Łuk Donu 1942-43 Peter Szabo.pdf

(5453 KB) Pobierz
Węgierskim żołnierzom i robotnikom,
spoczywającym w nieznanych
i bezimiennych grobach
HISTORYCZNE BITWY
PÉTER SZABÓ
ŁUK DONU
1942-1943
Przełożył Marcin Sowa
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa 2000
WSTĘP DO WYDANIA WĘGIERSKIEGO
W świadomości Węgrów łuk Donu stal się miejscem tragedii,
podobnie jak Muhi, Mohács i Doberdo*. To tam bowiem
walczyła i została zniszczona — w ciągu ostatniego półwiecza
często wspominana — 2 Królewska Armia Węgierska.
Zdarzenia, które rozegrały się nad Donem, pozostają do
dzisiaj w świadomości Węgrów nie zagojoną raną. Dla
szerokiej opinii publicznej tragiczna klęska lat 1942-1943 nie
stała się więc jeszcze historią. Jedną z przyczyn takiego stanu
rzeczy jest fakt, że rodzima historiografia nie opisała do tej
pory pełnych losów 2 Armii. I choć dzieje „Armii Dońskiej”
można było dotąd poznać z większych lub mniejszych opra­
cowań historycznych, bądź z mniej lub bardziej szczegółowych
podrozdziałów obszernych monografii, to sławna stała się ona
*
Muhi — 11 kwietnia 1241 roku wojska węgierskie pod wodzą króla Béli IV
poniosły tam sromotną klęskę w bitwie z Tatarami.
Mohács
—
29
sierpnia
1526
roku
a
wojska
węgierskie
przegranej
zmierzyły
był
się
z Turkami pod wodzą Sulejmana II Wspaniałego; w bitwie tej zginął władca
węgierski Ludwik II
państwa węgierskiego.
Jagiellończyk,
konsekwencją
rozpad
Doberdo — wyżyna nad rzeką Isonzo (dziś:
między Włochami a Słowenią; teren dwunastu
między wojskami
(przypis tłumacza).
austro-węgierskimi
i
włoskimi
Soća) na obecnej granicy
bardzo krwawych bitew
I
wojny
światowej
podczas
dzięki utworom, które choć nie pozbawione wartości histo­
rycznych, miały zupełnie inny charakter. Wiele wydań książ­
ki Istväna Nemesklirtiego, ceniony serial dokumentalny
pt. „Kronika” Sandora Sára czy cieszące się popularnością
wspomnienia oznaczają, że odsłaniająca historię tej armii
literatura wzbudza zainteresowanie szerokiej opinii publicznej.
Tragiczne dzieje 2 Armii opisywano na różne sposoby.
Tak pamiętnikarze, jak i publicyści czy historycy starali
się nazwać i ocenić przyczyny tragedii, która pochłonęła
120 tys. ofiar. Tymczasem niewiele do tej pory napisano
i powiedziano o przebiegu walk w okresie 1942-1943,
o
skromnych początkowo zwycięstwach i o zmaganiach
w sytuacjach beznadziejnych.
W odróżnieniu od opublikowanych dotychczas krajowych
opracowań, w pracy tej chciałbym w odmienny sposób
przedstawić prawie roczne działania 2 Armii na froncie
wschodnim. Nie zamierzam, jak to było dotąd w zwyczaju,
opłakiwać jej losu, ale postaram się udowodnić, że armia
węgierska sprostała postawionemu jej zadaniu. Spróbuję obalić
błędne stereotypy, przedstawiając stan i działania 2 Armii od
momentu jej powstania aż do tragicznego końca, nie pomijając
czynników, które doprowadziły do katastrofy.
Praca niniejsza jest spóźnionym przedsięwzięciem. Dziś
żyje niewielu już naocznych świadków tragedii, którzy przez
całe lata „oficjalnej” pogardy musieli milczeć, zachowując dla
siebie „przeklęte” wspomnienia. Nowe informacje znajdą
więc tu ci, którzy niewiele wiedzą o tej węgierskiej Apokalip­
sie: o honorowej i bezsilnej walce swoich ojców i dziadków.
Trzeba ocalić pamięć o tysiącach węgierskich żołnierzy,
poległych na polu walki lub zmarłych w niewoli, których
prochy spoczywają w nieznanych, masowych grobach. Niech
ta książka pomoże ją zachować!

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin