Włodzimierz Łęcki - Kanon krajoznawczy Polski.pdf

(39947 KB) Pobierz
Autorzy hase³
Anna Becker-Kuliñska, Marian Czy¿ewski, Jerzy Kosacki, Bogdan Kotowski,
Andrzej Kowalski, Marek Krzemieñ, Jan Krzysztoñ, Bogdan Kucharski,
W³odzimierz £êcki, Piotr Maluœkiewicz, Krzysztof Mazurski, Anna Michalska,
Wojciech Napiórkowski, Gra¿yna Or³owska-Rybicka, Henryk Paciej,
Robert Respondowski, Krzysztof Stañczyk, Ryszard Wrzosek
Opracowanie redakcyjne:
Bogdan Moœcicki i Andrzej Wielocha
Opracowanie graficzne i kartografia:
Agnieszka i Miko³aj Wielocha
Uk³ad ksi¹¿ki:
Andrzej Wielocha
Opracowanie wersji elektronicznej:
Miko³aj Wielocha
PO RAZ PIERWSZY
KSI¥¯KA ZOSTA£A WYDANA Z OKAZJI
V KONGRESU KRAJOZNAWSTWA POLSKIEGO
GNIEZNO 2000
ISBN 83-7005-475-7
Wydanie II poprawione i uzupelnione
© by Wydawnictwo PTTK „KRAJ” Sp. z o.o.
Warszawa 2005
wersja elektroniczna
© by Zarz¹d G³ówny PTTK
Warszawa 2007
Wydawnictwo PTTK „KRAJ”,
00-075 Warszawa, ul. Senatorska 11, tel./fax (0-22) 826-16-91,
e-mail: poczta@kraj.pttk.pl
3
O kanonie krajoznawczym i jego genezie
„Kanon Krajoznawczy Polski” jest ksi¹¿k¹ doœæ specyficzn¹. Jest to swego rodzaju wykaz
najciekawszych w skali kraju obiektów krajoznawczych po³o¿onych w poszczególnych
regionach Polski. Dla uproszczenia, dla jednoznacznoœci terytorialnej, przyjêto podzia³
Kraju na 16 województw, wed³ug aktualnie obowi¹zuj¹cej struktury administracyjnej.
Nie w pe³ni odpowiada to podzia³om na regiony historyczne czy kulturowe, z regu³y
preferowane w krajoznawstwie, poniewa¿ jednak ich granice w wiêkszoœci nie s¹ okreœlane
jednoznacznie, przyjêto wspomniany podzia³ administracyjny.
W lutym 1993 r., w czasie odbywaj¹cego siê w Poznaniu XIII Walnego Zjazdu Polskiego
Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego opublikowany zosta³ nowy Regulamin Odznaki
Krajoznawczej wraz ze spisem obiektów nazywanym Kanonem Krajoznawczym Polski.
W Kanonie ujêto najciekawsze, najbardziej charakterystyczne dla Kraju jak i poszczególnych
regionów obiekty krajoznawcze.
Spis obiektów nazwany zosta³ „Kanonem”, mimo mo¿e niezbyt wiernego odniesienia
do znaczenia tego s³owa. Ma³y S³ownik Jêzyka Polskiego podaje takie znaczenia s³owa
Kanon: „Norma ogólnie przyjêta, prawid³o, zasada, regu³a” oraz drugie „w liturgii rzymsko-
katolickiej: g³ówna czêœæ mszy”. Spis obiektów od tego czasu sta³ siê rzeczywiœcie Kanonem
– norm¹ zawieraj¹c¹ najwa¿niejsze, najciekawsze czyli inaczej mówi¹c – g³ówne obiekty
krajoznawcze kraju.
Tworzenie Kanonu trwa³o parê lat. Wstêpny projekt regulaminu Odznaki Krajoznawczej
Polski i zwi¹zanego z nim spisu obiektów opracowany zosta³ w Komisji Krajoznawczej
Zarz¹du G³ównego w 1990 r. Stanowi³ on podstawê do dyskusji i konsultacji. Rozes³any
zosta³ do dzia³aczy krajoznawczych i komisji krajoznawczych oddzia³ów PTTK z proœb¹
o przesy³anie uwag i propozycji zmian. Dyskusja „na ¿ywo” prowadzona by³a w czasie
obrad krajoznawców na XXII Centralnym Zlocie Krajoznawców w Sierakowie oraz z Kie-
rownikami Regionalnych Pracowni Krajoznawczych. Uwzglêdniaj¹c nades³ane uwagi
i uzupe³nienia, powo³any przez Komisjê Krajoznawcz¹ ZG PTTK zespó³ w sk³adzie:
W³odzimierz £êcki (Poznañ), Jerzy Pawlik (Katowice), Barbara Twaróg (Kraków), Robert
Respondowski (Gliwice) i Janusz ¯mudziñski (Warszawa) przygotowa³ regulamin Odznaki
i Kanon Krajoznawczy Polski do zatwierdzenia oraz do druku. Wydanie pierwsze
regulaminu oraz spisu obiektów ukaza³o siê w 1993 r., drugie, po wprowadzeniu
niewielkich uzupe³nieñ w 1997 r. oraz trzecie w 2000 r.
Dobór obiektów w ramach danego regionu jest w miarê obiektywny, jest swego rodzaju
œredni¹ wartoœci wyra¿anych przez grono kompetentnych osób. W skali Kraju mog¹
wystêpowaæ jednak pewne ró¿nice w zakwalifikowaniu do Kanonu równorzêdnych
obiektów. Tam gdzie zabytków jest wiêcej (np. na Dolnym Œl¹sku, Wielkopolsce,
Ma³opolsce) nie ujête zosta³y budowle, których odpowiedniki o podobnych walorach
znalaz³y siê w wykazie obiektów regionów mniej zasobnych w zabytki (np. Ziemi Lubuskiej
czy Podlasia). S¹ to jednak przypadki sporadyczne. W miejscowoœciach gdzie znajduje siê
kilka zabytków o podobnej wartoœci podano jeden lub dwa (w zale¿noœci od ogólnej ich
liczby) wychodz¹c z za³o¿enia, ¿e turysta zwiedzaj¹cy dan¹ miejscowoœæ odwiedzi równie¿
inne godne uwagi budowle czy te¿ obiekty przyrodnicze w niej po³o¿one. Przy opisach
obiektów zrezygnowano z podzia³u na grupy obiektów (zabytki, muzea, inne obiekty)
przyjête w regulaminie odznaki krajoznawczej. W ramach regionu opisy miejscowoœci
i znajduj¹cych siê w nich obiektów uszeregowano w kolejnoœci alfabetycznej.
W grupie zabytków, z kilkunastu tysiêcy tego rodzaju obiektów w kraju, wybrano prawie
300 budowli wyró¿niaj¹cych siê histori¹, form¹ architektoniczn¹, wartoœci¹ artystyczn¹,
oryginalnoœci¹ lub prezentuj¹cych charakterystyczne dla danego regionu cechy
WPROWADZENIE
4
Wprowadzenie
budownictwa. Podobnie post¹piono przy wyborze muzeów. Z kilkuset placówek wybrano
muzea wiêksze, posiadaj¹ce bardziej wartoœciowe zbiory, charakterystyczne dla danej
tematyki lub regionu. Znacznie szerszy tematycznie obszar obejmuje grupa „inne obiekty”.
Ujêto w niej najciekawsze, wyró¿niaj¹ce siê walorami widokowymi, charakterystyczne
dla regionu lub danej grupy, unikatowe obiekty: rezerwaty przyrody, pomniki przyrody,
punkty widokowe, obiekty techniki, budowle wspó³czesne, obiekty sportowe. £¹cznie
opisano ponad 600 obiektów krajoznawczych znajduj¹cych siê w 390 miejscowoœciach
i w 23 parkach narodowych.
Rozwiniêcie opisowe tak skonstruowanego Kanonu stanowi niniejsza ksi¹¿ka. Nie jest
ona suchym wykazem, lecz nie jest te¿ przewodnikiem czy albumem. Jest ona swego
rodzaju informatorem krajoznawczym zawieraj¹cym syntetyczne opisy, charakterystyki
obiektów krajoznawczych zawartych w Kanonie. Ma ona przybli¿yæ czytelnikowi,
krajoznawcy zdobywaj¹cemu odznakê krajoznawcz¹, poszczególne obiekty, u³atwiæ
decyzjê o kolejnoœci zwiedzania miejsc i miejscowoœci w danym regionie.
Ma ona jednak przede wszystkim zachêciæ Czytelnika do zwiedzania Ojczystego Kraju,
poznawania jego przyrody, historii i oblicza wspó³czesnego.
Autorami hase³ dla poszczególnych regionów s¹ znani krajoznawcy, autorzy prze-
wodników, w wiêkszoœci cz³onkowie Komisji Krajoznawczej Zarz¹du G³ównego PTTK
Kadencji 1997-2001.
W³odzimierz £êcki
S³owo do wydania drugiego
Pierwsze wydanie „Kanonu” spotka³o siê z du¿ym zainteresowaniem i ¿yczliwym
przyjêciem. Wkrótce nak³ad zosta³ wyczerpany. W 2004 r. Komisja Krajoznawcza ZG PTTK
i Wydawnictwo PTTK „Kraj” przyst¹pi³y do wznowienia publikacji. Tekst zosta³ przejrzany
i zaktualizowany. Uwzglêdniono liczne zasadne uwagi nades³ane przez czytelników.
Wykreœlono 9 obiektów, które z ró¿nych wzglêdów straci³y na atrakcyjnoœci, na ich miejsce
wprowadzaj¹c 29 innych, w tym nowopowsta³y park narodowy.
Wszystkie te zmiany s¹ zgodne z now¹ edycj¹ Regulaminu Odznaki Krajoznawczej Polski
obowi¹zuj¹c¹ od 1 stycznia 2005 r.
W imieniu Komisji Krajoznawczej ZG PTTK i Wydawnictwa PTTK „Kraj” wyra¿am nadziejê,
¿e nowe wydanie „Kanonu” dobrze s³u¿yæ bêdzie tym wszystkim, którzy pragn¹ zwiedzaæ
Kraj Ojczysty.
W. £.
WPROWADZENIE

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin