P-18-082-LKI-02-01.pdf

(246 KB) Pobierz
LKI.410.004.02.2018
P/18/082
WYSTĄPIENIE
POKONTROLNE
I. Dane identyfikacyjne kontroli
Numer i tytuł kontroli
Okres objęty kontrolą
Jednostka
przeprowadzająca
kontrolę
Kontroler
P/18/082 – Nadzór nad stosowaniem dodatków do żywności.
Lata 2016-2018 (I kwartał).
Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Kielcach.
Jerzy Stachowiak, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli
nr LKI/31/2018 z dnia 3 kwietnia 2018 r. [dowód: akta kontroli str. 1]
Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (dalej: WIJHARS
lub Inspektorat).
Marcin Zawierucha, Świętokrzyski Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych (dalej: Inspektor Wojewódzki) od dnia 19 maja 2016 r. Uprzednio
Inspektorem Wojewódzkim była Marzena Furmanek [dowód: akta kontroli str. 2, 3]
Jednostka
kontrolowana
kierownik jednostki
kontrolowanej
II. Ocena kontrolowanej działalności
1
Ocena ogólna
Inspektor Wojewódzki zapewnił w kontrolowanym okresie, tj. w latach 2016-2018 (I kwartał)
właściwe warunki organizacyjno-prawne do sprawowania nadzoru oraz kontroli nad
stosowaniem w produktach spożywczych dodatków do żywności. Zadania w tym zakresie
realizowali pracownicy Wydziału Kontroli WIJHARS, którzy brali udział w szkoleniach
dotyczących m.in. stosowania substancji dodatkowych.
Pracownicy Wydziału Kontroli prowadzili kontrole jakości handlowej artykułów rolno-
spożywczych, w ramach których pobierali próbki do badań laboratoryjnych na zgodność
z deklaracją producenta i z wymaganiami określonymi w przepisach, a także pobierali
próbki do kontroli prawidłowości oznakowania.
Kontrole artykułów rolno-spożywczych w odniesieniu do substancji dodatkowych
w żywności stanowiły element kontroli jakości artykułów rolno-spożywczych i obejmowały
tylko ten zakres dodatków do żywności, który wynikał z programów kontroli zatwierdzanych
przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
(dalej: GIJHARS). Nie dawały zatem możliwości skontrolowania w sposób kompleksowy
wszystkich dozwolonych do stosowania w żywności substancji dodatkowych, jak również
nie umożliwiały identyfikacji zagrożeń związanych ze stosowaniem substancji dodatkowych.
Kontrole zostały przeprowadzone w sposób prawidłowy, zgodnie z prawem i rzetelnie.
Prowadzone były w każdym roku objętym kontrolą. Liczba przeprowadzonych kontroli
i pobranych prób była odpowiednia do potrzeb, choć realizacja planów kontroli zwłaszcza
w latach 2016 i 2017 następowała w skomplikowanych warunkach wynikających z utrudnień
związanych z realizacją przez WIJHARS dodatkowych zadań związanych z rosyjskim
embargiem na świeże owoce i warzywa.
W badanym okresie pracownicy Inspektoratu ujawnili 29 przypadków zafałszowania
w związku ze stosowaniem dodatków do żywności. W wyniku przeprowadzonych
postępowań administracyjnych producenci zafałszowanej żywności ponieśli adekwatne do
szkód kary finansowe.
1
Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości,
negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie
dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę
opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie.
2
WIJHARS posiada wyczerpującą wiedzę na temat wykonania zaleceń pokontrolnych
określonych w decyzjach wydanych w wyniku przeprowadzonych kontroli. Skutecznie
egzekwuje te zalecenia i monitoruje ich realizację.
WIJHARS podejmował współpracę z innymi instytucjami na rzecz zapewnienia
bezpieczeństwa stosowania w żywności substancji dodatkowych. Współpraca ta umożliwiła
identyfikację zagrożeń związanych ze stosowaniem w żywności substancji dodatkowych.
W badanym okresie przekazano do wykorzystania przez inne organy inspekcji cztery
informacje o nieprawidłowościach dotyczących substancji dodatkowych, które ustalono
w trakcie kontroli prowadzonych przez pracowników Inspektoratu. Natomiast w wyniku
pozyskania od innych organów siedmiu informacji o stwierdzonym zagrożeniu
bezpieczeństwa artykułów rolno-spożywczych w związku ze stosowaniem substancji
dodatkowych, przeprowadzono pięć kontroli ujawniających nieprawidłowości
w kontrolowanych podmiotach.
III. Opis ustalonego stanu faktycznego
1.
Przygotowanie organizacyjne do wykonywania zadań oraz
sprawowanie nadzoru nad jakością handlową artykułów
rolno-spożywczych w produkcji i obrocie, zawierających
substancje dodatkowe
Opis stanu
faktycznego
1.1. Zgodnie z § 17 ust. 1 pkt 2 regulaminu organizacyjnego Inspektoratu
2
do zakresu
działania Wydziału Kontroli należy
kontrola jakości artykułów rolno-spożywczych w produkcji
i obrocie, w tym wywożonych za granicę.
Zadania związane z nadzorem nad stosowaniem
w żywności substancji dodatkowych realizowali pracownicy Wydziału Kontroli. Zadania te
polegały na przeprowadzaniu kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych,
w tym na pobieraniu próbek do badań laboratoryjnych na zgodność z deklaracją producenta
i z wymaganiami określonymi w przepisach
3
, a także pobieraniu próbek do kontroli
prawidłowości oznakowania. [dowód: akta kontroli str. 12, 23, 252]
Pracownicy Wydziału Kontroli realizujący ww. zadania nie mieli w zakresach obowiązków
zapisów odnoszących się wprost do spraw związanych z kwestiami dodatków do żywności.
W zakresach obowiązków zamieszczono natomiast m.in. zapis:
przeprowadzanie w zespole
lub samodzielnie kontroli jakości artykułów rolno-spożywczych w produkcji i obrocie, w tym
wywożonych za granicę.
[dowód: akta kontroli str. 28-50]
Zgodnie z art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów
rolno-spożywczych
4
(dalej: ustawa o JHARS), jakość handlowa to cechy artykułu
rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych
i mikrobiologicznych w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy oraz wymagania
wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania, nieobjęte
wymaganiami sanitarnymi, weterynaryjnymi lub fitosanitarnymi.
Inspektor Wojewódzki wyjaśnił: (…)
W zakresach obowiązków inspektorów WIJHARS
znajduje się katalog czynności, do których Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-
Spożywczych
5
została uprawniona na podstawie ustawy o JHARS.
(…)
W zakresie
obowiązków nie ma odrębnie przypisanych spraw związanych z kwestiami dodatków do
żywności, ponieważ kontrola artykułów rolno-spożywczych pod kątem użytych do nich
dodatków realizowana jest w ramach kontroli jakości handlowej artykułów rolno-
spożywczych
(…),
tj. wg art. 3 pkt 5 ustawy o JHARS.
(…). [dowód: akta kontroli str. 249,
250]
Regulamin organizacyjny ustalono zarządzeniem nr 2/2018 Inspektora Wojewódzkiego z 17 stycznia 2018 r. Uprzednio
obowiązywał regulamin organizacyjny ustalony zarządzeniem Inspektora Wojewódzkiego nr 18/2013 z 4 grudnia 2013 r.
3
Tj. w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków
do żywności (Dz. U. UE L 354 z 31.12.2008, s. 16 ze zm).
4
Dz. U. z 2017 r. poz. 2212, ze zm.
5
Dalej: Inspekcja JHARS.
2
3
W badanym okresie zatrudnienie w Wydziale Kontroli wg stanu na 31 grudnia każdego roku
wynosiło
6
: w 2015 r. – 12 osób, w 2016 r. – 16 osób; w 2017 r. – 15 osób oraz 15 osób na
31 marca 2018 r. [dowód: akta kontroli str. 51]
Czynności kontrolne w zakresie stosowania substancji dodatkowych w żywności prowadziło
odpowiednio: dziewięć osób w 2016 r. i po 10 osób w latach 2017 i 2018 (I kwartał).
[dowód: akta kontroli str. 247]
W analizowanym okresie, pracownicy realizujący kontrole uczestniczyli w dwóch
szkoleniach w zakresie stosowania substancji dodatkowych, tj.:
−
w szkoleniu
Kontrole substancji dodatkowych, aromatów dymu wędzarniczego
i enzymów stosowanych w przemyśle mięsnym oraz w zakładach produkujących
mieszanki dla przemysłu mięsnego,
które odbyło się 28 stycznia 2016 r.,
a uczestniczyło w nim troje pracowników WIJHARS;
−
w szkoleniu
Znakowanie żywności z uwzględnieniem substancji dodatkowych,
aromatów i enzymów,
które odbyło się 13 września 2016 r., a uczestniczyło w nim troje
pracowników WIJHARS.
W szkoleniu
Preparaty, półprodukty dla przemysłu spożywczego zawierające substancje
dodatkowe, aromaty lub enzymy oraz znakowanie tych preparatów i żywności z ich
dodatkiem
w dniu 14 listopada 2017 r. uczestniczył Inspektor Wojewódzki oraz jego
zastępca.
Przedmiotowe szkolenia miały na celu poszerzenie ogólnej wiedzy z zakresu umieszczania
przez producenta poszczególnych informacji (w tym o substancjach dodatkowych) na
opakowaniach. Zaświadczenia z udziału w ww. szkoleniach znajdują się w aktach
osobowych pracowników. [dowód: akta kontroli str. 111-123, 246]
W dniu 21 stycznia 2016 r. Inspektor Wojewódzki wystąpił do Wojewody Świętokrzyskiego
o przyznanie dwóch etatów na realizację zadania związanego z nadzwyczajnymi środkami
wsparcia producentów niektórych owoców i warzyw w związku z zakazem ich przywozu
z Unii Europejskiej do Federacji Rosyjskiej. Celem wniosku było skierowanie do czynności
związanych z rosyjskim embargiem nowych pracowników, zapewniając jednocześnie
wykonywanie kontroli problemowych przez doświadczonych pracowników. Wniosek został
rozpatrzony odmownie. [dowód: akta kontroli str. 52-58]
W WIJHARS zabezpieczono wystarczające środki finansowe na pełną realizację zadań
w zakresie kontroli jakości artykułów rolno-spożywczych. [dowód: akta kontroli str. 60, 62,
65, 68, 70, 72, 74, 77, 80, 83, 86]
1.2. WIJHARS ustala plan pracy na podstawie
Wytycznych kwartalnych do planu kontroli
(dalej:
Wytyczne kwartalne)
przekazywanych przez GIJHARS przed rozpoczęciem każdego
kwartału.
Wytyczne kwartalne
określają m.in.: temat i zasięg kontroli, zakres kontroli (w tym
liczbę próbek), a także podstawę prawną i laboratoria wykonujące badania. W Inspektoracie
opracowano kwartalne plany kontroli, które są w pełni zgodne z
Wytycznymi kwartalnymi
GIJHARS.
Dodatkowo w Inspektoracie realizowane są:
−
kontrole na wniosek przedsiębiorców (np. kontrole w zakresie wydawania handlowcom
świeżych owoców i warzyw zezwoleń na korzystanie ze specjalnego wzoru
oznakowania opakowań owoców i warzyw);
−
kontrole w związku z wnioskami konsumenckimi;
−
kontrole urzędowe (tj. kontrole zgodności, kontrole artykułów rolno-spożywczych
importowanych z krajów trzecich, kontrole produktów ekologicznych importowanych
z krajów trzecich).
Kontrole produktów będących środkami złożonymi obejmują weryfikację składu pod kątem
wykazanych w nich dodatków do żywności lub dodatków, które potencjalnie mogłyby być
dodane, a nie zostały zadeklarowane w oznakowaniu. [dowód: akta kontroli str. 135-142,
155-162, 173, 174, 252]
6
Stan liczbowy pracowników łącznie z kierownikiem Wydziału Kontroli.
4
WIJHARS nie planował odrębnych kontroli w zakresie dodatków do żywności. [dowód:
akta kontroli str. 175-245]
Inspektor Wojewódzki wyjaśnił m.in.: (…)
Kontrole jakości handlowej artykułów rolno-
spożywczych uwzględniają aspekt weryfikacji produktów pod kątem użytych do nich
dodatków do żywności, natomiast nie jest to oddzielny temat kontrolny.
[dowód: akta kontroli
str. 251]
Zgodnie z
Celami i założeniami do „Rocznego ramowego planu kontroli”
GIJHARS,
wskazując tematy kontroli na poszczególne lata uwzględniono m.in.
grupy artykułów
spożywczych wytypowane na podstawie analizy ryzyka, obejmującej wyniki kontroli
Inspekcji JHARS z lat poprzednich oraz informacje i propozycje kontroli z innych instytucji.
[dowód: akta kontroli str. 125, 144, 164]
Jednocześnie
Wytyczne kwartalne
określają, że:
przed przystąpieniem do realizacji kontroli
w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych należy zrobić rozeznanie rynku
w celu wyłonienia producentów
wytwarzających produkty i wyroby gotowe zaplanowane do
kontroli przez GIJHARS. W związku z powyższym analiza ryzyka dokonywania przez
WIJHARS obejmowała tylko typowanie podmiotów do kontroli. [dowód: akta kontroli
str. 136, 138, 140, 142, 156, 158, 160, 162, 172]
W badanym okresie Inspektorat przesłał do GIJHARS 14 propozycji tematów kontroli
artykułów rolno-spożywczych, przy czym nie dotyczyły one wprost dodatków do żywności.
[dowód: akta kontroli str. 256-258]
Inspektor Wojewódzki odpowiadając na pytanie, czy występował do GIJHARS z propozycją
rozważenia możliwości objęcia kontrolą podmiotów produkujących i sprzedających żywność
zawierającą substancje dodatkowe, wyjaśnił: (…)
w propozycjach tematów do kontroli na
kolejny rok, nie był zgłaszany temat dotyczący nadzoru nad jakością handlową
w odniesieniu do stosowanych w niej substancji dodatkowych, bowiem w praktyce przyjęło
się, że do organu II instancji zgłaszane są propozycje grup asortymentów, które należałoby
objąć kontrolą. WIJHARS w Kielcach nie zgłaszał do kontroli odrębnego tematu związanego
z dodatkami, ponieważ jest to jeden z elementów kontroli jakości handlowej artykułów rolno-
spożywczych.
[dowód: akta kontroli str. 300]
1.3. Inspektorat przeprowadził następującą liczbę kontroli
7
jakości handlowej artykułów
rolno-spożywczych w produkcji i obrocie (w nawiasach podano liczbę kontroli
u producentów świeżych owoców i warzyw): w 2016 r. – 5.374 kontroli (5.189), w 2017 r. –
2.470 kontroli (2.355) oraz I kwartale 2018 r. – 494 kontrole (470).
Liczba kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w kierunku substancji
dodatkowych (w nawiasach podano udział procentowy tych kontroli w kontrolach artykułów
rolno-spożywczych, po wyłączeniu kontroli przeprowadzonych u producentów świeżych
owoców i warzyw) wyniosła: w 2016 r. – 19 kontroli (10%), w 2017 r. – 32 kontroli (28%)
oraz w I kwartale 2018 r. – 14 kontroli (58%). [dowód: akta kontroli str. 259-260]
Inspektor Wojewódzki wyjaśniając przyczyny niskiej liczby przeprowadzonych kontroli
podmiotów produkujących i sprzedających żywność zawierającą substancje dodatkowe
w latach 2016 i 2017 podał:
w ww. okresie WIJHARS w Kielcach przeprowadzał bardzo
dużo kontroli świeżych owoców i warzyw przeznaczanych do bezpłatnej dystrybucji
w związku z rosyjskim embargiem. W 2016 r. przeprowadzono 3.312 ww. kontroli, co
sprawiło, że inne zadania nie mogły zostać w pełni zrealizowane. O trudnej sytuacji
uwarunkowanej realizacją kontroli wynikających ze wspomnianego powyżej mechanizmu
wielokrotnie informowano Wojewodę Świętokrzyskiego oraz GIJHARS. W 2016 r. (…)
kontrole żywności pod kątem dodatków do żywności prowadzone były jedynie w ramach
kontroli na rynku krajowym, bowiem produkty które są importowane to jednoskładnikowe
środki spożywcze (…). W 2017 r. (…) kontrolami jakości handlowej na rynku krajowym
objęto m.in. produkty, do których nie są stosowane dodatki do żywności, tj. kasze, mrożone
7
Z uwagi na specyfikę produkcji żywności na terenie województwa świętokrzyskiego, większość kontroli artykułów rolno-
spożywczych WIJHARS jest przeprowadzana u producentów owoców/warzyw, którzy w swojej produkcji nie stosują substancji
dodatkowych. W związku z powyższym relację kontroli substancji dodatkowych odniesiono do liczby kontroli artykułów rolno-
spożywczych, bez kontroli producentów świeżych owoców i warzyw.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin