200_lat_teologii_uniwersyteckiej_w_Warszawie_e_0six.pdf

(2684 KB) Pobierz
Spis treści
•7•
• 15 •
Słowo wstępne
Od UW do UKSW. 200 lat instytucji i struktur teologii
uniwersyteckiej w Warszawie
Krótkie spojrzenie na warszawską teologię katolicką
w ostatnich dwustu latach
Wojciech Szweykowski (1773–1838)
i Antoni Szlagowski (1863–1956) –
duchowni i rektorzy Uniwersytetu Warszawskiego
Od izolacji do dialogu. Niełatwa droga warszawskich
wydziałów teologicznych do współpracy ekumenicznej
Teologia w kontekście
universitatis scientiarum.
W trosce o tożsamość i dialog
Powiązania Katowic z teologią uniwersytecką
w Warszawie
Wkład środowiska ATK w rozwój nauki teologii moralnej.
Refleksja i świadectwo
Teologia systematyczna w Chrześcijańskiej Akademii
Teologicznej w Warszawie
Studium Teologii Prawosławnej UW –
w służbie nauki i Kościoła
ks. Roman Bartnicki
• 33 •
Jacek Salij OP
• 43 •
ks. Rafał Bednarczyk
• 55 •
Karol Karski
• 65 •
ks. Jerzy Bagrowicz
• 77 •
ks. Henryk Olszar
• 105 •
ks. Paweł Bortkiewicz
• 119 •
bp Marcin Hintz
• 131 •
ks. Andrzej Baczyński, ks. Doroteusz Sawicki
•
6
•
• 161 •
Spis treści
Badania w zakresie teologii starokatolickiej
w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej
Teologia – ciągle w drodze
Teologia między normatywnością konfesyjną
a wolnością badań naukowych
Wystawa jubileuszowa „Literatura ekumeniczna
Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Warszawskiego
w zbiorach Biblioteki Głównej UKSW”
Biogramy Autorów
Borys Przedpełski
bp Andrzej F. Dziuba
• 177 •
• 191 •
ks. Bogusław Milerski
• 201 •
Jakub M. Kowalski
• 209 •
Kup książkę
Słowo wstępne
W 2016 roku obchodziliśmy 200-lecie założenia Uniwersytetu Warszawskiego,
w ramach którego od samego początku działał Wydział Teologiczny. Nawet jeśli
teologia utraciła swoje centralne miejsce w uniwersytecie, to pozostaje niezbywalną
jego składową, jeśli uniwersytet ma służyć rozumieniu przez człowieka swojej
egzystencji i swojego miejsca w świecie. Człowiek nie jest jedynie biochemiczną
„maszynerią”, ale istotą społeczną, której życie ma szereg wymiarów, w tym wymiar
religijny. Jubileusze mogą pełnić rolę szczególną. Z jednej strony, przypominają to,
co już miało miejsce, są formą odświeżania pamięci. Z drugiej zaś – łączą przeszłość
z teraźniejszością w staraniach, by przenieść do teraźniejszości i w przyszłość to, co
ważne i wykraczające poza dany historyczny moment. Nie inaczej jest w przypadku
jubileuszu 200-lecia teologii uniwersyteckiej w Warszawie.
Na początku XIX wieku, w 1816 roku, został założony przez cara Rosji i króla
Królestwa Polskiego, Aleksandra I, Królewski Uniwersytet Warszawski wraz
z Wydziałem Teologicznym. Powstał on bez udziału władz kościelnych, czego
potwierdzeniem jest fakt, iż
breve
Piusa VII zatwierdzające Wydział datuje się
na 3 października 1818 roku. Wspominając dwa wieki tradycji teologii uniwersy-
teckiej w Warszawie, należy przywołać pozostałe instytucje, w których kolejno
teologia znajdowała swoją kontynuację. Pierwszą instytucją było Seminarium
Główne, w którym uprawiano teologię po zamknięciu w 1831 roku w wyniku
powstania listopadowego Wydziału Teologicznego. Z kolei Seminarium Główne
zostało przekształcone w 1835 roku przez cara Mikołaja I w Akademię Duchowną
Rzymsko-Katolicką. Kolejną cezurę wyznacza 1 lipca 1867 roku, gdy po zamknię-
ciu Akademii zarówno studentów, jak i profesorów przeniesiono do Akademii
Duchownej w Petersburgu. Akademia ta istniała aż do 1918 roku. W tym samym
roku w reaktywowanym Uniwersytecie Warszawskim powołano Wydział Teolo-
giczny, który kościelną aprobatę uzyskał – podobnie jak w swoich początkach – po
dwuletniej działalności, 4 kwietnia 1920 roku. Kolejnym etapem w historii teologii
uniwersyteckiej w Warszawie był rok 1954, w którym powołano do istnienia Akade-
mię Teologii Katolickiej jako kontynuatorkę „wyodrębnionych” rzymskokatolickich
Kup książkę
•
8
•
Słowo wstępne
wydziałów teologicznych z Uniwersytetu Warszawskiego i z Uniwersytetu Jagielloń-
skiego. O trudnych początkach Akademii może świadczyć fakt, że zatwierdzenie
kościelne uzyskała dopiero 29 czerwca 1989 roku. Najnowsza historia katolic-
kiej teologii uniwersyteckiej w Warszawie zaczyna się wraz z przekształceniem
3 września 1999 roku na mocy ustawy Sejmu RP Akademii Teologii Katolickiej
w Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
W odniesieniu do teologii katolickiej w Warszawie należy jeszcze wspomnieć
o jej wkładzie w rozwój myśli teologicznej i promocję kadry dydaktycznej w Polsce.
Na szczególne wspomnienie zasługuje Warszawska Szkoła Apologetyczna, ale także
prężnie rozwijająca się teologia moralna, katechetyka czy teologia ekumeniczna,
uprawiana w powstałej w ATK w 1982 roku Katedrze Teologii Ekumenicznej.
Akademia Teologii Katolickiej ma znaczący udział w rozwoju i promocji kadry
dydaktycznej, która skutecznie zasiliła inne ośrodki teologiczne w Polsce, czego
dowodem była obecność na konferencji jubileuszowej przedstawicieli niektórych
z tych wydziałów teologicznych: Poznania, Torunia i Katowic.
Pozostałe tradycje teologiczne dołączyły do Uniwersytetu Warszawskiego
później. Decyzja o utworzeniu po I wojnie światowej Wydziału Teologii Ewange-
lickiej z polskim językiem wykładowym zapadła na wniosek Konsystorza Kościoła
Ewangelicko-Augsburskiego w 1920 roku. Ponieważ nie istniała tradycja kształcenia
w zakresie teologii ewangelickiej w języku polskim, co skutkowało brakiem odpo-
wiednio przygotowanych kadr, powstało wpierw Studium Teologii Ewangelickiej
(w styczniu 1921 roku). Zaś Wydział w pełnej obsadzie personalnej rozpoczął dzia-
łalność dopiero w roku akademickim 1923/1924. W 1925 roku utworzono jeszcze
Studium Teologii Prawosławnej, które z powodu braku własnej kadry profesorskiej
nie mogło się przekształcić w regularny wydział. Po wojnie nie udało się restytu-
ować tego studium. W 1954 roku władze usunęły z Uniwersytetu Warszawskiego
nie tylko Wydział Teologii Katolickiej, ale również Wydział Teologii Ewangelic-
kiej, tworząc Chrześcijańską Akademię Teologiczną. Do nowej uczelni dołączyły
Kościoły tradycji starokatolickiej, nieposiadające dotychczas własnego ośrodka
kształcenia o charakterze akademickim, a w 1957 roku Polski Autokefaliczny Ko-
ściół Prawosławny. ChAT stał się w ten sposób jedyną w swoim rodzaju uczelnią
ekumeniczną. Obecnie jest jednostką dwuwydziałową, a Wydział Teologiczny
posiadający wszystkie uprawnienia naukowe jako jedyny w Polsce kształci kadry
na potrzeby Kościołów mniejszościowych, w szczególności zrzeszonych w Polskiej
Radzie Ekumenicznej. ChAT jest niejako laboratorium szeroko rozumianego
współdziałania ekumenicznego, przekraczającego granice konfesyjne, społeczne
i narodowościowe. Jest ośrodkiem rozwoju konfesyjnych i niekonfesyjnych badań
naukowych, krytycznego namysłu teologicznego, którego Kościoły zawsze potrze-
bują. Z tego też względu wiele Kościołów mniejszościowych skutecznie dążyło do
tego, by państwo polskie w partykularnych ustawach zagwarantowało im prawo
kształcenia swoich kadr w tej uczelni.
Kup książkę
Słowo wstępne
•
9
•
Już w okresie międzywojennym teologia w Uniwersytecie Warszawskim,
w którym istniały dwa wydziały teologiczne i Studium Teologii Prawosławnej, zy-
skała wymiar ekumeniczny. Drogi tych jednostek rozeszły się jednak w roku 1954,
gdy utworzone zostały na ich bazie dwie odrębne akademie: Akademia Teologii
Katolickiej oraz Chrześcijańska Akademia Teologiczna. Mimo to nie zarzucono
całkowicie wzajemnych kontaktów. Współpraca naukowo-dydaktyczna istniała
w latach 60., a została ona zdynamizowana, począwszy od roku 1974 (o czym in-
formuje przyczynek prof. dr. hab. Karola Karskiego). Organizatorzy konferencji, jej
uczestnicy oraz Rady Wydziałów przywiązują wielką wagę do takiej ekumenicznej
współpracy teologicznej, czego wyrazem jest również niniejsza publikacja. Byłoby
dziwnym, gdyby w globalizującym się świecie, w którym wymiana myśli prze-
kracza wszystkie granice, teologia jako dziedzina naukowa i krytyczna refleksja
mogłaby sobie pozwolić na zamknięcie w konfesyjnych gettach. Obecny jubileusz
postrzegamy jako szansę ocalenia i rozwinięcia tego, co przez dwa wieki uprawia-
nia teologii uniwersyteckiej w Warszawie było szczególnie cenne. Chcemy mądrze
korzystać z doświadczeń przeszłości, zarówno tych radosnych, jak i trudnych.
Pierwsze kroki zostały zrobione. Pozostaje mieć nadzieję, że dalsza współpraca
teologów katolickich, protestanckich i prawosławnych nie pozostanie pobożnym
życzeniem, ale stanie się codziennością.
Zamieszczone w tym tomie referaty pokonferencyjne opisują historie war-
szawskich wydziałów teologicznych oraz ich wzajemnych relacji, i to ze wszystkimi
zawirowaniami dziejów, prezentują najważniejszych badaczy oraz ich dorobek
teologiczny i oferują refleksję nad przyszłością teologii w Polsce i na świecie. Kon-
ferencję poprzedziło pierwsze w historii wspólne posiedzenie Rady Wydziałów
Teologicznych UKSW i ChAT, które zaowocowało przyjęciem wspólnej dekla-
racji, a którą przedstawiamy na początku tej książki. Daje ona wyraz nie tylko
wspólnocie losów, ale przede wszystkim wspiera nasze wspólne, ekumeniczne
dążenia we wzajemnych relacjach i refleksji teologicznej. Uczestników łączy bowiem
przekonanie, że teologia nie tylko ma swoje miejsce w uniwersytecie, ale jest też
niezbędnym motorem wzmacniającym i poszerzającym rozumienie samego siebie
przez współczesnego człowieka, który dzięki wierze staje się otwarty na służbę
drugiemu człowiekowi i całemu światu.
dr hab. Jakub Slawik, prof. ChAT
Prodziekan
Wydziału Teologicznego ChAT
dr Jarosław A. Sobkowiak MIC
Prodziekan
Wydziału Teologicznego UKSW
Kup książkę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin