Przeyłam poruszane tematy:
1. Edukacja Montessori
2. Szkoły Waldorfowskie
Pedagogika waldorfska (pedagogika Rudolfa Steinera) – pedagogika, której twórcą był Rudolf Steiner, Nazwa "waldorfska" pochodzi od pierwszej szkoły dla dzieci robotników " Freie Waldorfschule" [ Wolna Szkoła Waldorfska], założonej przez Rudolfa Steinera w 1919 przy fabryce cygar "Waldorf-Astoria" w Stuttgarcie, na zaproszenie jej właściciela Emila Molta.
W 2017 roku na świecie jest 1092 szkół Waldorf i 1857 przedszkoli Waldorf.[1]
Głównym zadaniem tej pedagogiki jest żywe pielęgnowanie zrozumienia istoty człowieka i jego rozwoju w powiązaniu ze światem i społeczeństwem. Celem zatem jest przede wszystkim wspieranie wszechstronnego rozwoju dziecka, rozumianego jako rozwój trzech sfer: myślenia, uczuć i woli. Charakterystyczne dla pedagogiki waldorfskiej jest przywiązywanie dużej wagi do działań artystycznych (malowanie, rysowanie form, śpiewanie, gra na instrumentach, eurytmia), a także uczenia poprzez praktyczne działanie (prace ręczne, warsztaty – praca z drewnem, pielęgnacja ogrodu). Podkreśla się rolę rytmu w zdrowym kształtowaniu nauczania. Specyfiką szkół waldorfskich jest m.in: brak ocen; brak podręczników; edukacja zintegrowana na przestrzeni szkoły podstawowej, a nie tylko w młodszych klasach; charakterystyczny rytm dnia.
· Brak ocen
Nauczyciele w szkołach waldorfskich nie mają do dyspozycji systemu ocen. Oznacza to konieczność wypracowania indywidualnych metod motywowania uczniów do pracy oraz informowania zarówno dzieci, jak i ich rodziców o postępach w nauce i zachowaniu. Brak ocen ma służyć rozwojowi u dzieci wewnętrznej motywacji do nauki. Jednocześnie jest on wyrazem charakterystycznego dla pedagogiki Steinera nastawienia na współpracę, a nie rywalizację.
· Brak podręczników
Uczniowie nie korzystają z gotowych podręczników. Nauczyciel sam kształtuje program i nauczanie w oparciu o dwa źródła: wiedzę o rozwoju dziecka i obserwację uczniów. Służy to zindywidualizowaniu kształcenia i rzeczywistym dopasowaniu go do potrzeb rozwojowych konkretnej grupy dzieci.
· Edukacja zintegrowana
Wychowawca uczy większości przedmiotów w ramach tzw. lekcji głównej na przestrzeni całej edukacji w szkole podstawowej, nie tylko w ciągu trzech pierwszych lat. Nauczanie prowadzone jest w systemie tzw. epok. Oznacza to, że przez kilka tygodni (na ogół od dwóch do czterech) dzieci zajmują się jednym przedmiotem, np. matematyką, po czym następuje inna epoka (cykl) i inny temat. Najczęściej spotykanym zarzutem wobec takiego sposobu nauczania jest ryzyko, że uczniowie będą zapominać materiał z danego tematu, jeśli nie będzie on utrwalany w czasie pracy nad innym zagadnieniem. Pedagodzy waldorfscy odrzucają ten zarzut wskazując na wieloletnie doświadczenia szkół waldorfskich z tego typu procesem dydaktycznym. Jednocześnie podkreślają, że system epokowy pozwala na głębokie wniknięcie w omawiane tematy i wielostronne ich opracowanie.
-wiedzia nie jest celem
Filozofia polskich szkół waldorfskich
Edukacja waldorfska, czy też „edukacja Steinera” została zapoczątkowana przez Rudolfa Steinera w 1919 roku. Stanowi wyjątkową alternatywę dla głównego nurtu edukacji. Szkoły waldorfskie w Polsce to placówki prywatne, opierające się na podobnych zasadach.
· Zindywidualizowany program nauczania
· Koncentracja na całym dziecku
· Koncentracja na sztuce i kreatywności
· Rozwój wyobraźni
· Nauka praktyczna
· Opóźnienie oficjalnej edukacji
· Interdyscyplinarny program nauczania
· Koncentracja na podmiotach spoza głównego nurtu
· Koncentracja na naturze
Zindywidualizowany program nauczania
Szkoły waldorfskie podobnie jak szkoły Montessori, nie mają ustandaryzowanego programu nauczania. Dzieci mają swobodę wyboru własnych zadań i zajęć, pracują we własnym tempie pod okiem i z pomocą nauczyciela. Dzięki temu mogą pracować w różnych obszarach oraz realizować swoje zainteresowania i pasje. Pomaga to rozbudzać ciekawość i inspiruje do dalszej nauki.
Koncentracja na sztuce i kreatywnościM
Cechą charakterystyczną edukacji waldorfskiej jest skupienie się na sztuce i kreatywności. Sztuka przewija się w całym programie nauczania. Obejmuje to sztuki wizualne, muzykę, teatr, gawędziarstwo, poezję i rzemiosło. Lekcje często zaczynają się od opowiadania lub piosenki. Pomaga to ożywić naukę i sprawia, że dzieci są w pełni zaangażowane.
Rozwój wyobraźni
Duży nacisk kładziony jest na rozwój wyobraźni, szczególnie na niższych poziomach edukacji (w przeciwieństwie do przedszkoli Montessori). Dzieci w przedszkolu mają dużo czasu na swobodną zabawę, zabawy w kółku i na świeżym powietrzu. Biorą także udział w grach, odgrywaniu ról i innych aktywnościach rozwijających wyobraźnię i umiejętności społeczne.
Nauka praktycznaM
We wczesnych latach nauki dzieci uczą się gotować, sprzątać i uprawiać ogródek. Pomagają także nauczycielom w wykonywaniu zadań w klasie. W ten sposób nabywają wiele praktycznych umiejętności i stają się bardziej odpowiedzialne.
Opóźnienie oficjalnej nauki
Nauczanie formalne zaczyna się później niż w większości innych szkół. Dzieci zazwyczaj nie otrzymują oficjalnych instrukcji w zakresie podstawowych przedmiotów do momentu kiedy są na to gotowe. Podstawowe przedmioty, takie jak matematyka i czytanie rozpoczynają się na początku szkoły podstawowej.
Interdyscyplinarny program nauczania
Przedmioty podstawowe, takie jak matematyka, nauki ścisłe i angielski, są nauczane w blokach/cyklach, po dwie do trzech godzin dziennie. Każdy blok trwa od trzech do pięciu tygodni. Bloki są zintegrowane z innymi przedmiotami, tematami i częściami programu nauczania. Przedmioty rzadko są nauczane w pełnej izolacji.
Koncentracja na podmiotach spoza głównego nurtu
Dzieci uczą się wielu przedmiotów i umiejętności niezwiązanych z podstawowym programem nauczania – np. uczą się gry na instrumentach muzycznych, ogrodnictwa, mitologii i prawidłowego odżywiania. Spędzają również dużo czasu na sztukach pięknych, takich jak malarstwo, rysunek, rzeźba, robienie na drutach, tkanie i szydełkowanie. Dotyczy to zarówno dziewczynek jak i chłopców, nie ma tu miejsca na stereotypy.
Koncentracja na naturze
Dzieci pracują na wielu naturalnych materiałach. Ważnym tematem jest również edukacja ekologiczna, promująca szacunek dla natury. Jak stwierdził L.D. Davey "Podstawową zasadą edukacji wczesnoszkolnej jest to, że małe dzieci uczą się świata najłatwiej, wchodząc w interakcje z otoczeniem".
Twórcą pedagogiki
waldorfskiej jest Rudolf Steiner (1861-1925), austriacki filozof,
pedagog, działacz społeczny. Swoją myśl filozoficzną obejmującą
radykalnie nowe spojrzenie na człowieka, jego rozwój, możliwości
poznawcze, współczesną kulturę, naukę, życie społeczne, a także na
genezę i ewolucję całego kosmosu, nazwał Rudolf Steiner ‘antropozofią’,
co w dosłownym przekładzie oznacza ‘mądrość człowieka’ (z jęz. greckiego
‘anthropos’ = człowiek; ‘sophia’ = ‘mądrość’). Chodzi tu jednak o taką
mądrość, która jest zarazem świadomością własnego człowieczeństwa, to
znaczy, czuje się odpowiedzialna za los innych ludzi, gotowa do
konkretnych inicjatyw i działań w praktycznym życiu. W wieku
dwudziestym, zwłaszcza w krajach europejskich i w USA, impulsy
reformatorskie antropozofii przyniosły znaczące i trwałe owoce, widoczne
obecnie w najrozmaitszych dziedzinach życia, takich jak: pedagogika
(waldorfska), medycyna (holistyczna), rolnictwo (biodynamiczne),
ekonomia, sztuka, architektura. Na całym świecie funkcjonują szkoły i
przedszkola waldorfskie, ośrodki pedagogiki leczniczej (m. in. typu
‘Camphill’), antropozoficzne akademie, kliniki medyczne, instytuty
badawcze, terapeutica, instytuty farmaceutyczne produkujące leki
homeopatyczne (firmy: ‘Weleda’ i ‘Wala’), oficyny wydawnicze,
antropozoficzne banki, przedsiębiorstwa produkcyjne i wreszcie sieci
sklepów detalicznych sprzedających biodynamiczne produkty żywnościowe
oznaczone jakością ‘Demeter’. Impulsy płynące pierwotnie z antropozofii
(mimo że ich źródła nie są ogółowi znane), stały się obecnie w krajach
takich jak: Niemcy, Szwajcaria, Austria, Holandia, kraje skandynawskie
czy USA dostrzegalnymi składnikami życia społecznego. Dokonał się tu
proces całkowitej integracji społecznej i kulturowej.
Pedagogika waldorfska
Pedagogikę waldorfską zalicza się zwykle do nurtu tzw. „pedagogiki reformy”, to
znaczy do pedagogicznych dążeń reformatorskich z początków dwudziestego
wieku i wymienia wraz z innymi kierunkami tzw. ‘Nowego Wychowania’, z
myślą pedagogiczną Marii Montessori
ł, zachowały centralne motywy towarzyszące okresowi powstawania, a więc: ideały
wychowania wychodzącego od podmiotowości dziecka, wychowania przez
sztukę dzięki ćwiczeniom w pracy artystycznej, w praktycznych
umiejętnościach manualnych, wspólne kultywowanie kreatywności oraz
indywidualnej inicjatywy, jak również troski o dobrą jakość i bogactwo
wrażeń zmysłowych powstających u dziecka dzięki zabawkom z naturalnych
materiałów, jak również dzięki pięknemu wystrojowi wnętrz oraz
intensywnemu przeżywaniu przyrody.
Gdzie szukać przyczyn niezwykłej witalności i atrakcyjności tej już blisko stuletniej pedagogiki?
Otóż
prawdopodobnie jedną z najistotniejszych tajemnic sukcesu modelu
waldorfskiego jest jego otwartość. Wbrew rozpowszechnionym opiniom,
pedagogika waldorfska nie jest zamkniętym systemem twierdzeń
teoretycznych. Po stu latach istnienia i funkcjonowania w
najrozmaitszych kulturach i grupach społecznych widać może jeszcze
wyraźniej niż dwadzieścia-trzydzieści lat temu, że nowatorskie, a przy
tym rzeczywiście ‘dobrze zakorzenione’ w miejscowych warunkach
inicjatywy szkolne i przedszkolne, rozwijają się jedynie wtedy, gdy
kierują nimi ludzie samodzielni, myślący kreatywnie, a zarazem
praktycznie; nauczyciele i rodzice, którzy rozpoczynają nie od teorii,
lecz od zrozumienia potrzeb i oczekiwań konkretnej grupy ludzi w danym
miejscu i czasie. To znaczy wtedy właśnie, gdy traktuje się pedagogikę
waldorfską jako ‘układ otwarty’, jako niezwykle bogate, wszechstronne
instrumentarium wiedzy o człowieku, o prawach rozwoju dziecka. Gdy
sięgniemy do bieżących publikacji książkowych i czasopism poświęconych
powszechnie praktykowanym metodom pedagogiki przedszkolnej oraz
wczesnoszkolnej, zauważymy, że oprócz licznych prac opisujących z jednej
strony katastrofalne skutki tendencji do ‘chronicznego reformowania’
szkolnictwa (zwłaszcza polskiego), uderzająco wiele miejsca zajmują
rozmaite ‘scenariusze’, czyli pomysły konkretnych zajęć z dziećmi.
Rozpiętość tematyczna takich scenariuszy jest niemal nieograniczona:
poczynając od prezentacji wciąż nowych, wciąż innych metod nauczania
rachunków oraz języka ojczystego, poprzez pomysły na poznawanie przyrody
bez potrzeby wychodzenia z lokalu lub wykoncypowane przed komputerem
zabawy i testy sprawnościowe, aż po scenariusze pouczające, jak rozwijać
(każdy z osobna!) narządy zmysłowe.W zestawieniu z powyższym
waldorfski program nauczania i wychowania przedstawia się jak jeden
globalny scenariusz wspomagający w sposób spójny i integralny zarówno
rozwój intelektualny, jak też sferę wolitywną, dojrzewanie emocjonalne, a
wraz z nim kształtujący wybitne kompetencje prospołeczne. ‘Scenariusz
waldorfski’ po stu latach istnienia nie tylko znakomicie sprawdza się w
praktyce pedagogicznej, lecz również znajduje potwierdzenie swej
słuszności i ponadczasowej uniwersalności w wynikach nowszych badań
psychologicznych i neurobiologicznych.Oczywiste jest poza tym jedno:
żaden z kierunków pedagogicznego ruchu reform nie ugruntował swej
praktyki tak szczegółowo i w tak oryginalny sposób w fizjologii i
psychologii, jak uczyniła to pedagogika waldorfska. Ze steinerowskiej
nauki o „czterech członach istoty ludzkiej” nawiązującej do
arystotelesowskiej nauki o duszy oraz do takich pojęć jak anima
vegetativa i anima sensitiva, pedagogika waldorfska wyciąga wnioski o
konieczności dostosowania nauczania do etapu rozwojowego, na którym się
dziecko znajduje i odnosi się krytycznie do niektórych reform programu
nauczania obniżających wiek rozpoczynania nauki szkolnej. Psychologia
rozwojowa szkoły waldorfskiej jest zgodna w wielu punktach z nauką o
fazach rozwojowych u dziecka w psychologii Jeana Piageta, nie przejmuje
jednak piagetowskiej jednostronnie kognitywnej orientacji. Kolejnym
centralnym motywem antropologii pedagogicznej szkoły waldorfskiej jest
niezwykle istotna myśl Steinera o trójdzielności ludzkiego organizmu, w
którym można wyróżnić duchowe, psychiczne i cielesne systemy funkcji.
Stanowi ona teoretyczny fundament dla artystycznych i
warsztatowo-praktycznych elementów waldorfskiego programu nauczania.
Myśl ta umożliwia, jak to ze szczególną wyrazistością ukazał Christian
Rittelmeyer, obejrzenie w nowym świetle wyników badań
chronobiologicznych ostatnich lat, dotyczących procesów rytmicznych
zachodzących w ciele oraz w duszy, a które współczesne szkolnictwo do
tej pory całkowicie zaniedbało.Od kilku lat szczególne
zainteresowanie wzbudza steinerowska nauka o zmysłach, wraz z jej
pedagogicznymi konsekwencjami dotyczącymi korzystania z mediów. Są one
zaskakująco zbieżne z wynikami nowych badań funkcji mózgowych i systemu
nerwowego.Pedagogikę waldorfską z jej uniwersalną, wypróbowaną przez
wiele pokoleń uczniów steinerowską wiedzą o prawach rozwoju człowieka i
dobrze ugruntowanym w niej programem nauczania, można zatem z pewnością
uznać za pedagogikę przyszłości, mogącą stanowić istotną przeciwwagę
wobec zagrożeń, na jakie narażony jest obecnie okres dzieciństwa.
Poniżej jeszcze kilka wybranych cech charakterystycznych waldorfskiej praktyki przedszkolnej i szkolnej: -
Każdego, kto po raz pierwszy przekracza progi waldorfskiego przedszkola
lub szkoły, uderza już sam niezwykły wygląd sal i klas. Meble są
dobrane starannie, z wielką troską o estetykę, cały wystrój wnętrz
promieniuje domową przytulnością i wesołością, zdaje się sprzyjać
dziecku i osłaniać je. Wszystko, na czym zatrzymuje się wzrok, jest
wykonane z naturalnych materiałów. Szczególnym pięknem i oryginalnością
odznaczają się zabawki. Są one możliwie proste, wielofunkcyjne, a zatem
otwarte na wszystko, co w danej chwili podsunie dziecięca fantazja.
Wiele zabawek i sprzętów to rękodzieła wykonane przez nauczycielki i
nauczycieli, a także przez entuzjastycznych, zaangażowanych rodziców. -
W przedszkolu stymuluje się swobodną, spontaniczną zabawę podejmowaną z
inicjatywy dziecka (a nie osoby dorosłej), z drugiej zaś strony,
nadaje się wspólnie spędzonym godzinom bardzo wyraźną, przejrzystą
...
Klaryssas