Bicie dzieci. Postawy i doświadczenia dorosłych Polaków.pdf

(153 KB) Pobierz
M
ONIKA
S
AJKOWSKA
, J
OLANTA
Z
MARZLIK
• BICIE DZIECI. POSTAWY I DO ŚWIADCZENIA
DOROSŁYCH POLAKÓW
M
ONIKA
S
AJKOWSKA
, J
OLANTA
Z
MARZLIK
Fundacja Dzieci Niczyje
Bicie dzieci.
Postawy i doświadczenia dorosłych Polaków
W artykule przedstawione są wyniki badań, które przeprowadzono, przygotowując koncepcje i przekazy
drugiego etapu kampanii „Dzieciństwo bez przemocy”. Celem badań było określenie postaw Polaków
wobec stosowania kar fizycznych wobec dzieci oraz wprowadzenia prawnego zakazu ich bicia. Diagno-
zowano równie zakres stosowania kar fizycznych przez rodziców uczestniczących w badaniu. Wyniki
badań pokazują niemal jednoznaczną zgodę polskiego społeczeństwa na prawny zakaz stosowania suro-
wych kar fizycznych wobec dzieci. Natomiast jedynie jedna trzecia z nich popiera taką regulację wobec
stosowania klapsów przez rodziców. Praktyka karcenia dzieci klapsem w polskich rodzinach okazaa się
ł
powszechna. Prezentowane w artykule wyniki bada komentowane są przez socjologa i psychologa.
ń
Wstęp
łównym celem drugiego etapu kam-
panii
Dzieci ństwo bez przemocy
jest
przeciwdziałanie stosowaniu kar
fizycznych wobec dzieci – uświadomienie
rodzicom negatywnych konsekwencji bicia
dzieci oraz pokazanie metod wychowaw-
czych alternatywnych do kar fizycznych.
Kampanię poprzedziło przygotowanie dia-
gnozy stanu problemu stosowania kar fizycz-
nych w polskich rodzinach. Elementem tej
diagnozy są prezentowane poni ej wyniki
badań postaw i doświadczeń dorosłych Pola-
ków, które wykonał w końcu 2008 r. Instytut
MillwardBrown SMG/KRC* za pomocą son-
G
da u Capibus – bezpośrednich wywiadów
ankieterskich prowadzonych w domach re-
spondentów na podstawie standardowego
komputerowego kwestionariusza, z zastoso-
waniem metody CAPI (Computer
Assisted Per-
sonal Interview).
Badaniami objęto ogólnopolską, losowo-
-kwotową, imienną próbę 1002 osób, repre-
zentatywną dla dorosłej (15–75 lat) popula-
cji Polaków (~30 160 tys. osób).
Koncepcję badań i narzędzie badawcze
opracowała dr Monika Sajkowska, korzy-
stając z konsultacji i pomocy zespołu Fun-
dacji Dzieci Niczyje.
* Fundacja Dzieci Niczyje serdecznie dziękuje Instytutowi MillwardBrown SMG/KRC za przeprowadzenie ba-
dania
pro bono.
Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009
1
M
ONIKA
S
AJKOWSKA
, J
OLANTA
Z
MARZLIK
• BICIE DZIECI. POSTAWY I DO ŚWIADCZENIA
DOROSŁYCH POLAKÓW
Przedmiotem badań były:
1) postawy polskiego społeczeństwa wo-
bec ró nych form karania fizycznego dzie-
ci, w szczególności:
– ocena skali i dynamiki zjawiska,
– przyzwolenie na stosowanie kar fizycz-
nych wobec dzieci,
–podejmowanie interwencji w przypad-
kach bicia dziecka,
– stosunek do rodziców stosujących kary
fizyczne;
2) doświadczenia badanych z okresu
dzieciństwa dotyczące kar fizycznych;
3) doświadczenia badanych związane ze
stosowaniem ró nych form fizycznego ka-
rania własnych dzieci.
Postawy wobec problemu bicia dzieci
Charakterystyka problemu stosowania
kar fizycznych wobec dzieci w naszym
kraju wymaga poznania
doświadczeń
Po-
laków związanych z biciem w dzieciństwie
oraz stosowaniem kar fizycznych wobec
własnych dzieci. Ta część artykułu poświę-
cona jest prezentacji deklaracji badanych
opisujących te doświadczenia.
Równie wa na jest diagnoza
postaw spo-
łecznych
wobec kar fizycznych. Od tego,
jak oceniamy powszechność bicia dzieci
przez rodziców i zagro enia stąd wynikają-
ce, zale y bowiem to, czy będziemy skłonni
uznać, e stosowanie kar fizycznych wobec
dzieci jest znaczącym problemem. Społecz-
ne przyzwolenie lub potępienie bicia dzieci
warunkuje gotowość do zaakceptowania
rozwiązań prawnych dotyczących stoso-
wania kar fizycznych wobec dzieci.
badania
Ocena powszechności bicia dzieci w Polsce
Podstawą do zdiagnozowania oceny
skali problemu bicia dzieci w naszym kraju
były opinie badanych na temat tego, jaka
część dzieci doświadcza w swoich rodzi-
nach kar fizycznych.
Przyjmując za 100% liczbę wszystkich dzieci w naszym kraju, proszę mniej więcej określić , jaki procent
z nich doświadcza w swoich rodzinach kar fizycznych (bicia „za karę”):
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
4%
12%
8%
22%
10%
11%
8%
12%
7%
7%
3%
1%
1%
33%
odsetek
odsetek skumulowany
41%
29%
67%
60%
53%
70%
71%
72%
Poni ej
10-19% 20-29% 30-39% 40-49% 50-59% 60-69%
10%
70-79% 80-89% 90 -99% 100% Nie wiem/
trudno
powiedzieć
Wykres 1.
Odsetek dzieci doświadczających w swoich rodzinach kar fizycznych (bicia „za karę”)
w opinii badanych
Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009
2
M
ONIKA
S
AJKOWSKA
, J
OLANTA
Z
MARZLIK
• BICIE DZIECI. POSTAWY I DO ŚWIADCZENIA
DOROSŁYCH POLAKÓW
Respondenci ró nili się w ocenie tego,
jaki odsetek dzieci doświadcza kar fizycz-
nych. Blisko jedna trzecia badanych nie
miała opinii w tej sprawie. 41% badanych
uznało, i bicia w rodzinie doświadcza
mniej ni połowa dzieci, a 31% dorosłych
Polaków sądzi, i kary fizyczne są doświad-
czeniem więcej ni połowy dzieci.
W istotnym statystycznie stopniu na
ocenę powszechności stosowania kar fi-
zycznych wobec dzieci wpływa płeć i wiek
badanych. Kobiety, oceniając skalę pro-
blemu, wskazują większe ni m ę czyźni
odsetki dzieci bitych w rodzinie. Młodsi
respondenci uznają bicie dzieci za częstsze
ni starsi.
Ocena dynamiki ró nych form krzywdzenia dzieci
w ciągu ostatnich 10 lat
Odrębnym zagadnieniem jest ocena dy-
namiki stosowania kar fizycznych wobec
dzieci w Polsce. Czy, zdaniem badanych,
skala takich zachowań wobec dzieci ulega
zmianie w ciągu ostatnich 10 lat?
Ocena zmian nasilenia krzywdz ących
zachowań dorosłych wobec dzieci spra-
wiła trudność znacznej części badanych.
Szczególnie trudno było im oszacować
zmiany dotyczące powszechności wyko-
rzystywania seksualnego dzieci (15% od-
powiedzi – trudno powiedzie ć), poni a-
jącego wyzywania dzieci (14% – trudno
powiedzieć) oraz stosowania kar fizycz-
nych wobec dzieci (11% – trudno powie-
dzieć).
badania
Jak ocenia Pan(i) zmiany zachodzące w ostatnich 10 latach w nasileniu wymienionych ni ej zachowań
rodziców wobec dzieci?
zdarza się coraz rzadziej
pozostaje bez zmian
zdarza się coraz częściej
trudno powiedzieć
Brak opieki nad
8%
dziećmi
18%
67%
8%
Wykorzystywanie
4%
seksualne dzieci
15%
66%
15%
Wyzywanie, u ywanie
10%
słów poni ających dzieci
24%
52%
14%
Stosowanie kar fizycznych
wobec dzieci
0
20%
23%
46%
11%
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Wykres 2.
Zmiany w nasileniu negatywnych zachowań rodziców wobec dzieci
Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009
3
M
ONIKA
S
AJKOWSKA
, J
OLANTA
Z
MARZLIK
• BICIE DZIECI. POSTAWY I DO ŚWIADCZENIA
DOROSŁYCH POLAKÓW
Jak pokazuje wykres 2, większość re-
spondentów uznaje, i w ostatniej dekadzie
rośnie skala problemu pozostawiania dzie-
ci bez opieki oraz wykorzystywania seksu-
alnego dzieci. Te zjawiska często prezentu-
ją media, rośnie społeczna świadomość ich
występowania i społecznej szkodliwości.
Natomiast opinia na temat stosowania kar
fizycznych wobec dzieci jest bardziej spolary-
zowana. Wprawdzie a 46% badanych sądzi,
e skala bicia dzieci w rodzinach rośnie, ale
jednocześnie 20% uznaje, e maleje.
Relatywny wzrost pozycji dziecka w ro-
dzinie, adresowana do rodziców przez
media i profesjonalistów edukacja do-
tycząca pozytywnego rodzicielstwa – to
znane badanym zjawiska i procesy. Wyda-
je się e uaktywnienie takiej właśnie wie-
dzy kształtowało opinie części badanych
na temat zmian nasilenia stosowania kar
fizycznych wobec dzieci. Oceniając to za-
chowanie dorosłych wobec dzieci, znaczą-
ca część badanych dostrzegała tendencję
malejącą.
badania
Co wolno rodzicom? Potępienie
versus
akceptacja
stosowania kar fizycznych wobec dzieci
Opinie dorosłych Polaków na temat do-
puszczalności
stosowania przez rodziców
kar fizycznych
w wychowaniu dzieci są spo-
laryzowane. 16% badanych uwa a, e kary
takie są dopuszczalne, a decyzję o ich stoso-
waniu pozostawia rodzicom. 45% twierdzi,
i generalnie nie powinno się bić dzieci, ale
pewne sytuacje usprawiedliwiają takie zacho-
wanie rodziców. Jedna trzecia Polaków (32%)
to zdecydowani przeciwnicy bicia dzieci.
Czy Pana(i) zdaniem zbicie dziecka „za karę” przez rodzica jest metodą wychowawczą, która:
Trudno
powiedzieć:
7%
Mo e być stosowana, jeśli rodzic
uzna, e będzie to skuteczne:
16%
Nigdy nie powinna być
stosowana:
32%
Nie powinna być stosowana,
ale są sytuacje, w których jest
to usprawedliwone:
45%
Wykres 3.
Zbicie dziecka „za karę” przez rodzica jako metoda wychowawcza
Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009
4
M
ONIKA
S
AJKOWSKA
, J
OLANTA
Z
MARZLIK
• BICIE DZIECI. POSTAWY I DO ŚWIADCZENIA
DOROSŁYCH POLAKÓW
Zwolennikami kar fizycznych w reper-
tuarze oddziaływań wychowawczych ro-
dziców są znacząco częściej mę czyźni ni
kobiety. Przyzwolenie na bicie dzieci ro-
śnie wraz z wiekiem respondentów. Opinie
badanych na ten temat ró nicuje równie
poziom wykształcenia – im wy szy, tym
mniejsza zgoda na karanie dzieci biciem.
Komentarz: Czy bijąc wychowuję?
Pojęcie „bicie” jest bardzo pojemne. Mieści się w nim dawanie klapsów, bicie ręką, pasem, innym
narzędziem, szarpanie, policzkowanie i tłuczenie bez pamięci. Nie są to oczywiście zachowania rów-
nowa ne. Nie znaczy to tak e, e ktoś, kto akceptuje klapsy, akceptuje tak e fizyczne znęcanie się
nad dzieckiem. Niepokojący jednak wydaje się fakt, e ponad 60% dorosłych Polaków jest przekona-
nych, e oddziaływanie wychowawcze wobec dziecka wią e się ze stosowaniem kar fizycznych.
Bijąc dziecko, czy te nawet dając mu „jedynie” klapsa, rodzice wpajają dziecku przekonanie, e
porządek świata opiera się na stosowaniu przemocy, e chcąc uzyskać wpływ na drugiego człowie-
ka, wystarczy go uderzyć. Im młodsze dziecko (a przecie klapsy dotyczą kilkulatków), tym więk-
sza siła takiego przekazu. Maluch nie ró nicuje sytuacji społecznych, nie zna się na kontekstach
i niuansach. Uczy się szybko, e najpewniejszą metodą osiągnięcia celu jest stosowanie przemocy
fizycznej i doskonale potraf zastosować tę wiedzę w piaskownicy czy przedszkolu.
Bijąc dziecko, rodzice podwa ają jego zaufanie do siebie. Przez wiele lat swojego ycia dziecko
bardzo potrzebuje widzieć w nich najwa niejszy autorytet, podstawowe źródło bezpieczeństwa,
wszechwiedzącego przewodnika i wybaczającego opiekuna. Ka dy klaps i ka dy mocniejszy raz
podwa a tę wiarę.
Bijąc dzieci, rodzice wychowują je w przekonaniu, e przemoc słu y osiąganiu celów, e ci, któ-
rzy kochają, zadają ból, e nie ma prawa do błędów i potknięć, e nie jest ono dostatecznie wa ne
i wartościowe dla rodziców, którzy zamiast ochraniać, krzywdzili je. Czy na pewno rodzice chcą to
osiągnąć?
badania
Czy i kiedy interweniować?
Przedstawione wy ej wyniki badań po-
kazują, e stosowanie kar fizycznych wobec
dzieci budzi kontrowersje. Czy jednak brak
akceptacji dla bicia dzieci bądź przekrocze-
nie przez rodzica warunków określających
dopuszczalność zastosowania kary fizycz-
nej skutkują udzieleniem prawa osobom
spoza rodziny do kontrolowania postępo-
wania rodziców wobec własnych dzieci?
Stawiając takie pytanie, szukali śmy
społecznej oceny granic w ładzy rodzi-
cielskiej. Czy cierpienie dziecka w wyni-
ku działań rodziców daje nam moralne
prawo do ingerencji w ich post ępowanie
i tym samym ograniczenia ich w ładzy
nad dzieckiem?
Odpowiedź na tak postawione w badaniu
pytanie zale y od rodzaju kary fizycznej sto-
sowanej przez rodzica wobec dziecka. Jak po-
kazuje wykres 4, blisko 70% badanych wyra a
przyzwolenie na ingerencję w sprawy rodzin-
ne, gdy stosowane kary fizyczne są surowe
i drastyczne. Bicie pasem, silne bicie ręką lub
uderzenie w twarz w podobnym stopniu nie
są społecznie akceptowane – 90% responden-
tów uznaje, e potrzebna jest w takich sytu-
acjach interwencja osób trzecich.
Znacząco inne są natomiast postawy
wobec karcenia dzieci klapsem. W takiej
sytuacji 60% badanych przyznaje rodzicom
prawo do dyscyplinowania dzieci i nie do-
puszcza interwencji w ich zachowania.
Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin