4
Alain Besançon
ŚWIĘTA RUŚ
Tłumaczenie
Łukasz Maślanka
Teologia Polityczna
Warszawa 2012
Tytuł oryginału
Sainte Russie
Redaktor prowadząca
Magdalena Horodeńska-Ostaszewska
Redakcja merytoryczna
Agnieszka Kołakowska
prof. Włodzimierz Marciniak
Redakcja
dr Marzena Stępień
Korekta
Katarzyna Szajowska
Projekt graficzny
Maciej Masłowski
Skład i łamanie
Anter - Poligrafia
ul. Jaracza 8/18, 00-378 Warszawa
Projekt okładki
Maciej Masłowski, Marcin Ostaszewski
Zdjęcie na okładce
Ulf Andersen/BE&W
ISBN 978-83-62884-16-2
Copyright © Editions de Fallois 2012
Wydawca
Fundacja Świętego Mikołaja
Redakcja „Teologii Politycznej”
Adres korespondencyjny: ul. Marszałkowska 87 lok. 5, 00-683 Warszawa
tel. (48 22) 408 84 10, tel./faks (48 22) 625 17 14
e-mail: redakcja@teologiapolityczna.pl
www.teologiapolityczna.pl
Druk
Drukarnia GS
drukamiags.com
Wydanie I, dodruk
Spis treści:
Wstęp
5
Rozdział I Kłamstwo
8
Rozdział II Prawosławie
13
1. Prawosławie rosyjskie
20
2. Życie prawosławne
25
Rozdział III Historia
29
1. Święta Ruś
2. Cesarstwo Rosyjskie
35
Rozdział IV Słowianofilstwo
39
1. Literatura
40
1.1. Puszkin
1.2. Gogol
42
1.3. Dostojewski
47
2. Filozofia
54
2.1. Kirejewski
55
2.2. Podsumowanie
60
Rozdział V Oponenci
64
1. Liberałowie
2. Rewolucjoniści
66
3. Lenin
67
Rozdział VI Dwie interpretacje
70
Rozdział VII Francuskie złudzenia
78
Biografia
100
WSTĘP
Karol Marks napisał w 1857 roku:
Ogromny wpływ, jaki Rosja wywarła niespodziewanie na Europę w różnych epokach, zaskoczył ludy Zachodu, które poddały się mu niczym jakiemuś fatum lub stawiały wyłącznie incydentalny opór. Obok fascynacji widać jednak wciąż odradzający się sceptycyzm, podążający za tą pierwszą niczym cień, dodający lekką nutę ironii do krzyku umierających narodów, kpiący z prawdziwej wielkości rosyjskiej potęgi jak z maniery kabotyna, przyjętej, aby olśniewać i wprowadzać w błąd. Inne imperia również budziły podobne wątpliwości w okresie swojego dzieciństwa; tymczasem Rosja stała się kolosem, wcale ich nie rozwiewając. Stanowi przykład jedynego w swoim rodzaju ogromnego mocarstwa, które, nawet po podjęciu działań na skalę światową, nadal jest uważane za przedmiot kontrowersyjnych opinii, nie zaś traktowane jako fakt[1].
Zachód zafascynował się Rosją. Odkąd ją spotkał, zadawał sobie pytanie, kim ona jest. Pociągała go, wzbudzała lęk. Starał się wpuścić ją do swojego świata, chciał ją także z niego wygnać; nie udało się ani jedno, ani drugie.
„Od początku XVIII wieku aż do dzisiaj - dodawał Marks - nie było autora, który uznałby za możliwe posunięcie się do jej krytyki lub gloryfikacji bez uprzedniego udowodnienia jej istnienia”.
Jednakże i sami Rosjanie stawiają sobie to pytanie. Czym jest Rosja, co znaczy być Rosjaninem? Jakie ma Rosja znaczenie w historii powszechnej? Jakie jest jej przeznaczenie? Od Puszkina aż do Sołżenicyna pytała o to gorliwie spora część literatury, często się temu zagadnieniu poświęcając, a czasami wręcz do niego się ograniczając. Na długo przed powstaniem tej literatury nieznani mnisi wygłaszali przepowiednie, których echo jeszcze nie wygasło.
A przecież historia Rosji jest dostatecznie dobrze znana. W wieku XIX historycy rosyjscy, ale także niemieccy, francuscy, angielscy napisali solidne prace, zebrali materiały, skompilowali źródła zgodnie z metodologią historiografii europejskiej. Rewolucja bolszewicka pracę historyczną niemal unicestwiła albo włożyła w gorset ideologiczny, który uczynił ją bezużyteczną. Jednak badania były nadal prowadzone za granicą. Zważywszy na palącą aktualność problemu sowieckiego i konieczność zorientowania się w nim, zdobyto się na znaczącą inwestycję intelektualną. Dociekania prowadzono w sposób metodyczny i ...
feanor11111