Raport - Nastolatki.pdf

(8193 KB) Pobierz
NASTOLATKI
3.0
Raport z ogólnopolskiego
badania uczniów
Redakcja:
Marcin Bochenek
dr Rafał Lange
Zespół badawczy:
Marcin Bochenek
Filip Konopczyński
prof. zw. dr hab. Marek Konopczyński
Mariola Kowalczyk
dr Rafał Lange
dr Agnieszka Ładna
Urszula Rybicka
prof. ndzw. dr hab. Maciej Tanaś
dr Agnieszka Wrońska
Recenzja naukowa:
prof. dr hab. Małgorzata Michel,
Uniwersytet Jagielloński
NASK Państwowy Instytut Badawczy
Warszawa 2019
Nr ISBN: 978-83-65448-08-8
NASTOLATKI
3.0
WARSZAWA 2019
Spis treści
1.
Wprowadzenie
1.1
1.2
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
3.1
3.2
3.3
4.1
4.2
4.3
5.1
5.2
6.1
6.2
6.3
7.1
7.2
7.3
8.1
8.2
8.3
8.4
9.1
9.2
9.3
9.4
Najważniejsze wnioski z badania
Nota Metodologiczna
Skala zjawiska
Rodzaje aktywności
Miejsca
Godziny
Urządzenia
Platformy
Sposoby użytkowania
Udostępniane informacje
Powiększanie wiedzy, zainteresowania
Opinie o środowisku internetowym
Plusy i minusy korzystania z internetu
TIK w szkole
TIK w samoedukacji
Oczekiwania
Nadzieje
Obawy
Sposoby ochrony
Świadomość zagrożeń
Opinie i postulaty
Przemoc słowna
Sposoby reakcji
Cyberataki
Patostreamy
Opinie o funkcjonowaniu norm
Wiedza o normach
Postulaty wobec norm
Podmioty odpowiedzialne
4
6
7
8
9
11
13
14
16
18
19
20
22
26
27
29
33
35
36
41
45
46
48
49
52
53
56
59
61
62
65
67
68
71
72
73
74
75
78
79
81
2.
Sposoby użytkowania
3.
Media społecznościowe
4.
Autokorzyści afiliacyjne
5.
Technologie informacyjno-komunikacyjne w szkole i samoedukacji
6.
Cyfrowa transformacja
7.
Prywatność w sieci
8.
Cyberbezpieczeństwo
9.
Świadomość prawna
10.
Problematyczne użytkowanie internetu (PUI)
10.1
Użytkowanie smartfonów
10.2
Kontrola rodzicielska
3
NASTOLATKI
3.0
WARSZAWA 2019
NASTOLATKI
3.0
WARSZAWA 2019
Internet zrewolucjonizował ludzką komunikację i szybko stał
się najważniejszym medium XXI wieku. W przeciwieństwie
do innych milowych zdobyczy techniki, internet potrzebował
zaledwie kilkunastu lat, by stać się jednym z kluczowych
fundamentów współczesnej cywilizacji. Za jego
pośrednictwem pozyskujemy informacje, uczestniczymy
w kulturze i rozrywce, wyrażamy i kreujemy swoją tożsamość,
nawiązujemy relacje, załatwiamy sprawy życia codziennego
i pracujemy. Współczesne społeczeństwo to społeczeństwo
sieci, społeczeństwo informacyjne, cyberspołeczeństwo.
Sieć zmienia nie tylko sposób komunikowania, dostęp
do informacji. Internet dokonuje na naszych oczach głębokich
zmian w świadomości społecznej, w relacjach, gospodarce.
Wiele z tych zmian pozwala na twórcze rozwinięcie nowych
idei, realizację wizjonerskich projektów. Pozytywna rola
internetu jest trudna do przecenienia.
Oczywiście internet to także wiele zagrożeń. Najbardziej
narażone są na nie dzieci i młodzież. To właśnie ta
grupa, często w sposób niekontrolowany, bezrefleksyjny
i przypadkowy korzysta z jego zasobów i narzędzi. Pokolenie
„dzieci sieci”, czy „cyfrowych tubylców” za pośrednictwem
internetu czerpie zasoby niebezpieczne z punktu widzenia
rozwoju psychicznego i emocjonalnego. Łatwy dostęp
do pornografii, treści zawierających przemoc, okazja
do nawiązywania niebezpiecznych relacji, brak świadomości
łamania prawa czy ryzyko uzależnienia – to tylko niektóre
z ogromu zagrożeń, jakie niesie za sobą powszechne
usieciowienie.
Taka diagnoza dzisiejszej rzeczywistości sprawiła,
iż od 2014 roku NASK prowadzi ogólnopolskie badania
dotyczące praktyk, postaw i opinii wobec internetu wśród
nastolatków. Poprzednie badania przeprowadziliśmy w roku
2016, a ostatnia edycja, z której raport mamy przyjemność
zaprezentować, miała miejsce w 2018 i 2019 roku. Zachęcam
do wnikliwej lektury wszystkich, których interesuje to, jak
w przyszłości będzie wyglądał cyfrowy ład – kiedy to właśnie
dzisiejsi uczniowie będą decydować o jego kształcie.
Marcin Bochenek
Dyrektor Pionu Rozwoju
Społeczeństwa
Informacyjnego
Wprowadzenie
4
5
NASTOLATKI
3.0
WARSZAWA 2019
NASTOLATKI
3.0
WARSZAWA 2019
1.2
Najważniejsze wnioski
z badania
•
Nastolatki korzystają z sieci samodzielnie już od
siódmego roku życia. Im młodsze pokolenie, tym
ten kontakt następuje wcześniej.
•
Prawie wszyscy respondenci zadeklarowali
codzienne, kilkugodzinne korzystanie z sieci. Wynosi
ono około 4 godzin i 12 minut (w poprzedniej edycji
badania średnia wynosiła około 3 godzin i 40 minut).
Wpływ na to ma przede wszystkim coraz częstsze
korzystanie ze smartfonów.
•
Internet dla nastolatków to głównie przestrzeń
rozrywki, dostęp do kultury (muzyki, filmów itp.)
oraz ośrodek życia społecznego. Jest również
źródłem wielu korzyści – od poszerzenia wiedzy
w określonej dziedzinie, po możliwość kreowania
swojego wizerunku, czy poszukiwania tożsamości.
•
Typy aktywności nastolatków w sieci da się podzielić
na dwa główne segmenty: rekreacyjno-afiliacyjny
i utylitarno-kreacyjny, które odpowiadają pasywnemu
i aktywnemu korzystaniu z internetu.
•
Wśród cyfrowych obaw uczniów dominuje lęk przed
zwiększeniem liczby przestępstw (ataki hakerskie,
włamania, kradzieże), cenzura i ograniczenie dostępu
do zasobów internetu oraz nakładanie dodatkowych
opłat za usługi online.
•
Większość badanych wskazała, że w ich szkołach
istnieją ograniczenia korzystania ze smartfonów,
uczniowie deklarują, że najczęściej korzystają z nich
wyłącznie podczas przerw.
•
Mimo że nauczyciele wykorzystują internet podczas
zajęć, blisko 40% uczniów wyraziło opinię, że edukacja
szkolna nie przygotowuje do funkcjonowania
w świecie opartym na nowoczesnych technologiach.
•
Ochrona prywatności jest przez badanych często
rozumiana jako zachowanie niezależności wobec
innych użytkowników tego samego urządzenia
(np. rodziców czy rodzeństwa), a nie wobec
innych użytkowników internetu. Najpopularniejszą
formą ochrony prywatności jest czyszczenie
historii wyszukiwarki (54,2%) i jest to praktyka
bardziej typowa dla młodszych uczniów. Jedynie
11,1% badanych regularnie zmienia swoje hasło
dostępowe do kont e-mailowych oraz portali
społecznościowych.
•
Aż 77% uczniów uważa, że administratorzy
portali i aplikacji internetowych nie powinni
udostępniać danych użytkowników innym firmom
bądź instytucjom. Prawie 60% uczniów chciałoby
6
mieć możliwość usunięcia z internetu wszystkich
prywatnych informacji na własny temat.
•
Uczniowie zdają sobie sprawę z zagrożeń, które
mogą ich spotkać w internecie. Bezpośrednie
doświadczenie przemocy internetowej nie dotyczyło
jedynie połowy badanych (51,2% „nie spotkałem/
am się”). Najczęściej nastolatkowie padali ofiarami
wyzywania, ośmieszania i poniżania.
•
Blisko co trzeci poszkodowany w sieci uczeń nie
podejmuje żadnego działania, nawet rozmowy
z bliskimi czy innymi osobami, które mogłyby
udzielić w tej sytuacji wsparcia.
•
Około 66,5% uczniów nie spotkało się osobiście
z żadnym z typów przestępczości komputerowej.
Osoby, które zostały poszkodowane, najczęściej
doświadczały włamania na konto e-mail lub na portalu
społecznościowym (blisko 18% respondentów) oraz
oszustwa przy transakcjach online (blisko 9%).
•
Wiedza na temat legalności poszczególnych działań
w internecie jest zróżnicowana. Wiele praktyk
respondenci błędnie kwalifikowali jako zgodne
i niezgodne z prawem. Młodzi oczekiwaliby przede
wszystkim liberalizacji prawa autorskiego.
•
W większości domów nie wprowadza się zasad
ograniczających czas korzystania z internetu,
czy reguł dotyczących selekcji treści, do których
nastolatki mogą mieć dostęp (zwłaszcza wśród
uczniów szkół ponadgimnazjalnych).
•
Ponad połowa, bo 56% respondentów, przyznała,
że powinna mniej korzystać z telefonu komórkowego,
a 42%, że ten czas jest na ogół dłuższy, niż planowali.
•
Wypowiedzi blisko jednej trzeciej badanych wskazują
na ryzyko silnego uzależnienia od smartfonów, co
w zestawieniu z rosnącym czasem korzystania
z internetu, może prognozować pogłębianie się
problemu.
1.3
Nota metodologiczna
W badaniu wzięło udział 1173 uczniów z 55 szkół
z całej Polski, w tym uczniowie:
szkół podstawowych (n=531)
gimnazjów (n=25)
liceów (n=456)
techników (n=161)
W analizach przyjęto podział uczniów na dwie grupy:
(1) uczniowie siódmych klas szkół podstawowych
i drugich klas w szkołach gimnazjalnych (13 lat),
(2) uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, czyli
uczniowie drugich klas liceów i techników (17 lat).
Tegorocznej edycji towarzyszy podobne badanie
rozszerzone o dwie dodatkowe grupy związane
z edukacją: rodziców oraz nauczycieli.
W opracowaniu tabel wynikowych ze zbioru
dotyczącego uczniów, zastosowano metodę
korekty za pomocą wag dla zebranych w badaniu
obserwacji, przy zastosowaniu stratyfikacji
ex post
ze względu na płeć oraz wiek respondentów, (baza
przygotowana przez OSS „Opinia”). Do naliczenia
wag zostały wykorzystane dane Bazy Demograficznej
GUS. Korelacje ze zmiennymi metryczkowymi
zastosowano do zmiennych, dla których takie tabele
krzyżowe miały uzasadnienie, ze względu na logiczną
zależność zmiennych oraz wystarczającą liczebność
poszczególnych komórek tabel krzyżowych.
7

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin