Postawy wobec przemocy w bliskich związkach młodzieżowych.PDF

(89 KB) Pobierz

Małgorzata Niesiobędzka

Uniwersytet w Białymstoku

Postawy wobec przemocy

w bliskich związkach młodzieży

Niniejszy artykuł zawiera opis badań dotyczących postaw młodzieży wobec przemocy

w bliskich związkach. Autorkę interesowały zwłaszcza społeczne źródła przemocy. W ar-

tykule zostały omówione rodzaje i formy przemocy pojawiające się w relacjach między

młodymi ludźmi. W badaniach została również poruszona kwestia akceptacji różnych

rodzajów przemocy wśród młodzieży. Ponadto przedmiotem zainteresowań badawczych

był związek pomiędzy postawami wobec przemocy a występowaniem tego typu zacho-

wań w związkach rówieśniczych.

Badania poświęcone zjawisku przemocy

prowadzone są na kilku płaszczyznach.

Liczne badania przynoszą charakterystykę

zjawiska w środowisku rodzinnym i szkol-

nym, ukazują skalę oraz skutki doświadcza-

nia przemocy w relacjach z rodzicami,

rówieśnikami (Czyż, Szymańczak 1995;

Grochocińska 1999; Jundziłł 1993; Kar-

kowska, Czarnecka 1993; Kmiecik-Baran

1999; Mellibruda i in. 1998; Papież, Płukis

1998; Piekarska 1991; Pospiszyl 1994, 1999;

Solińska 2000; Szymańczak 1993). Inną

płaszczyznę analizy tworzą prace, których

celem jest ukazanie społecznego obrazu

przemocy (Brańka, Szymański 1998; Jarosz

1998). Wyniki badań nad sposobem rozu-

mienia przemocy wyraźnie wskazują, że

stosowanie obraźliwych porównań, nad-

mierny rygoryzm, oschłość, szarpanie

czy potrząsanie osobą są rzadko identyfi-

kowane jako zachowania obciążone prze-

mocą, jako formy przemocy (Jarosz 1998).

Badania prezentowane w tym artykule

włączają się w nurt badań zainspirowa-

nych potrzebą poznania społecznych ko-

rzeni zjawiska przemocy. Koncentrują

się one na przemocy w bliskich związ-

kach młodzieży. Wyniki licznych prac po-

kazują, że przemoc fizyczna, psychiczna

i seksualna nie jest zjawiskiem marginalnym

w bliskich związkach nastolatków. Ocenia

się, że przemoc psychiczna jest obecna

w około 11% związków (Bergman 1992),

przemoc fizyczna występuje aż w 43%

Niesiobędzka / Postawy wobec przemocy w bliskich związkach młodzieży

związków (O’Keefe 1997), a przemoc sek-

sualna w 16% (Bergman 1992).

Społeczne korzenie przemocy w bliskich

związkach młodzieży można poznać stu-

diując postawy wobec przemocy psychicz-

nej, fizycznej i seksualnej. Pokazują one bo-

wiem, w jakim stopniu w bliskich związkach

te rodzaje przemocy są akceptowane i w ja-

kim stopniu są społecznie sankcjonowane.

Przeprowadzone przeze mnie badania

miały na celu:

1) poznanie postaw wobec przemocy psy-

chicznej, fizycznej i seksualnej skie-

rowanej do partnera lub partnerki

w bliskich związkach młodzieży;

2) ustalenie czy płeć jest czynnikiem róż-

nicującym postawy wobec przemocy

psychicznej, fizycznej i seksualnej

w bliskich związkach młodzieży;

3) ustalenie czy istnieje związek między

obecnością przemocy w najbliższym

otoczeniu osoby (w bliskich relacjach

z rówieśnikami, rodzicami) a postawa-

mi wobec przemocy psychicznej, fi-

zycznej i seksualnej w bliskich związ-

kach młodzieży.

Metoda

W prezentowanym badaniu narzędzia-

mi służącymi do pomiaru postaw wobec

przemocy w bliskich związkach młodzie-

ży były skale skonstruowane przez zespół

naukowców z New Brunswick i zapre-

zentowane na łamach „Journal of Family

Violence” przez Lisę Price i Sandrę Byers

(The

Attitudes Towards Dating Violence

Scales).

Polska wersja tych skal powstała

w trakcie spotkań seminarium magister-

skiego, pracującego pod moim kierun-

kiem. Narzędzie składa się z 6 skal, każda

z nich służy do badania postaw wobec

określonego rodzaju przemocy. Na przy-

kład dwie skale badają postawy wobec

przemocy psychicznej: jedna z nich dotyczy

postaw wobec przemocy stosowanej przez

chłopców wobec swoich partnerek, a dru-

ga – postaw wobec przemocy stosowanej

przez dziewczęta wobec swoich partnerów.

W podobny sposób bada się postawy wo-

bec przemocy fizycznej i w bliskich związ-

kach młodzieży.

Innym narzędziem wykorzystanym

w badaniach była ankieta zawierająca opis

zachowań osób z najbliższego otoczenia

badanego (rówieśników, rodziców) i dia-

gnozująca obecność przemocy w bliskim

otoczeniu osoby.

W badaniach wzięło udział 84 uczniów

ze szkół średnich z województwa podla-

skiego. 53% badanych stanowiły dziew-

częta, a 47% chłopcy.

1. Postawy wobec przemocy

w bliskich związkach

Odpowiedzi badanych pozwoliły na

uzyskanie danych dotyczących postaw

wobec przemocy. Tabela 1 przedstawia

średnie (M) obliczone dla poszczegól-

nych rodzajów przemocy – psychicznej,

fizycznej i seksualnej stosowanych wobec

partnerów i partnerki w bliskich związ-

kach. Wartości średnich ukazują stopień

akceptacji poszczególnych rodzajów prze-

mocy kierowanej do partnera lub partner-

ki w związku. Im wyższa wartość śred-

niej, tym wyższy stopień akceptacji okre-

ślonej formy przemocy. Średnie miesz-

czące się w przedziale od 3,5 do 5 świad-

czą o tym, że zachowania obciążone prze-

mocą są przez badanych akceptowane,

postrzegane są bowiem jako skuteczny

sposób uzyskania szacunku czy posłu-

szeństwa partnera(ki), jako naturalna re-

akcja na postępowanie partnera(ki), ma-

jąca swoje uzasadnienie i usprawiedli-

wienie. Z kolei wartości średnich miesz-

czące się w przedziale od 1 do 2,5 ujaw-

niają przekonanie badanych, że przemoc

wobec bliskiej osoby nie ma żadnego uza-

sadnienia i usprawiedliwienia.

Niesiobędzka / Postawy wobec przemocy w bliskich związkach młodzieży

Tabela 1. Stopień akceptacji przemocy w bliskich związkach

Rodzaj przemocy

Przemoc psychiczna wobec dziewcząt

Przemoc fizyczna wobec dziewcząt

Przemoc seksualna wobec dziewcząt

Przemoc psychiczna wobe chłopców

Przemoc fizyczna wobec chłopców

Przemoc seksualna wobec chłopców

M (średnie)

2,13

2,08

1,87

2,29

2,80

2,69

Na podstawie danych zawartych w tabeli

1 można stwierdzić, że najbardziej akcepto-

wanym rodzajem przemocy przez osoby

badane była przemoc fizyczna (M = 2,80)

oraz przemoc seksualna w stosunku do

chłopców (M = 2,69). Wartości średnich

wskazują, że większość badanych miała

trudności z jednoznaczną oceną zachowań

obciążonych przemocą fizyczną i seksualną

wobec chłopców, bowiem trudno im było

określić, czy są to zachowania prawidłowe,

czy też nie (na skali cyfra 3 oznaczała „ani

nie zgadzam się, ani zgadzam się”). Można,

zatem powiedzieć, że badani mieli problemy

z oceną takich twierdzeń, jak: chłopak

powi-

nien zerwać z dziewczyną, która go policzkuje;

niektórzy chłopcy po prostu zasługują na

policzek od swoich dziewczyn; to normalne,

że dziewczyna popycha swojego chłopaka;

chłopak powinien zerwać z dziewczyną, która

zmusza go do seksu; nie ma nic wielkiego

w zmuszaniu chłopców do uprawiania seksu;

wszystko jest w porządku, gdy dziewczyna

wymusza pocałunki na swoim chłopaku.

Wartości średnich (M = 2) wskazują,

że pozostałe rodzaje przemocy – przemoc

psychiczna w stosunku do dziewcząt oraz

przemoc fizyczna, psychiczna i seksualna

w stosunku do chłopców nie są przez ba-

danych aprobowane. Wykres 1 przedsta-

wia stopień akceptacji źródła przemocy

w bliskich związkach młodzieży.

Wykres 1. Stopień akceptacji źródła przemocy w bliskich związkach młodzieży

Średni wynik na skali od 5 (pełna akceptacja) do 1 (brak akceptacji)

Niesiobędzka / Postawy wobec przemocy w bliskich związkach młodzieży

Wykres ujawnia rozbieżności w posta-

wach badanej młodzieży. Pokazuje, że bar-

dziej akceptowana jest przemoc fizyczna,

seksualna i psychiczna kierowana do chłop-

ców niż przemoc, której ofiarą są dziew-

częta. Innymi słowy, bardziej akcepto-

wane jest popychanie, uderzanie pięścią,

policzkowanie, wymuszanie pocałunków,

zmuszanie do seksu, grożenie, ubliżanie,

ordynarne odnoszenie się czy kontrolo-

wanie zachowania chłopców przez ich

partnerki. Oznacza to, że młodzież jest

skłonna tolerować przemoc w sytuacji, gdy

jej sprawcą jest dziewczyna, kobieta. Nato-

miast nie akceptuje się przemocy, której

sprawcami w związku są chłopcy.

Dalsze kroki badawcze zmierzały w kie-

runku określenia różnic w postawach wobec

przemocy w grupie chłopców i dziewcząt.

Tabela 2 prezentuje średnie wartości (M)

uzyskane w tych grupach.

Na podstawie danych przedstawionych

w tabeli 2 można stwierdzić, że najbardziej

aprobowanym rodzajem przemocy w gru-

pie chłopców była przemoc seksualna i fi-

zyczna kierowana do nich samych. Dziew-

częta z kolei nie aprobowały żadnego typu

przemocy kierowanych w związku do part-

nerek. Zarówno chłopcy, jak i dziewczęta

w większym stopniu skłonni są aprobować

bicie, popychanie, policzkowanie partne-

ra niż partnerki w związku. Podobnie jest

w przypadku przemocy seksualnej – wy-

muszanie kontaktów i pocałunków jest

w obu grupach bardziej akceptowane w sto-

sunku do partnera niż do partnerki. Na

podstawie danych zamieszczonych w tabeli

można stwierdzić, że przemoc psychiczna

wobec partnerki w postaci wyzywania,

kontrolowania zachowania czy grożenia

była przede wszystkim akceptowana (oczy-

wiście w umiarkowanym stopniu) przez

chłopców. Zresztą chłopcy w zbliżonym

stopniu skłonni są akceptować przemoc

psychiczną w stosunku do siebie, jak i kiero-

waną do partnerek. Natomiast dziewczęta

w większym stopniu akceptują przemoc

adresowaną do partnerów niż do partnerek.

Powyższa analiza średnich wskazuje,

że chłopcy i dziewczęta różnią się stopniem

akceptacji poszczególnych rodzajów prze-

mocy. Powstaje pytanie, czy różnice te są

istotne statystycznie? W celu określenia

istotności różnic w postawach wobec prze-

mocy między chłopcami i dziewczętami

została przeprowadzona jednoczynnikowa

analiza wariancji. Tabela 2 przedstawia

wartości testu F, ukazujące wielkość róż-

nicy między średnimi w grupie chłopców

i dziewcząt oraz poziom istotności staty-

stycznej otrzymanych różnic (p). Tylko

różnice, których poziom istotności jest

Tabela 2. Stopień akceptacji przemocy w bliskich związkach młodzieży w grupie chłopców i dziewcząt

(test różnicy między

średnimi)

28,89

1,88

25,51

2,57

3,56

1,58

(poziom

istotności)

0,00

0,17

0,00

0,11

0,06

0,21

Rodzaj przemocy

Chłopcy

(średnie)

2,53

2,27

2,30

2,10

2,58

2,82

Chłopcy

(średnie)

1,90

1,97

1,63

2,41

2,92

2,61

Przemoc psychiczna wobec dziewcząt

Przemoc fizyczna wobec dziewcząt

Przemoc seksualna wobec dziewcząt

Przemoc psychiczna wobec chłopców

Przemoc fizyczna wobec chłopców

Przemoc seksualna wobec chłopców

Niesiobędzka / Postawy wobec przemocy w bliskich związkach młodzieży

2. Modelowanie postaw wobec przemocy

w bliskich związkach młodzieży

mniejszy niż 0,05 są istotne statystycznie.

Na podstawie danych zawartych w tabeli

2 można stwierdzić, że płeć różnicuje po-

stawy tylko wobec niektórych rodzajów

przemocy. Przede wszystkim różnicuje je

wobec przemocy psychicznej i seksualnej

stosowanej przez chłopców wobec swo-

ich partnerek. W porównaniu do chłop-

ców dziewczęta w mniejszym stopniu ak-

ceptują wymienione rodzaje przemocy,

a szczególnie nie akceptują przemocy

seksualnej wobec partnerek. Wymuszanie

pocałunków, zmuszanie do kontaktów sek-

sualnych partnerki to przykłady zacho-

wań najmniej aprobowanych przez dziew-

częta ze wszystkich obciążonych przemocą

zachowań (wykres 2).

Dalsze kroki badawcze zmierzały w kie-

runku ustalenia, czy istnieje związek mię-

dzy postawami wobec przemocy w bli-

skich związkach młodzieży a obecnością

przemocy w bliskich związkach rówieśni-

ków – kolegów, przyjaciół, znajomych.

W tym celu została przeprowadzona ana-

liza korelacji. Tabela 3 przedstawia war-

tości współczynników korelacji, które

ukazują, w jakim stopniu stopień akcep-

tacji przemocy w bliskich związkach wią-

że się z przebywaniem w bliskim kręgu

osób stosujących przemoc wobec swoich

partnerów lub partnerek. Współczynniki

korelacji zawierają się w przedziale od –1

do +1. Wysokie dodatnie wartości współ-

czynników świadczą o tym, że im częściej

Wykres 2. Stopień akceptacji przemocy w bliskich związkach młodzieży

w grupie chłopców i dziewcząt

Średni wynik na skali od 5 (pełna akceptacja) do 1 (brak akceptacji)

Plik z chomika:

Klaryssas

Inne pliki z tego folderu:

Odpowiedzialność pedagogów za dzieci krzywdzone.PDF (77 KB)
Postawy wobec przemocy w bliskich związkach młodzieżowych.PDF (89 KB)
Przekazy prasowe na temat wykorzystywania seksualnego dzieci.pdf (295 KB)
Przyczyny i skutki rozwiązywania adopcji.PDF (90 KB)
Terapia systemowa rodziny z przemocą.PDF (127 KB)

Postawy wobec przemocy w bliskich związkach młodzieżowych.PDF

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: