Historia imigracji Chińczyków do Stanów Zjednoczonych – pierwsza fala_Paliszewska-Mojsiuk.pdf

(192 KB) Pobierz
MONIKA PALISZEWSKA-MOJSIUK
HISTORIA IMIGRACJI CHIŃCZYKÓW
DO STANÓW ZJEDNOCZONYCH – PIERWSZA FALA
Emigracja jest to rodzaj pogrzebu, po którym życie trwa dalej.
Tadeusz Kotarbiński
1
Migracja jest ogólnoświatowym zjawiskiem, które występuje od czasu powstania
pierwszych skupisk ludzkich osiedlających się na danym terenie. Obejmuje ona wiele
aspektów codziennego życia, m.in. ekonomiczny, społeczny czy dotyczący naszego
bezpieczeństwa
2
. Słowo migracja wywodzi się z łacińskiego
migratio,
które oznacza
przesiedlenie; w myśl definicji z
Encyklopedii PWN
rozumie się ją jako „przemieszcze-
nia terytorialne związane ze względnie trwałą zmianą miejsca zamieszkania”
3
. Stany
Zjednoczone, tygiel narodów (melting
pot),
powstały głównie właśnie dzięki setkom
tysięcy obywateli innych państw, którzy, aby rozpocząć nowe życie w lepszym miej-
scu, zdecydowali się na migrację
4
. W ten sam sposób, wraz z początkiem „gorącz-
ki złota”, dotarli tam również mieszkańcy Chin, w których świadomości Ameryka
kreowała się jako „Złota Góra” (the
Gold Mountain),
miejsce, gdzie chińscy imigran-
ci będą mogli spełniać swój amerykański sen (American
Dream).
Niestety, regulacje
prawne (exclusion
acts)
wstrzymały migrację obywateli Chin do USA oraz odmawiały
obywatelstwa tym Chińczykom, którzy już zamieszkiwali w Stanach Zjednoczonych.
Mimo że przez ponad sześć dekad (1882–1943) obywatele Państwa Środka nie byli
pożądani na amerykańskiej ziemi, nie zniechęcało ich to do bardzo niebezpiecznej,
nielegalnej emigracji. Chociaż naukowcy wciąż prowadzą dyskurs, czy Chińczycy
przypłynęli do Ameryki przed Krzysztofem Kolumbem, to pierwsze potwierdzo-
ne dane o obywatelach chińskich zamieszkujących Stany Zjednoczone pochodzą ze
spisu ludności z roku 1830 i wymieniają trzy osoby tego pochodzenia zamieszkujące
USA. Trzeba zauważyć, że kwestionariusze spisu ludności nie posiadały wtedy jesz-
cze wyodrębnionej rubryki dotyczącej rasy i przynależności etnicznej, dlatego nie
M. Kita, E. Polański,
Słownik paronimów czyli wyrazów mylonych,
Warszawa 2004, s. 71.
World Migration Report 2018,
International Organization for Migration 2017, s. 1.
3
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/migracje;3941121.html (dostęp: 5.05.2018).
4
S.M. Mahfouz,
America’s Melting Pot or the Salad Bowl: The Stage Immigrant’s Dilemma,
„Journal
of Foreign Languages, Cultures & Civilizations” 2013, vol. 1, no. 2, http://jflcc.com/journals/
jflcc/Vol_1_No_2_December_2013/1.pdf (dostęp: 5.05.2018).
2
1
GDAŃSKIE STUDIA AZJI WSCHODNIEJ 2018/13
51
można sprawdzić, czy była to rzeczywista liczba obywateli Chin zamieszkujących
Stany Zjednoczone
5
.
Migrację obywateli Państwa Środka do Ameryki można podzielić na trzy okresy,
tzw. fale. Ze względu na ograniczoną objętość artykułu przedstawiam ogólną cha-
rakterystykę wszystkich trzech fal, a szczegółowo omawiam wyłącznie pierwszą.
Kolejne zostaną opisane w osobnych artykułach. Pierwsza fala imigracji nastąpiła
po odkryciu złóż złota w Kalifornii w 1848 r. i wybuchu „gorączki złota” (the
Gold
Rush)
6
. Zaledwie dwie dekady później, według danych pochodzących ze spisu lud-
ności z 1860 r., łączna liczba mieszkańców USA pochodzenia chińskiego wynosiła
już 34 933
7
. Niestety, „Złota Góra” szybko straciła swój blask, a Chińczycy, którzy
przybyli do Stanów Zjednoczonych, aby się wzbogacić, musieli znaleźć inny sposób
na zapewnienie sobie dobrobytu. Część z nich została zatrudniona jako robotnicy
przez Central Pacific Railroad Company, firmę budującą transkontynentalną linię
kolejową, reszta natomiast znalazła zatrudnienie w restauracjach, na farmach, otwo-
rzyła swoje własne sklepiki bądź pralnie
8
.
W latach 70. XIX w., kiedy wybudowano już Pierwszą Kolej Transkontynentalną
(First Transcontinental Railroad) i brakowało miejsc pracy, a w związku z tym po-
ziom bezrobocia znacząco wzrósł, biała część społeczeństwa Kalifornii sprzeciwia-
ła się przyjmowaniu imigrantów z Azji, którzy stanowili dużo tańszą siłę roboczą
niż mieszkańcy zachodniego wybrzeża USA. Dodatkowo większość Chińczyków
nie planowała pozostać w Stanach Zjednoczonych na stałe. Migrowali głównie po
to, aby wzbogacić się w Ameryce i po kilku latach wrócić do swojej rodziny, któ-
rą zostawili w Chinach. W związku z tym nie asymilowali się ze społeczeństwem
amerykańskim, co tym bardziej pogłębiało barierę między przybyszami z Państwa
Środka a mieszkańcami USA
9
.
Apogeum napięć na tle rasowym zaowocowało wprowadzeniem w 1882 r. aktu
prawnego zabraniającego migracji robotników z Chin przez okres 10 lat oraz unie-
możliwiającego Chińczykom już zamieszkującym Stany Zjednoczone ubieganie się
o obywatelstwo amerykańskie (Chinese
Exclusion Act
10
). Jednakże dokument ten do-
tyczył tylko robotników, a więc osób mniej pożądanych w USA, nie zabraniał nato-
miast przesiedlania się kupców, nauczycieli, studentów czy osób o wyższym statusie
społecznym, których przybycie wpływałoby korzystnie na rozwój Stanów Zjedno-
czonych. Wprowadzenie tego aktu było początkiem drugiej fali w historii migra-
cji obywateli Chin do Ameryki. Wielokrotne tworzenie kolejnych aktów prawnych
Zhao Xiaojian,
Asian American chronology: Chronologies of the American mosaic,
Santa Barbara 2009,
s. 6; „Population Bulletin: America’s Racial and Ethnic Minorities” 1999, vol. 54, no. 3, s. 8–9.
6
J. Pfaelzer,
Driven out: The Forgotten War against Chinese Americans,
New York 2008, s. 2.
7
J. Yung,
Unbound feet: A social history of Chinese women in San Francisco,
Berkeley 1995, s. 293.
8
J. Pfaelzer,
Driven out…,
s. 45.
9
Ibidem,
s. 10.
10
Federalny akt prawny podpisany 6 maja 1882 r. przez prezydenta Chestera A. Arthura.
5
52
GDAŃSKIE STUDIA AZJI WSCHODNIEJ 2018/13
mających na celu uniemożliwienie napływu robotników z Państwa Środka do USA
sprawiło, że początkowe ich dziesięcioletnie wykluczenie rozciągnęło się w czasie
na ponad 60 lat, począwszy od 1882 do 1943 r.
11
Po wprowadzeniu pierwszego
z wielu aktów zabraniających migracji robotników z Chin liczba obywateli chińskich
w USA spadła z 107 488 osób w 1890 r. do 61 639 w 1920 r.
W 1924 r. wprowadzono jeszcze bardziej rygorystyczne prawo dotyczące imi-
gracji,
Immigration Act of 1924
12
. Spowodowało ono również, że ci wybrani, którzy
mogli ubiegać się o wpuszczenie na teren USA, a więc osoby o wyższym sta-
tusie społecznym, najpierw musieli przechodzić bardzo szczegółowe inspekcje
na Angel Island, wyspie znajdującej się u wybrzeży Kalifornii, gdzie utworzono
centrum imigracyjne dla przybyszy z Azji. Podczas II wojny światowej, kiedy Chi-
ny wsparły Stany Zjednoczone w sojuszu przeciwko Japonii, Amerykański Kon-
gres przyjął
Magnuson Act of 1943
13
, który znosił poprzednie restrykcje dotyczące
chińskich klas społecznych mogących ubiegać się o przyjęcie w Stanach Zjedno-
czonych. Prawo to nie zniwelowało do końca ograniczeń związanych z imigracją
mieszkańców Chin. Nadal obowiązywał
Immigration Act of 1924,
który limitował
napływ imigrantów do 2% liczby obywateli danego kraju zamieszkujących Stany
Zjednoczone według danych spisu ludności z lat 1890 i 1920, czyli z okresu, kie-
dy Chińczycy byli wykluczeni z możliwości imigracji do USA. W związku z tym
roczny limit dla obywateli Chin wynosił jedynie 105 osób
14
. W następnych latach
kolejne akty prawne przyznawały dodatkowe przywileje przybyszom z Chin, aż do
3 października 1965, kiedy prezydent Lyndon B. Johnson podpisał
Immigration and
Nationality Act of 1965,
liberalizujący zasady polityki imigracyjnej oraz ustalający
stały limit kwotowy na poziomie 20 tysięcy imigrantów rocznie z każdego kraju
świata. Rozpoczęło to napływ obywateli chińskich do Stanów Zjednoczonych
i ten trend utrzymuje się do dnia dzisiejszego. Zgodnie z danymi Amerykańskiego
spisu ludności z 2010 r. aż 4 010 114 osób zamieszkujących USA przyznało się do
chińskiego pochodzenia
15
.
Pierwsi Chińczycy przybywający do Stanów Zjednoczonych przypływali w po-
jedynkę lub w małych grupach. Zmieniło się to, gdy 24 stycznia 1848 r. James
W. Marshall odkrył złoża złota w Colomie w Kalifornii, co wywołało „gorączkę
złota”. Chińczycy pochodzący z miast znajdujących się na wybrzeżu, m.in. z Szan-
ghaju, Kantonu i Hongkongu, które były zaangażowane w międzynarodowy
handel morski, szybko dowiedzieli się o tym odkryciu. Informacja o możliwości
E. Lee,
At America’s Gate: Chinese Immigration during the Exclusion Era, 1882–1943,
Chapel Hill
– London 2003, s. 43–45.
12
Federalny akt prawny podpisany 24 maja 1924 r. przez prezydenta Calvina Coolidge’a.
13
Federalny akt prawny podpisany 17 grudnia 1943 r. przez prezydenta Franklina D. Roosevelta.
14
E. Lee,
At America’s Gate…,
s. 45–46, 91, 245.
15
J. Yung,
Unbound Feet…,
s. 293; E. Lee,
At America’s Gate…,
s. 247; https://www.census.gov/
prod/cen2010/briefs/c2010br-11.pdf (dostęp: 15.03.2018).
GDAŃSKIE STUDIA AZJI WSCHODNIEJ 2018/13
11
53
wzbogacenia się obiegła cały kraj jeszcze przed pierwszymi doniesieniami praso-
wymi; kapitanowie statków zmieniali ich kursy, aby wyruszyć do Kalifornii, nie-
którzy nawet porzucali ładunek, jaki mieli z sobą, aby jak najszybciej móc dostać
się w rejon pasma górskiego Sierra Nevada. Chińczycy, często żyjący w ubóstwie,
sprzedawali cały swój dobytek oraz zapożyczali się, żeby móc udać się w podróż
do „Złotej Góry”
16
.
Kalifornia na mocy traktatu z Guadelupe Hidalgo
17
została przyłączona do
Stanów Zjednoczonych w 1848 r., w związku z czym na początku trwania „go-
rączki złota” region ten był jeszcze pozbawiony praw wewnętrznych, władz czy
nawet określonych granic
18
. Chińczycy przybywający z kraju, w którym tradycja
i zasady miały duże znaczenie w życiu codziennym, mieli problem z odnalezie-
niem się w tym pozbawionym reguł świecie. Dodatkową bolączką był fakt, że
w chińskim społeczeństwie to kobiety odpowiadały za kultywowanie tradycji, a do
Stanów Zjednoczonych przybywali głównie mężczyźni, którzy albo byli samot-
ni, albo zostawiali swoje rodziny w Chinach. W 1860 r. liczba kobiet chińskiego
pochodzenia w Ameryce wynosiła tylko 5% całej populacji Chińczyków zamiesz-
kujących Stany Zjednoczone. Dodatkowo większość z tych kobiet nie przypły-
nęła do Kalifornii z własnej woli, były porywane z miast portowych w Chinach
i transportowane przez Pacyfik, aby świadczyć usługi seksualne w Ameryce. Brak
kobiet w chińskich społecznościach w USA powodował, że Chińczycy byli trak-
towani jako obcy, którzy, gdy tylko się wzbogacą, wrócą do swoich rodzin w Chi-
nach. Prawo stanowe Kalifornii zabraniało małżeństw międzyrasowych między
osobami pochodzenia chińskiego a białą częścią społeczeństwa, aby utrudnić
proces asymilacji Chińczyków w Stanach Zjednoczonych. Nie powstrzymywało
to jednak białych mężczyzn od wykorzystywania chińskich kobiet zmuszanych
do prostytucji
19
.
W ciągu 2 lat od momentu odkrycia złóż złota do Kalifornii przybyli nie tylko
Chińczycy, lecz także obywatele Europy: Irlandczycy, którzy uciekali przed wielkim
głodem
20
, Francuzi, Polacy czy Niemcy, zmuszeni do opuszczenia swoich ojczyzn
po powstaniach i rewolucjach, jakie przetoczyły się przez ich kraje. Ich głównym
celem nie była migracja zarobkowa, lecz pragnienie znalezienia miejsca, w którym
można rozpocząć nowe życie. Jednak zwiększony napływ ludności do Kalifornii
spowodował, że dotychczasowi mieszkańcy tego stanu poczuli się zagrożeni. Głów-
nym problemem był fakt, że imigranci stanowili „tanią siłę roboczą” i byli chętniej
zatrudniani przez pracodawców. Przybysze z Azji byli łatwiejsi do rozpoznania ze
J. Pfaelzer,
Driven out…,
s. 3–5.
Traktat pokojowy podpisany 2 lutego 1848 r. w Guadelupe Hidalgo (Meksyk), kończący
wojnę amerykańsko-meksykańską.
18
J. Pfaelzer,
Driven out…,
s. 5.
19
J. Yung,
Unbound feet…,
s. 293; J. Pfaelzer,
Driven out…,
s. 5–10.
20
Ang.
Great Hunger,
lata 1845–1849, kiedy masowa choroba ziemniaków zniszczyła zbiory.
17
16
54
GDAŃSKIE STUDIA AZJI WSCHODNIEJ 2018/13
względu na swój odmienny wygląd oraz pochodzenie z innego kręgu kulturowego,
często trudnego do zaakceptowania dla białych mieszkańców zachodniego wybrze-
ża, dlatego głównie na nich skupiły się ruchy antyimigracyjne.
Pierwsze demonstracje przeciwko Chińczykom wybuchły już w 1849 r., a ha-
sło „Kalifornia dla Amerykanów!” rozprzestrzeniało się po terenie Sierra Nevada
i całej Kalifornii. W zależności od miejsca, w którym aktualnie przebywali, chińscy
wydobywcy złota zostali zmuszeni do opuszczenia swoich obszarów wydobycia
w ciągu 24 godzin lub do niesąsiadowania z obszarami zajmowanymi przez białych
mieszkańców. Po brutalnym ataku białych wydobywców na Chińczyków w Salvado
imigranci z Chin postanowili przenieść się do Tuolumne County, gdzie powstała
najprawdopodobniej pierwsza osada zamieszkała tylko przez Chińczyków.
Mimo coraz większej liczby ataków na imigrantów z Chin nie zniechęcało to
kolejnych przybyszy do starania się o lepszą przyszłość w Ameryce. Jednakże pra-
gnienie pozbycia się z Kalifornii nie tylko Chińczyków, ale też obywateli Polinezji
czy nawet Południowej Ameryki było coraz silniejsze. W 1852 r. poszczególne
hrabstwa zaczęły wprowadzać najrozmaitsze prawa, które miały na celu zniechęce-
nie zwłaszcza imigrantów z Azji do pozostania w Ameryce oraz przejęcie ich ziem.
W rezultacie Chińczycy nie mogli posiadać ziemi, nie mogli pracować przy wydo-
byciu złota, nie wspominając nawet o byciu zatrudnianym przez białych. Z roku
na rok sytuacja się pogarszała i mimo że w 1853 r. w samym Shasta County były
ponad 3 tysiące chińskich mężczyzn pracujących przy wydobyciu złota, do końca
1860 r. zostało z nich tylko 160 osób, z czego około 100 było nadal zaangażowa-
nych w przemysł górniczy
21
.
Chińczycy przypływający do Stanów Zjednoczonych byli wolnymi ludźmi, za-
równo w ich mniemaniu, jak i w świetle konstytucji Kalifornii, która zabraniała
niewolnictwa. W związku z tym chińscy robotnicy mogli dowolnie zmieniać pracę.
Jednakże wielu z nich zaciągało duże pożyczki, aby pokryć koszty podróży przez
Pacyfik, zadłużało się u firm przewozowych, u pośredników oferujących pracę,
a nawet u kupców będących już na miejscu w Stanach Zjednoczonych, a wszyscy
oni czerpali zyski z tych długów i odsetek, później zaś z pracy swoich dłużników.
Mimo że Chińczycy przypływali z własnej woli, teoretycznie jako wolni ludzie, czę-
sto wykonywali pracę służebną (ang.
intendured servitude)
na podstawie kontraktów
podpisywanych przed wypłynięciem ze swojej ojczyzny, a które odpracowywali
w Ameryce nawet przez okres 7 lat. W związku z tym w stosunku do zadłużo-
nych pracowników zaczęto używać pejoratywnego określenia „kulisi” (ang.
coolies)
22
,
wywodzącego się z języka chińskiego i składającego się z dwóch znaków:
ku
( )
ˇ
– znaczącego cierpienie lub trudności oraz
lì
( ) – oznaczającego siłę. Wysokie zy-
ski osób zaangażowanych w sprowadzanie Chińczyków do Ameryki spowodowały
21
22
J. Pfaelzer,
Driven out…,
s. 5–16.
https://sjp.pwn.pl/sjp/kulis;2476394 (dostęp: 13.03.2018).
GDAŃSKIE STUDIA AZJI WSCHODNIEJ 2018/13
55

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin