozpoznają 4 smaki: słony, słodki, gorzki, kwaśny. Wola słodki;
û Postawa leżąca, asymetryczna;
û Rozwój narządów wzroku – odległość na 25cm/30cm (od piersi mamy do jej twarzy); roczne dzieci zyskują ostrość widzenia jaka mamy osoby dorosłe;
û Odruchy – mimowolne reakcje organizmu, które są konsekwencja jakiegoś bodźca:
· odruchy przystosowawcze – odruchy pomagają się dziecku przystosować, pomagają przetrwaniu, odruch ssania, połykania, źreniczny (reakcja źrenic na światło), poszukiwawczy, mrugania, wydalania, chwytny, odruch cofania przed bólem
· odruchy prymitywne – odruch babińskiego (jak przejedziemy palcem po stopie to maluch…), moro (jak wystraszymy dziecko to się wygina w taka strunę i kończyny na dół daje, tętniczo-szyjny (przewaga zwieraczy nad prostownikami), odruch marszu automatycznego (jak postawimy dziecko w pionie to zacznie machać nóżkami jakby chodził); powinny zniknąć do 6 msc życia – w innym przypadku należy udać się z maluchem do neurologa
û Śródmózgowie i rdzeń przedłużony jest najlepiej rozwinięty.
û Gessel – wyróżnił dwa zasadnicze kierunki rozwoju:
· cefalokaudalny – inaczej głowo-ogonowony
· proksymodystalny – inaczej odśrodkowy – rozwój od kręgosłupa do zewnątrz (z góry na dół i od środka na zewnątrz)
· łokciowo promieniowy – od małego palca do kciuka
û Skala Apgar – diagnozuje 5 czynności życiowych: akcja serca, oddech, kolor skóry, napięcie mięśni, reakcje stop na bodźce. W każdym z tych wymiarów 0,1,2pkt. Od 7pkt wszystko w porządku a do 3 pkt. stan krytyczny. Aby wynik był prawidłowy to trzeba wykonać 2 razy, zaraz po urodzeniu i po 5 minutach
û ...
Gweneville