Epi15-02
- Przewlekła bronchopneumonia
- Jedna z głównych przyczyn strat produkcyjnych (upadki, słabe przyrosty, zrost zużycia karmy o 25%, leki, ograniczenia obrotu)
- Do 80% stad na świecie
- W Polsce: 20% ogólnej chorobowości, chyba druga przyczyna wszelkich strat po biegunkach
- W USA ~ 100 mln dolarów start rocznie
- Typowo środowiskowe infekcje mieszane
- Ale głównie i pierwotne role Mycoplasma hyopneumoniae – bardzo rozpowszechniony
- Tylko kropelkowo się szerzy (zarazek wrażliwy)!!!
- Wrażliwe tylko świnie w każdym wieku, głównie młode (od loch i starszych prosiąt à kontaktowanie się różnych grup wiekowych)
- Między stadami szerzą tylko przerzuty świń
- W dobrych - warunkach zakażenie subkliniczne (tylko na rzeźni widać)
- W złych – choroba (okres inkubacji 10-16 dni) przy współudziale P. multocida, Bordetella bronchiseptica, Haemophilus sp., paciorkowców, adenowirusa, larwy Acaris itp.
- Mała dawka Mycoplasma hyopneumoniae – tylko zmiany mikroskopowe w płucach i odporność
- Duża dawka zarazka – typowa choroba
- Transport i bazy kontumacyjne (skupowanie warchlaków do tuczu)
- Nieprzestrzeganie zasady „puste-pełne”
- Różne grupy wiekowe razem
- Nadmierne zagęszczenie
- Brak możliwości izolacji chorych zwierząt
- Zła temperatura i wilgotność (¯ temp., wilgotność)
- Przeciągi
- Gazy szkodliwe (wentylacja, odpływ gnojówki)
- Klimat (sezonowość)
- Typ tuczarni (gdzie kanał ściekowy, czy ściany lite na 1 m wysokie, czy wybiegi, czy ruszt, żywienie czy suche czy mokre, czy odpadowe)
Temperatura ºC
Wilgotność %
Lochy niskoprośne
Knury
5-15
60-80
Prosięta
32-20 (odsad)
Lochy po wyproszeniu
12-16
Tuczniki
18-15 (starsze)
- M. hyopneumoniae kolonizuje i poraża rzęski nabłonków oskrzeli i oskrzelików
- Wokół nich oraz naczyń naciek zapalny
- Obraz ropnej bronchopneumonii (kaszel)
- Głównie płaty szczytowe (zwątrobiałe)
- W dobrych warunkach zdrowieją powoli (nawet kilka m-cy – kaszel mija, też zmiany makro)
- I nabywają odporności (są Ab anty-M. hyopneumoniae, mają też znaczenie diagnostyczne)
- W złych warunkach dołączają się inne zarazki i zdrowienie opóźnione lub charłaczenie
- Mało typowy
- Głównie prosięta od 4 tyg. i tuczniki
- Kichanie, wypływ surowiczy z nosa
- Potem suchy kaszel, zwłaszcza rano lub po wysiłku
- Raczej bez duszności i gorączki
- Nawet apetyt długo zachowany
- Charłaczenie
- Czasem wyprysk skórny lub biegunka
- Wybrakowanie lub zdrowienie
- Izolacja M. hyopneumoniae bardzo trudna
- Można wykazać zarazek w drogach oddechowych (IF) lub Ab (ELISA)
- Ale jego powszechność osłabia wymowę wyniku
- Więc w praktyce klinicznie rozpoznajemy (przewlekły kaszel prosiąt i warchlaków w złych warunkach)
- Sekcja pomocna – zmiany w wielu narządach
- Różnicowo: grypa, choroba Aujeszkiego, pomór, pasterelozy, robaczyce
- Kichanie
- Świąd (bolesność?) okolicy nosa
- Wypływ śluzowo-ropny z nosa
- Czasem krwawienie z nosa
- Skrócenie (przodozgryz, pofałdowanie skóry)
- Lub/i skrzywienie
- Zatkanie przewodów nosowo-łzowych[1]
- A także zapalenie płuc
1. Zmiany zapalne i wsteczne w błonie śluzowej jamy nosowej
2. Ciężkie zaburzenia rozwoju kości trzewioczaszki
· Zanik małżowin nosowych brzusznych
· Skrzywienie przegrody nosowej
· Skrócenie i zdeformowanie kości okolicy nosowej
- Cały świat od dawna
- Też Polska (przynajmniej od 1954 roku)
- Głównie prosięta i warchlaki
- Enzootycznie w stadach
- Często skryty przebieg, bo diagnostyka niełatwa
- W złych warunkach większe straty
- ¯ Przyrostów
- Spożycia paszy
- Przedłużenie tuczu
- Ograniczenia rozprowadzania świń do celów hodowli
- Leki
- Upadki?
- Wiele dziesięcioleci niejasna
- Teorie: żywieniowa, środowiskowa, genetyczna, zakaźna
- Od dawna wiadomo, że to choroba zakaźna
- Jakie zarazki?
- Podejrzewano mykoplazmy, wirusy, rozmaite bakterie
- Aż wykazano, że z ZZZN związane są:
o Bordetella bronchiseptica
o Pasteurella multocida
- Ale nadal nie było jasności, co do etiologii
- Przełom w tych sporach nastąpił po odkryciu, że niektóre P. multocida wytwarzają toksynę (tzw. dermonekrotyczną), która wywołuje zmiany kostne jak w ZZZN
- Zwolennicy bordetelozy argumentowali, że B. bronchiseptica powoduje podobne zmiany
- Sporadyczna (nie postępująca[2]) à wywoływana przez B. bronchiseptica, nietoksynotwórcze szczepy P. multocida bądź inne bakterie – zmiany kostne przemijające
- Enzootyczna (postępująca) à wywoływana przez toksynotwórcze szczepy P. multocida – zmiany kostne nieodwracalne
- Raczej upośledzony rozwój kości niż zanik
- W pierwszych tygodniach życia
- Lochy lub starsze prosięta źródłem zakażenia toksynotwórczymi pasterelami
- P. multocida ma małą inwazyjność, ale razem z bordetelami łatwiej kolonizuje jamę nosową!!!
- Wywarzane tam toksyny
- Toksemia!!!!
- Jej wpływ na kości widać najwyraźniej w miejscach ich najszybszego wzrostu
- Wady zgryzu i słabszy węch = słabsze przyrosty
- Wtórne zapalenia płuc – charłactwo
- Dawniej metody morfometryczne J
- Dziś wykazanie toksynotwórczych pastereli w jamie nosowej (test ELISA)
- Serologia (obecność przeciwciał antytoksycznych) – zawodzi
Możliwości immunoprofilaktyki
- Dawniej szczepionki: zabite B. bronchiseptica i P. multocida – zmienne efekty
- Nowoczesne szczepionki: zawierają toksoid z toksyną dermonekrotyczną P. multocida – dużo lepsze efekty. Szczepienie loch w ciąży.
- 1 -
[1] Zaczernienie pod oczami
[2] W stadzie
WeterynariaWro