Erman W, Tiomkin E - Mity Starożytnych Indii.pdf

(604 KB) Pobierz
Władimir Erman Eduard Tiomkin
MITY
STAROŻYTNYCH
INDII
POMORZE
•
BYDGOSZCZ • 1987
Tytuł oryginału
Mity drewniej Indii
Projekt okładki
Andrzej Redder
Redaktor
Ewa Zagórska
Redaktor techniczny
Ryszard Szmitkowski
Korektor
Bogumiła Szymańska
Copyright jor the Polish edition by Zdzisław Reszelewski
PRZEDMOWA
Mitologia starożytnych Indii jest nieodłącznym i
najważniejszym elementem ich bogatej i oryginalnej kultury,
której dziedzictwo nie przestało być dla nas interesujące także
teraz. Nie można zrozumieć pomników starożytnej literatury
i sztuki Indii, nie znając jej mitologii, tak jak niezrozumiała
będzie rzeźba Fidiasza, czy poezja Horacego bez znajomości
mitologii antycznej, a odnosi się to nie tylko do dzieł
starożytnych. Poczynając od epoki odrodzenia wątki mitologii
antycznej weszły w krwiobieg kultury europejskiej, dlatego
trudno wyobrazić sobie wykształconego człowieka, nie
mającego choćby najogólniejszych wiadomości z tej dziedziny.
Podobnie mitologiczne wyobrażenia starożytnych Hindusów
nie tylko znalazły odbicie w literaturze sanskryckiej, ale przez
wiele wieków, aż po nasze czasy, ożywiały życie duchowe
narodu i rozpowszechniły się poza granice Indii, weszły do
literatury i sztuki krajów Orientu, które uległy wpływom
kultury indyjskiej.
Mitologia indyjska stanowi nieogarnione morze wątków i
obrazów utrwalonych w obszernych cyklach oraz pomnikach
starożytnej literatury, obejmujących wieki i tysiąclecia tradycji
kulturowej. Rzecz jasna przez cały okres jej historii nie
znajdziemy jednolitego systemu pojęć i poglądów na świat.
Mitologiczne wyobrażenia starożytnych Hindusów zmieniały
się i ulegały ewolucji, zależnie od epoki zanikały stare,
powstawały nowe koncepcje kosmogoniczne i religijne, obrazy
i kulty dawnych bogów stawały się mniej wyraziste, zacierały
się; lokalne bóstwa i kulty wchodziły do panteonu centralnego
albo wypierając bóstwa, które znalazły się tam wcześniej, albo
zlewały się z nimi, wzbogacając je o nowe cechy i atrybuty;
zmieniała się treść wątków mitologicznych, przesuwały się
akcenty w starych mitach, które otrzymywały nową
interpretację w świetle zmieniających się w nowej epoce
historycznej prądów ideologicznych. Często dawne wątki i
wyobrażenia, zniknąwszy z literatury, pojawiały się ponownie
po wiekach zapomnienia, niekiedy zmienione nie do poznania,
niekiedy łatwo rozpoznawalne w nowej oprawie. Często w
stosunkowo późnych -pomnikach literackich spotykamy
-bardziej archaiczne elementy mitologii i kultu, włączane do
panującego systemu ideologii z peryferyjnych obszarów
kulturowych. Wszystko, to stwarza obraz skrajnie różnorodny,
pod wieloma względami chaotyczny i do dnia dzisiejszego w
znacznym stopniu nie objaśniony we wszystkich szczegółach
przez współczesną naukę.
Najstarszy pomnik literatury indyjskiej, który dotrwał do
naszych czasów — Rygweda (Księga Hymnów) — jest
odbiciem mitologii ii kultów plemion aryjskich, które
przywędrowały do Indii w połowie i u schyłku drugiego
tysiąclecia p.n.e. Jest to jeden z najstarszych tekstów
mitologicznych ludów indoeuropejskich. Znajdujemy w nim
echa dawnych wyobrażeń, sięgających czasów wspólnoty
indoeuropejskiej. Szczególnie wiele wspólnych cech
(pochodzących z epoki, kiedy plemiona aryjskie i irańskie
przebywały na jednym terytorium) znajdujemy w
mitologicznych systemach
Rygwedy
i Awesty.
W panteonie starożytnych Ariów, prawdopodobnie już
bardzo dawno, wyłonił się, podobnie jak w mitologii antycznej,
obraz boga-ojca, najwyższego władcy innych bogów, który w
mitologicznym aspekcie był odbiciem cech patriarchy — głowy
rodu w społeczeństwie ludzkim. U Greków będzie to Zeus,
u Ariów — Djaus, bóg nieba i świata niebiańskiego. Imiona
tych bogów mają jedno praźródło, Dyaus pitar (Djaus-ojciec)
i Zeus pater (Zeus-ojciec) wywodzą się z tego samego
indoeuropejskiego korzenia, podobnie jak łaciński Diespiter
— Jupiter. Djausa wraz z Prithiwi, boginią ziemi, sławi kilka
wczesnych hymnów
Rygwedy.
Djaus i Prithiwi, Niebo i
Ziemia, występują w tych hymnach jako wszechrodzice,
rodziciele wszelkich stworzeń. Jest to idea sięgająca
najdawniejszych wyobrażeń mitologicznych ludzkości.
Ale w
Rygwedzie
zastajemy już kult Djausa w stadium
wygasania i wkrótce zginie on z panteonu wedyjskiego. W
późniejszych hymnach jako najwyższy bóg występuje Waruna,
groźny sędzia karzący grzeszników, przypominający, zdaniem
niektórych badaczy, żydowskiego boga-ojca ze Starego
Testamentu, ale i on jeszcze w mitologii
Rygwedy
odsunięty
jest na drugi plan, ustępując miejsca najwyższemu bogu
panteonu, Indrze.
Niektóre cechy Indry, władcy gromów, który pokonał
smoka Writrę, grożącego pożarciem Wszechświata,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin