Historyczne Bitwy 024 - Moskwa 1941, Wiesław Wróblewski.pdf

(3147 KB) Pobierz
H I S T O R Y C Z N E B I T WY
WIESŁAW WRÓBLEWSKI
MOSKWA 1941
Wydawnictwo
Ministrerstwa Obrony Narodowej
Warszawa 1987
WSTĘP
Przy autostradzie prowadzącej z podmoskiewskiego lotniska Szere-
mietiewo do centrum stolicy Związku Radzieckiego wznosi się monu-
mentalny pomnik stanowiący symbol bohaterskiej obrony Moskwy w
1941 r. Pokazuje on, jak głęboko hitlerowskie zagony wdarły się na
terytorium Związku Radzieckiego, symbolizuje grozę dni, jakie prze-
Ŝywali
mieszkańcy miasta wobec stojącego u jego bram wroga.
Z perspektywy lat, w
świetle
opublikowanych dokumentów i opra-
cowań, pełniej dostrzegamy historyczne znaczenie zwycięstwa pod
Moskwą. To bitwa moskiewska przygotowała przełom pod Stalingra-
dem i Kurskiem rozpoczynając nieuchronną zagładę hitlerowskiej ar-
mii.
Analizując dostępny materiał dokumentacyjny zdajemy sobie spra-
wę, jak ogromnego wysiłku, tak ludzkiego, jak i materialnego, musiały
dokonać narody Związku Radzieckiego, aby powstrzymać wroga dy-
sponującego przewagą w ludziach, a zwłaszcza w sprzęcie.
Kierownictwo III Rzeszy postawiło sobie zdobycie Moskwy jako
jeden z głównych celów prowadzących do błyskawicznego podboju i
zniszczenia Związku Radzieckiego. Cel ten miał być realizowany w
ramach tzw. planu „Barbarossa". Moralno-psychologiczne przygo-
towania do wojny radziecko-niemieckiej faszystowskie Niemcy rozpo-
częły jeszcze na długo przed podpisaniem przez Hitlera — 18 grudnia
1940 r. — dyrektywy do jego wykonania. Stąd teŜ decyzja Hitlera z
końca lipca 1940 r. o rozpoczęciu prac nad przyszłą wojną ze Związ-
kiem Radzieckim nie była zaskoczeniem dla dowództwa Wehrmachtu,
chociaŜ przyjęto ją z obawami, czy nie dojdzie do wojny na dwa
fronty.
7
Obawy te nie miały jednak wpływu na wszechstronne, solidne opra-
cowanie wspomnianej dyrektywy. W kolejnych wersjach planu „Bar-
barossa" stwierdzano,
Ŝe
upadek radzieckiej stolicy zdecyduje o zała-
maniu się Związku Radzieckiego i błyskawicznym zakończeniu wojny
na wschodzie. W takim właśnie duchu sformułowany został rozkaz
Hitlera do niemieckiej armii wschodniej. Czytamy w nim: „...śołnie-
rze! przed wami Moskwa! W ciągu dwóch lat wszystkie stolice konty-
nentu pokłoniły się przed wami. Wyście przemaszerowali ulicami naj-
piękniejszych miast. Pozostała Moskwa. Zmuście ją do pokłonu, po-
kaŜcie jej siłę naszego oręŜa, przejdźcie po jej placach. Moskwa — to
koniec wojny. Moskwa to odpoczynek. Naprzód!"
Kierownictwo III Rzeszy w momencie rozpoczęcia agresji na Zwią-
zek Radziecki, jak równieŜ w pierwszych miesiącach wojny było prze-
konane o niezwycięŜoności swej armii i niepodwaŜalności doktryny
„Blitzkriegu". Niemcy wierzyli,
Ŝe
wojna z Krajem Rad zakończy się w
ciągu sześciu tygodni.
Tymczasem na skutek narastania oporu i aktywności obrony strate-
gicznej Armii Radzieckiej, w miarę upływu czasu,
średnie
tempo na-
tarcia Wehrmachtu z 60 km na dobę w czerwcu zmalało do 4 i mniej
km w październiku 1941 r. Na silną i coraz lepiej organizowaną obronę
natknęli się Niemcy na moskiewskim kierunku strategicznym. DąŜąc
do zdobycia Moskwy hitlerowcy zaczęli wzmacniać siły Grupy Armii
„Środek" kosztem swych skrzydeł strategicznych: północnego i
południowego. W październiku 1941 r. na kierunku moskiewskim
zgromadzili niemal połowę sił uŜytych na froncie wschodnim.
Bitwa o Moskwę toczyła się przez sześć miesięcy. Po dwóch ofen-
sywach niemieckich: październikowej i listopadowej, które zakończyły
się wyczerpaniem sił niemieckich i ich odwodów operacyjnych, w
grudniu 1941 r. Armia Radziecka przeszła do przeciwnatarcia, które
następnie przerodziło się w ogólne natarcie strategiczne.
O rozmiarach bitwy pod Moskwą
świadczy
liczba zaangaŜowanych
przez obie strony sił i
środków
— około 2 mln ludzi, 2,5 tys. czołgów,
1,5 tys. samolotów oraz ponad 20 tys. dział i moździerzy.
Zainteresowanie bitwą pod Moskwą zaowocowało wieloma interesu-
jącymi publikacjami. Wszyscy są zgodni co do oceny tej bitwy. Pod
Moskwą nastąpił krach wojny błyskawicznej.
Fundamentalną pracą podejmującą w szerokim zakresie militarne
aspekty bitwy moskiewskiej jest ksiąŜka pod redakcją marsz. Wasilija
Sokołowskiego
Razgrom niemiecko-faszistskich wojsk pod Moskwoj.
Po-
dobny charakter ma powstała w Instytucie Historii Akademii Nauk
ZSRR
Wielikaja bitwa pod Moskwoj.
Na szczególną uwagę zasługują teŜ:
Wielikaja bitwa pod Moskwoj
A.
Samsonowa,
Pobieda pod Moskwoj
K. Bukowa oraz Dado Murijewa
Prował opieracji
„
Tajfun ".
O bitwie moskiewskiej ukazało się takŜe wiele publikacji będących
8
rezultatami konferencji rocznicowych i sympozjów naukowych. Wy-
mienić tu naleŜy materiały z konferencji naukowej, która odbyła się w
ćwierćwiecze
bitwy oraz materiały z konferencji poświęconej jej 40-
leciu. Pierwsze z nich wydano w zbiorze noszącym tytuł
Besprimiernyj podwigy
a drugie
Pobieda pod Moskwoj.
W literaturze poświęconej bitwie moskiewskiej znajduje się duŜo
prac o charakterze wspomnieniowym. Wyjątkowo cenne są tu pamięt-
niki dowódców radzieckich, których losy wojenne związały z obroną
stolicy. Na plan pierwszy wysuwają się wspomnienia marsz. Gieorgija
śukowa,
Konstantego Rokossowskiego oraz gen. Konstantina Tielie-
gina. Waga wspomnień pierwszego z nich jest wyjątkowa, bowiem w
czasie decydujących walk o Moskwę dowodził on Frontem Zachod-
nim, na którym spoczywał wówczas główny cięŜar walki. Spojrzenie
dowódcy Frontu na całokształt wydarzeń jest spojrzeniem stratega.
Interesujące jest zestawienie oceny sytuacji ze szczebla dowódcy
Frontu z ocenami dowódcy armii. Pozwala na to lektura ksiąŜki G.
śukowa
Wspomnienia i refleksje
i K. Rokossowskiego
śołnierski
obowiązek.
Oryginalny charakter ma praca gen. Konstantina Tieliegina. Autor,
członek Rady Wojennej Moskiewskiego Okręgu Wojskowego i Mo-
skiewskiej Strefy Obrony, przez cały czas bitwy o Moskwę znajdował
się w centrum wydarzeń. Stąd teŜ jego obserwacje stanowią
wyjątkowo cenny materiał poznawczy. Tieliegin nie ogranicza swych
wspomnień do rejestru wydarzeń, ale takŜe przybliŜa sylwetki tych,
których postawa i działanie nie pozwoliły hitlerowskiemu najeźdźcy
na wkroczenie do Moskwy. W podobnej konwencji utrzymane są
wspomnienia gen. Daniła
śurawiewa,
dowódcy obrony powietrznej
Moskwy. Praca ta jednak, ze względu na funkcję, jaką pełnił jej autor,
dotyczy tylko pewnego wycinka obrony miasta.
Interesujące są takŜe wspomnienia gen. Andreja Jeremienki, Mi-
chaiła Katukowa, Dmitrija Leluszenki oraz wielu innych obrońców
radzieckiej stolicy.
Na zakończenie warto wspomnieć o ksiąŜce Lwa Bezymienskiego
Bitwa pod Moskwą.
Autor, znakomity znawca problemu, zastosował
bardzo ciekawy zabieg, a mianowicie dotarł do byłych dowódców hit-
lerowskich, którzy walczyli pod Moskwą, pytając ich o ocenę tamtych
wydarzeń z perspektywy kilkudziesięciu lat. Efekt okazał się bardzo
interesujący.
Klęska Wehrmachtu pod Moskwą stanowi zwrot nie tylko w wojnie
radziecko-niemieckiej, ale jest takŜe nie kwestionowanym w historio-
grafii zachodniej, zwrotem w drugiej wojnie
światowej.
Zwycięstwo
Armii Radzieckiej w tej bitwie udowodniło
światu, Ŝe
doktryna wojny
błyskawicznej nie jest uniwersalna. Na polach bitwy o radziecką
stolicę pogrzebany został bezpowrotnie mit o niezwycięŜoności
Wehrmachtu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin