Historyczne Bitwy 014 - Leningrad 1941-1944, Ryszard Dieszyński.pdf

(4932 KB) Pobierz
WSTĘP
Bitwa o Leningrad stanowi jedno z waŜniejszych wydarzeń w dziejach
II wojny
światowej.
Toczyły się tutaj walki na ogromną skalę i z wielką
zaciętością. Przez 900 dni broniło się trzymilionowe miasto, drugie pod
względem znaczenia w Związku Radzieckim. Jego obrona miała duŜy
wpływ na ogólny wynik wojny. Dokonała się ona za straszliwą cenę
Ŝycia
blisko miliona mieszkańców i zniszczenia miasta.
Leningrad był jednym z głównych celów uderzeń wojsk niemieckich
na Związek Radziecki. 5 grudnia 1940 roku generał Franz Haider, szef
sztabu Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych, na naradzie
wyŜszych dowódców niemieckich sił zbrojnych wygłosił referat oparty
na studiach nad planem wojny ze Związkiem Radzieckim, nazywanym
wtedy „Otto", i na rezultatach gier wojennych poświęconych temu
tematowi. Plan przewidywał uderzenia zgrupowań niemieckich na
wojska radzieckie ustawione na skrzydłach, a więc na Kijów i
Leningrad, co miałoby nastąpić przed rozpoczęciem natarcia na
Moskwę. Plan został przyjęty i podpisany przez Hitlera 17 grudnia 1940
roku, zyskując nową nazwę „Barbarossa".
Dlaczego właśnie Leningrad miał stać się jednym z pierwszych celów
uderzenia niemieckiego?
Przede wszystkim miasto to miało ogromne znaczenie dla Związku
Radzieckiego. W
świadomości
Rosjan, zwłaszcza starszego pokolenia,
Leningrad — to druga stolica ZSRR, duŜy ośrodek przemysłowy i
kulturalny, waŜny port i baza wojenna na Bałtyku, „pomost" do państw
skandynawskich, bardzo waŜny węzeł komunikacyjny, łączący
środkową
Rosję z obszarami północnymi. Gdyby więc Niemcom udało
się opanować Leningrad, byłby to ogromny
6
uszczerbek dla potencjału gospodarczego Związku Radzieckiego. Ponadto
zostałyby przecięte linie komunikacyjne łączące Moskwę z Murmańskiem
i Archangielskiem — waŜnymi portami morskimi, a takŜe Niemcy
odepchnęliby państwo radzieckie od Bałtyku. Dlatego dowództwo
hitlerowskie tak uparcie dąŜyło do zdobycia tego miasta.
Zajęcie Leningradu miało dokonać się wspólnie z Finlandią. W
grudniu 1940 roku Niemcy zawarły z nią porozumienie w sprawie udziału
w
wojnie
przeciwko
Zwi zkowi
ą
Radzieckiemu.
Nastawione
nacjonalistycznie koła rządzące w Finlandii nie mogły zapomnieć,
Ŝe
w
wyniku niedawnej wojny ze Związkiem Radzieckim, trwającej od 30
września 1939 roku do 12 marca 1940 roku, granica fińsko-radziecka została
przesunięta o 150 kilometrów na północny zachód od Leningradu,
Związek Radziecki przejął Przesmyk Karelski z Wyborgiem, północne
wybrzeŜe jeziora Ładoga z Sortavalą, zachodnią część Półwyspu
Rybackiego oraz w formie dzierŜawy na 30 lat półwysep Hanko i
przylegające do niego wyspy. Wojna ta była spowodowana dąŜeniami sił
imperialistycznych chcących przekształcić Finlandię w bazę agresji na pół-
nocne obszary Związku Radzieckiego. Ale reakcyjni przywódcy fińscy nie
potrafili wyciągnąć wniosków z niepomyślnych dla swej armii
działań
wojennych i pałali żądzą odwetu. Trzecia Rzesza w razie pomyślnego
wyniku działań wojennych obiecywała Finlandii Półwysep Kolski, Karelię
Wschodnią i Obwód Leningradzki.
Do zdobycia Leningradu dowództwo hitlerowskie przeznaczyło znaczne
siły:
— na Dalekiej Północy stała armia „Norwegia", w składzie czterech
dywizji niemieckich i dwóch fińskich. Miała uderzać w kierunku na
Murmańsk, Kandałakszę i Uchtę;
— na południe od jezior Oulu aŜ do Zatoki Fińskiej miała działać armia
fińska, w składzie czternastu dywizji piechoty, dwóch brygad piechoty i
brygady kawalerii, wspartych 77 samolotami niemieckiej 5 Floty
Powietrznej oraz 222 samolotami fińskimi;
— z Prus Wschodnich od Bałtyku aŜ po Gołdap miała nacierać
Grupa Armii „Północ", składająca się z 16 i 18 armii, licz
ących
łącznie dwadzieścia trzy dywizje, oraz z 4 grupy pancernej w
składzie trzech dywizji pancernych i tyluŜ zmechanizowanych, w
sumie 600 czołgów. Wspierało ją 66 samolotów 1 Floty Powietrznej.
Uderzając z rejonu TylŜy na Dyneburg — Opoczkę — Psków, siłami
4 grupy pancernej oraz zgrupowań uderzeniowych 16 i 18 armii
powinna porozcinać front wojsk radzieckich, skierować jednostki
pancerne w rejon Pskowa i nie dopuścić do odejścia zdolnych do walki
oddziałów Armii Czerwonej z obszaru nadbałty-
7
ckiego na wschód. Wykonanie tych zadań stworzyłoby Grupie Armii
„Północ" dogodne warunki do uderzenia na Leningrad.
W przeddzień agresji na ZSRR została wysłana depesza do Rad
Wojennych Leningradzkiego, Zachodniego, Kijowskiego i Odeskiego
Okręgów Wojskowych podpisana przez ludowego komisarza obrony
marszałka Siemiona Timoszenkę i szefa Sztabu Generalnego Armii
Czerwonej Gieorgija
śukowa.
W depeszy informowano,
Ŝe
22—23
czerwca 1941 roku jest moŜliwa napaść Niemców, która moŜe
rozpocząć się od działań prowokacyjnych. Wojska okręgów powinny
być w gotowości bojowej do odparcia ewentualnego zaskakującego
uderzenia Niemców lub ich sojuszników. Polecono w niej, aby w nocy
z 21 na 22 czerwca obsadzić punkty ogniowe rejonów umocnionych na
granicy państwowej, przed
świtem
tego dnia rozśrodkować na
lotniskach polowych lotnictwo, w tym takŜe jednostki lotnicze
rodzajów sił zbrojnych, i dokładnie je zamaskować. Wszystkie
jednostki powinny osiągnąć gotowość bojową, a wojska utrzymywać
w stanie rozśrodkowanym. NaleŜało doprowadzić do gotowości
bojowej obronę przeciwlotniczą, ale nie powoływać na razie
rezerwistów, a takŜe poczynić przygotowania w zakresie zaciemnienia
miast i obiektów. Poza tym dowódcy wymienionych okręgów nie
powinni podejmować
Ŝadnych
innych przedsięwzięć bez specjalnego
zarządzenia.
Plan radzieckiej obrony granicy państwa na kierunkach uderzeń
armii fińskiej i niemieckiej Grupy Armii „Północ” przewidywał udział
wojsk Leningradzkiego Okręgu Wojskowego i Nadbałtyckiego
Wydzielonego Okręgu Wojskowego. Pierwszy, składający się z 7, 14,
23 armii, miał osłaniać granicę fińską od Półwyspu Rybackiego aŜ do
Zatoki Fińskiej na długości 1200 kilometrów. Półwyspu Hanko miała
bronić 8 samodzielna brygada piechoty. Nadbałtycki Wydzielony
Okręg Wojskowy, składający się z 8 i 11 armii, miał rozwinąć swoje
siły na granicy z Prusami Wschodnimi na długości 300 kilometrów i
osłaniać kierunek na Rygę, Dyneburg, Wilno. Dwie dywizje piechoty
miały bronić wybrzeŜa bałtyckiego od Tallinna do Lipawy, a 3
samodzielna brygada piechoty — wysp Sarema i Hiuma.
Nadszedł 22 czerwca 1941 roku. Dzień napaści hitlerowskich
Niemiec na Związek Radziecki moŜna oczywiście potraktować jako
pierwszy dzień bitwy o Leningrad, ale byłoby to duŜe uproszczenie.
Wprawdzie celem natarcia Grupy Armii „Północ" było rzeczywiście
zajęcie Leningradu, to jednak trzeba sobie zdawać sprawę,
Ŝe
wojska
jej musiały pokonać duŜą przestrzeń i stoczyć wiele wyczerpujących
walk z jednostkami Armii Czerwonej, aby stanąć pod tym miastem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin