Smoła M., Maria Ossowska.pdf

(3104 KB) Pobierz
MARIA
SMOłA
MARIA OSSOWSKA
I.
DZIEŁA.
Pełna
bibliografia
prac
Marii
Ossowskiej
(oprać,
przez
Ma­
rię
Smołę)
znajduje
się
w
książce
Maria
Ossowska
o
człowieku,
moralności
i
nauce.
Miscelanea.
Warszawa
1983;
obejmuje
196
pozycji.
Tutaj
wymie­
niam
tylko
publikacje
książkowe
i
przekłady
(podaję
daty
pierwodruków).
Wzór
obywatela
w
ustroju
demokratycznym.
Warszawa
1946;
Podstawy
nauki
o
moralności.
Warszawa
1947;
Motywy
postępowania.
Z
zagadnień
psychologii
moralności.
Warszawa
1949;
Moralność
mieszczańska.
Łódź
1956;
O
pewnych
przemianach
etyki
walki.
Warszawa
1956;
Tłumaczenie:
J.
St.
Mili:
Utylitaryzm,
w:
Utylitaryzm.
O
wolności.
Warszawa
1959;
Socjo­
logia
moralności.
Zarys
zagadnień.
Warszawa
1963;
Toż:
wyd.
2
popr.
i
roz­
szerz.;
dodano
jako
aneksy
kilka
wcześniej
publikowanych
artykułów,
War­
szawa
1969;
Myśl
moralna
Oświecenia
angielskiego
.Warszawa
1966;
Normy
moralne.
Próba
systematyzacji.
Warszawa
1970;
Social
Determinants
of
Mo­
rał
Ideas.
Philadelphia
1970;
Ethos
rycerski
i
jego
odmiany.
Warszawa
1973.
II.
WAŻNIEJSZE
OPRACOWANIA
(w
porządku
chronologicznym).
J.
Lande:
O
ocenach.
„KwartalnikFilozoficzny”
1948,
t.
XVII;
M.
Fritzhand:
O
sytuacji
w
etyce
polskiej.
„Myśl
Filozoficzna”
1952,
nr
3;
H.
Jankowski:
Społeczna
funkcja
twórczości,
etycznej
Marii
Ossowskiej.
„Etyka”
1966,
nr
1;
T.
Kotarbiński:
Działalność
i
postawa
Profesor Marii
Ossowskiej.
„Argu­
menty”
nr
27,3
VII.
1966;
I.
Lazari-Pawłowska:
O
twórczości
Marii
Ossow­
skiej.
„Studia
Filozoficzne”
1966,
nr
2;
M.
Łoś-Bobińska:
50
lat
pracy
nau­
kowej
profesor
Marii
Ossowskiej.
„Więź”,
nr
67-70;
S.
Nowak:
Precyzja
i
pasja.
„Literatura”
20
VII
1972;
K.
Szaniawski:
Maria
Ossowska.
„Życie
Warszawy”
1966,
nr
149;
Zbiór
rozpraw
„Moralność
i
społeczeństwo”
skła­
dają
w
darze
Profesor
Marii
Ossowskiej
uczniowie
i
przyjaciele
dla
uczczenia
pięćdziesięciolecia
Jej
pracy
naukowej.
Moralność
i
społeczeństwo.
Księga
Jubileuszowa
dla
Marii
Ossowskiej.
Warszawa
1969.
M.
Jasińska:
Maria
Ossowska
(1896-1974).
„Nowa
Szkoła”
1974,
nr
11;
K.
Kiciński:
Wartości
i
człowiek.
„Polityka”
24
VIII
1974;
L.
Kołakowski:
Zamiast
kwiatów
na
grób
Pani
Marii.
„Kultura”
(Paryska)
1974,
nr
10;
E.
No­
wicka:
Maria
Ossowska.
„Kultura”
25
VIII1974;
S.
Pacuła:
Maria
Ossowska.
„Kierunki”
1974,
nr
36;
K.
Szaniawski:
Poznanie
i
troska
o
wartości.
„Lite­
ratura”
22
VIII
1974;
J.
Karpiński:
Maria
Ossowska.
„Twórczość”
1975,
nr
2;
J.
Karpiński:
Maria
Ossowska
o
normach
moralnych.
„Więź”
1975,
nr
6;
I.
Lazari-Pawłowska:
Maria
Ossowska
jako
badacz
moralności.
„Studia
Filozoficzne”
1975,
nr
12;
I.
Reszke:
Maria
Ossowska
(26
11896-13
VIII
Maria
Ossowska
129
1974).
„Studia
Socjologiczne”
1975,
nr
2;
Z.
Ziembiński:
Koncepcje
etyczne
Marii
Ossowskiej.
„Nurt”
1975,
nr
2;
„The
Polish
Sociological
Bulletin”
1977,
nr
3-4,
poświęcony
Marii
Ossowskiej:
K.
Kiciński:
Maria
Ossowska
as
Sociologist
of
Morality,
K.
Kiciński:
Two
Functions
ofMorality
(poglądy
Marii
Ossowskiej)',
J.
Kurczewska:
A
Study
of
Ethos
as
History
of
Ideas',
J.
Kurczewski:
Scientific
Functonalism
(poglądy
Marii
Ossowskiej)’
E.
Ney-
,
man:
Homo
Moralis
(poglądy
Marii
Ossowskiej)',
E.
Nowicka:
The
Study
of
Morality
and
the
cultural
Antropology
in
the
Works
by
Maria
Ossowska’
,
S.
Zaniecki:
Koncepcja
nauki
w
szkole
lwowsko-warszawskiej.
Wrocław-
-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1977,
s.
183-189;
J.
Karpiński:
Marii
Ossows­
kiej
socjologia
moralności
z
metodologicznego
punktu,
widzenia.
„Etyka”
1979,
nr
17;
J.
Kurczewski:
Biogram
Maria
Ossowska.
„Polski
Słownik
Biograficzny”.
Wrocław
1979,
t.
24/3;
K.
Kiciński,
posłowie
w:
Maria
Ossowska
o
człowieku moralności
i
nauce.
Miscelanea,
1983.
K.
Kiciński:
Marii
Ossowskiej
socjologia
moralności
(Analiza
wybranych
problemów),
w:
Socjologia
moralności
(red.
K.
Kiciński),
Warszawa
1984,
s.
9-56;
J.
Kur­
czewski:
Marii
i
Stanisława
Ossowskich
koncepcja
ekspresji.
„Kultura
i
Spo­
łeczeństwo”
1984,
nr
4;
P.
J.
Smoczyński:
Maria
Ossowska:
w
dziesiątą
rocznicę
śmierci.
„Ruch
Filozoficzny”
1986,
nr
3-4;
J.
Szacki:
Środowisko
socjologów
warszawskich,
w:
Nauka
i
Szkolnictwo
Wyższe
w
Warszawie.
Warszawa
1987;
K.
Szaniawski:
Portret
Marii
Ossowskiej,
w:
Obecność.
Leszkowi
Kołakowskiemu
w
60
rocznicę
urodzin.
Londyn.
„Aneks”
1987;
Wątki
polityczne
w
pracach
Marii
i
Stanisława
Ossowskiech.
Praca
zbioro­
wa
pod
red.
O.
Sochackiego.
Gdańsk
1999.
Artykuły:
K.
Krzemiński:
„Zło”
kapitalizmu
i
„dobro”
socjalizmu
w
demokratycznych
projektach
Ossows­
kich’,
A.
G.
Matejko:
Ossowscy
w
komunistycznej
Warszawie
-
po
prostu
ludzie
dobrzy
i
mądrzy',
R.
Dyoniziak:
Pasje
intelektualne
Marii
i
Stanisława
Ossowskich:,
W.
Misztal:
Maria
Ossowska:
moralność
w
totalitaryzmie',
W.
Wą-
siarski:
Maria
Ossowska
w
obronie
fundamentów
społeczeństwa
otwartego;
A.
Podgórecki:
Ossowska
Maria,
w:
Encyklopedia
Socjologii,
t.
3,
s.
40-42,
Warszawa
2000.
(Niektóre
dane
zostały
zaczerpnięte
z
Systemu
Informacji
Socjologicznej
opracowanej
przez
Różę
Sułek,
Biblioteka
ISNS
w
Warszawie).
III.
SZKIC
BIOGRAFICZNY.
Maria
Jadwiga
Ossowska
z
domu
Nie-
dźwiecka
urodziła
się
16
stycznia
1896
roku
w
Warszawie
jako
córka
Kazi­
mierza
i
Aleksandry
z
Otwinowskich.
Miała
dwóch
braci
i
siostrę.
Uczyła
się
na
pensji
p.
Walickiej,
maturę
zdawała
w
Krakowie,
ponieważ
szkoły
w
Kon­
gresówce
nie
miały
odpowiednich
uprawnień.
Rodzice
należeli
do
pierwszego
pokolenia
zubożałej
szlachty,
zmuszo­
nej
do
szukania
w
miastach
pracy
zarobkowej.
Kazimierz
Niedźwiecki
brał
udział
w
Powstaniu
Styczniowym;
po
jego
upadku,
zrażony
do
romantycz­
130
Maria
Ossowska
nych
ideałów,
podjął
studia
na
Wydziale
Matematyczno-Przyrodniczym
Szko­
ły
Głównej
w
Warszawie.
W
domu
Niedźwieckich
znajdował
się
bogaty
zbiór
książek
gromadzonych
pod
kątem
zainteresowań
ojca.
Były
to
więc
książki
o
charakterze
pizyrodniczo-matematycznym.
Maria
korzystała
chętnie
z
oj­
cowskiej
biblioteki,
jak
później
mówiła
-
książki
te
uzupełniały
jej
wiedzę
hu­
manistyczną.
Jednak
największe
wrażenie
wywarło
na
niej
dzieło
Ernsta
Haeckla.
Zarysfilo
zofii
monistycznej.
Postanowiła
studiować
filozofię,
ale
ro­
dzice
nie
wyrażali
zgody
na
jej
wyjazd
za
granicę
(jak
to
zrobili
jej
starsi
bra­
cia).
Rodzice
w
ogóle
byli
przeciwni
dalszemu
kształceniu
się
córki
uważa­
jąc,
że
właściwym
powołaniem
kobiety
jest
zamążpójście.
W
1915
r.
okupa­
cyjne
władze
niemieckie
zezwoliły
na
otwarcie
w
Warszawie
polskiego
Uniwer­
sytetu.
W
tym
samym
roku
Maria
Niedźwiecka
wstąpiła
na
Wydział
Filozo­
ficzny,
gdzie
była
jedną
z
nielicznych
dziewcząt
Podjęła
działalność
w
Kole
Naukowym
Studentów
Filozofii;
została
wybrana
jego
pieiwszym
prezesem.
Studia
wspomina
jako
okres
pasjonujących
przeżyć
intelektualnych.
Jej
nauczycielami
byli
wybitni
filozofowie
-
przedstawiciele
szkoły
Iwowsko-
-
warszawskiej:
Władysław
Tatarkiewicz,
Jan
Lukasie
wicz,
a
w
następnych
latach
także
Tadeusz
Kotarbiński,
który
w
1918
roku
zainaugurował
pracę
na
Uniwersytecie
Warszawskim
wykładem
O
wielkiej
i
małej
filozofii.
W
1919
roku
jeszcze
podczas
studiów
Maila
Niedźwiecka
zadebiutowała
jako
autor­
ka
recenzją
z
książki
W.
Tatarkiewicza
O
bezwzględności
dobra.
W
owym
czasie
studiowało
się
na
Uniwersytecie
swobodnie,
bez
egzaminów;
pierw­
szym
oficjalnym
egzaminem
jaki
złożyła
w
1921
roku,
był
egzamin
doktor­
ski
na
podstawie
pracy
pt.
Zarys
aksjologii
stoickiej
pisanej
pod
kierunkiem
Jana
Łukasiewicza.
Fragmenty
tej
pracy
ukazały
się
w
„Przeglądzie
Filozo­
ficznym”
w
1923
roku
(redaktor
zażądał
dokonania
skrótów,
tak
aby
całość
zmieściła
się
w
jednym
numerze
pisma).
Po
uzyskaniu
doktoratu
Maria
Niedźwiecka
kontynuowała
naukę
na
paryskiej
Sorbonie.
W
czasie
pobytu
we
Francji
nawiązała
kontakt
listowny
z
Bertrandem
Russellem
i
na
jego
zaproszenie
odwiedziła
go
w
Londynie.
Znajomość
tę
podtizymywała
tak­
że
w
późniejszych
latach.
Po
powrocie
do
kraju
została
starszym
asystentem
pizy
Seminarium
Filozoficznym
UW
(na
tym
stanowisku
pracowała
do
1928
roku).
W1924
roku
poślubiła
Stanisława
Ossowskiego,
z
któiym
pizyjaźniła
się
od
początku
studiów.
W
1927
roku
Ossowscy
zaangażowali
się
w
działalność
Stowarzyszenia
„Szklane
Domy”,
założonego
pizez
członków
Warszawskiej
Spółdzielni
Mieszkaniowej
na
Żoliborzu,
gdzie
w
tym
czasie
zamieszkali.
Uczestniczyli
m.
in.
w
akcji
oświatowej,
prowadząc
wykłady
na
kursach
Wol­
nej
Wszechnicy
Robotniczej.
W
latach
1929-1933
Ossowska
wykładała
psychologię
i
pedagogikę
na
Wyższych
Kursach
Nauczycielskich.
Działała
Maria
Ossowska
131
też
w
Towarzystwie
Filozoficznym
Polskim,
w
Towarzystwie
Psychologicz­
nym,
w
Kole
Naukoznawczym
Kasy
im.
Mianowskiego.
W
latach
1925-1931
opublikowała
kilka
prac
z
zakresu
semantyki;
na
ich
podstawie
habilitowała
się
w
1932
roku.
W
1933
została
docentem
Uniwersytetu
Warszawski
wg
o.
W
owych
czasach
w
Polsce
nie
była
to
płatna
posada,
chociaż
od
docenta
wymagano
określonej
liczby
wykładów
w
ciągu
roku
akademickiego.
W
latach
1933-1935
oboje
Ossowscy
przebywali
w
Anglii
(Londyn,
Ox-
ford,
Cambridge)
na
stypendium
naukowym
Fundacji
Kultury
Narodowej.
Maria
Ossowska
uczestniczyła
w
seminariach:
antropologicznym
-
prowa­
dzonym
przez
Bronisława
Malinowskiego
i etycznym
-
prowadzonym
przez
George
Moore’a,
twórcę
brytyjskiej
szkoły
filozofii
analitycznej.
W
tym
okresie
zarysowują
się
zręby
jej
pierwszej
książki
(Podstawy
nauki
o
moral­
ności),
poświęconej
opracowaniu
programu badań
nad
moralnością.
Będzie
nad
nią
pracowała
przez
8
lat.
W
1935
roku
Maria
i
Stanisław
Ossowscy
opublikowali
rozprawę
Nauka
o
nauce,
która
stanowiła
jedyne
ich
wspólne
dzieło.
Po
powrocie
z
Anglii
Maria
Ossowska
pracowała
zarobkowo
w
dziale
naukowym
Kasy
im.
Mianowskiego
oraz
w
redakcjach:
„Nauki
Polskiej”
i
„Or-
ganonu”.
W
okresie
1938-1939
była
redaktorem
pisma
„Szkoły
Wyższe”.
W
latach
okupacji
brała
udział
w
tworzeniu
i
działalności
Warszawskiego
Uniwersytetu
Podziemnego.
Jako
jedna
z
pierwszych
pracowników
nauko­
wych
UW,
bo
już
w
grudniu
1939
roku,
uruchaomiła
we
własnym
mieszka­
niu
tajny
komplet.
Organizowała
także
pomoc
dla
osób
zagrożonych
ze
względu
na
swoją
działalność
lub
żydowskie
pochodzenie.
Po
powrocie
Ossowskiego
ze
Lwowa
wraz
z
nim
włączyła
się
w
prace
Rady
Pomocy
Żydom,
działającej
pod
kryptonimem
„Zegota”;
mieszkanie
Ossowskich
stało
się
„ogniwem”
RPŻ,
tj.
lokalem,
w
którym
przebywały
czasowo
osoby
pochodzenia
żydowskiego.
Jednocześnie
w
innym
pokoju
odbywały
się
za­
jęcia
dydaktyczne.
W
1943
Ossowska
opublikowała
w
wydawnictwie
pod­
ziemnym
(„W
świetle
dnia”)
artykuł
Z
etyki
stosunków
merkantylnych,
a
w
1944
Wzór
demokraty.
Na
początku
1944
roku
gestapo
aresztowało
jedną
ze
studentek
-
Hannę
Czaki,
łączniczkę
AK,
która
przewoziła
zaszyfrowane
dokumenty;
wkrótce
została
rozstrzelana.
Niedługo
po
tym
Ossowscy
otrzymali
ostrzeżenie
z
pod­
ziemia
akowskiego,
że
został
na
nich
wydany
wyrok
śmierci
przez
jedno
z
tajnych
ugrupowań
skrajnie
nacjonalistycznych.
Oba
te
wydarzenia
skło­
niły
ich
do
opuszczenia
Warszawy
i
zamieszkania
w
Legionowie,
skąd
do­
jeżdżali
na
zajęcia
ze
studentami.
Wybuch
Powstania
Warszawskiego
odciął
ich
na
długo
od
miejsca
zamieszkania.
Podczas
Powstania
zniszczone
zostały
zbiory
etyczne
i
archiwa
naukowe
Ossowskiej.
Ocalenie
przygotowanych
do
132
Maria
Ossowska
druku
Podstaw
nauki,
o
moralności
oraz
częściowo
już
opracowanych
Moty­
wów
postępowania
zawdzięczać
należy
Stanisławowi
Lorentzowi,
który
wy­
wiózł
je
z
Warszawy.
W
latach
1945-1948
Maria
Ossowska
była
profesorem
nadzwyczajnym
w
specjalnie
dla
niej
utworzonej
Katedrze
Nauki
o
Moralności
na
Wydziale
Humanistycznym
Uniwersytetu
Łódzkiego.
W
1947
roku
ukazały
się
Pods­
tawy
nauki
o
moralności.
Druk
książki
wykonano
w
Szwecji
„jako
dar
Rządu
Szwedzkiego
dla
odbudowy
kultury
w
Polsce”.
W
1947
roku
Ossowska
otrzymała
za
swoją
działalność
okupacyjną
„Medal
Zwycięstwa
i
Wolności”,
a
rok
później
„Nagrodę
Towarzystwa
Naukowego
Warszawskiego”.
W
1949
roku
opublikowała
Motywy
postępowania.
Z
zagadnień
psychologii
moral­
ności.
Od
1949
roku
wykładała
na
Uniwersytecie
Warszawskim
najpierw
jako
profesor
kontraktowy,
następnie
nadzwyczajny,
jako
kierownik
Seminarium
Historii Obyczajów
i
Doktryn
Moralnych
na
Wydziale
Humanistycznym.
W
1951
roku
jej
Katedra
została
włączona
do
Katedry
Kultury,
w
ramach
której
Ossowska
prowadziła
Samodzielny
Zakład
Badan
nad
Dziejami
Norm
Moralnych.
W
latach
1952-1956
była
odsunięta
od
pracy
dydaktycznej
i
naukowej
na
Uniwersytecie.
W
1952
roku
ukończyła
książkę
Moralność
mieszczańska,
ale
opublikować
ją
mogła
dopiero
w
1956
roku.
W
paździer­
niku
1956
przywrócono
jej
prawo
nauczania.
Objęła
wówczas
stanowisko
Kierownika
Katedry
Historii
i
Teorii
Moralności
na
Wydziale
Filozoficznym
UW,
na
którym
pracowała
aż
do
przejścia
na
emeryturę
w
1966
roku.
Jednocześnie
zatrudniona
na
pół
etatu
kierowała
Zakładem
Historii
i
Teorii
Moralności
IFiS
PAN.
Pensję
pobieraną
w
PAN
przeznaczała
na
stypendia
dla
uboższych
studentów,
działając
w
tej
sprawie
tak
dyskretnie,
że
„stypen­
dyści”
na
ogół
nie
orientowali
się,
jakie
było
prawdziwe
źródło
otrzymywa­
nych
pieniędzy
(w
1962
roku
została
zwolniona
z
IFiS
PAN
w
ramach
tzw.
„akcji
likwidacji
dwuetatowości”).
W
1957
roku
Maria
Ossowska
otrzymała
tytuł
naukowy
profesora
zwy­
czajnego.
W
tym
samym
roku
otworzyła
na
Wydziale
Filozofiicznym
kon­
wersatorium
etyczne,
które
prowadziła
przez
następne
16
lat.
W
końcu
lat
50.
brała
aktywny
udział
w
dyskusjach
Klubu
Krzywego
Koła
(m.
in.
wygłosiła
odczyt
Myśl
moralna
Karola
Marksa).
Uczestniczyła
także
w
pracach
orga­
nizacyjnych
związanych
z
powołaniem
do
życia
Polskiego
Towarzystwa
Socjologicznego.
Podejmowała
próby
utworzenia
Sekcji
Socjologii
Moral­
ności
w
ramach
Międzynarodowego
Towarzystwa
Socjologicznego.
Była
założycielką
i
wieloletnią
członkinią
Towarzystwa
Kultury
Moralnej.
W
1960
roku
prowadziła
wykłady
w
Barnard
College
Columbia
Univer-
sity
N.Y.
na
temat
Sociology
ofEthics.
W
1963
roku
wydała
książkę
Socjo­

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin