Problematyka życia według Listu św. Pawła do Filipian.pdf

(149 KB) Pobierz
„Analecta Cracoviensia” 47 (2015), s. 97–116
DOI: http://dx.doi.org/10.15633/acr.1752
Barbara Witos
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Problematyka życia według Listu św. Pawła do Filipian
Z teologicznego punktu widzenia życie jest darem pochodzącym od Boga,
dlatego też uważa się je za najwyższe dobro. Jest ono całkowicie zależne
od Stwórcy, ponieważ to Boże
tchnienie
sprawiło, że człowiek stał się istotą
żyjącą, rozumną, świadomą swego powołania i swej godności (por. Rdz 2, 7).
Stary Testament ukazał Boga jako dawcę wszelkiego życia na ziemi. Położył
nacisk na wartość ludzkiej egzystencji i bezwarunkową zależność człowie-
ka od Boga. Nowy Testament idzie o krok dalej, rozpatrując tematykę życia
w aspekcie eschatologicznym. Człowiek Nowego Testamentu wie, że ziemska
rzeczywistość obwarowana jest ramami czasu i tylko życie z Chrystusem jest
w stanie tę barierę pokonać.
Problematyka życia to zatem jeden z głównych tematów zarówno Starego,
jak i Nowego Testamentu. Obejmuje nie tylko ziemską egzystencję człowieka,
lecz także życie przyszłe; jest ono też ukazywane jako zbiór wszelkich dóbr,
które przysługują człowiekowi na ziemi. W polskiej literaturze przedmiotu
nie ma opracowań dotyczących problematyki życia w świetle Listu św. Pawła
do Filipian z uwzględnieniem pojęcia „życie” w ujęciu Janowym. Klasycznymi
opracowaniami nowotestamentowej teologii życia są prace: Tomasza Jelonka,
Antoniego Paciorka, Kazimierza Romaniuka, Hugolina Langkammera, Jana
Bernarda Szlagi, Janusza Czerskiego, Feliksa Gryglewicza oraz Anselma Grüna.
Tematyka życia została tam omówiona w sposób szczegółowy i w odniesieniu
do całego Nowego Testamentu. Na szczególną uwagę zasługuje dzieło Jana
Flisa
List do Filipian
z serii Nowy Komentarz Biblijny
1
. Autor zawarł w nim
List do Filipian,
wstęp, przekład z oryginału, komentarz J. Flis, Częstochowa 2011 (Nowy
Komentarz Biblijny. Nowy Testament, 11).
1
98
Barbara Witos
bardzo szczegółową analizę całości Listu. W obszernym wprowadzeniu histo-
ryczno-krytycznym zwrócił uwagę na problemy, wokół których wciąż toczą się
dyskusje egzegetów. Problemy te dotyczą m.in.: ustalenia konkretnego czasu
przybycia Pawła do Filippi, a co za tym idzie ustalenia konkretnego czasu
założenia tam wspólnoty kościelnej, miejsca, w którym list został napisany
(współcześnie istnieje kilka hipotez; pod uwagę bierze się Rzym, Efez, Ateny,
Cezareę Nadmorską) – kwestia ustalenia konkretnego miejsca pozostaje otwar-
ta. Kolejnym problemem budzącym duże zainteresowanie jest ustalenie, czy
list jest jednolitym tekstem czy składającym się z kilku fragmentów. Istnieją
hipotezy, że były to dwa, a nawet trzy teksty połączone ze sobą w całość.
W niniejszym artykule, posługując się metodą teologiczną, egzegetyczną,
a przede wszystkim syntetyczną, ukażę tematykę życia w aspekcie eschatolo-
gicznym, etycznym, chrystologicznym oraz soteriologicznym. Ukażę również
znaczenie wiary w życiu człowieka. Dla lepszej kontekstualizacji zasygnali-
zowanej problematyki na wstępie przytoczę zarys teologii życia w Nowym
Testamencie, ze szczególnym wypunktowaniem teologii życia w pismach Ja-
nowych. Następnie przejdę do szczegółowego omówienia tegoż zagadnienia
dla Listu do Filipian, gdzie dokonam szczegółowej analizy przede wszystkim
tych zdań, które w swojej treści zawierają rzeczownik „życie” lub czasownik
„żyć”. Dla łatwiejszego zrozumienia perykop dokonam egzegezy ich kontekstu.
Na koniec dokonam systematyzacji całości tekstu dla lepszego zrozumienia
problematyki życia w nauczaniu św. Pawła na przykładzie Listu do Filipian.
Podsumowując, pokażę w dużym skrócie Pawłowe i Janowe ujęcie teologii
życia. Jako że temat przedstawiający podobieństwa i różnice w Pawłowym
i Janowym ujęciu teologii życia jest dość obszerny, pozostaje on kwestia otwartą
zachęcającą do opracowania kolejnych artykułów.
1. Pojęcie życia w Nowym Testamencie
Nowy Testament oprócz tego, że przekazuje ludziom orędzie zbawienia, za-
wiera również opis modelowego życia chrześcijańskiego
2
. Na wzór św. Pawła
w więź z Chrystusem ma być zaangażowany cały człowiek: „teraz zaś już nie
Ja żyję, lecz żyje we Mnie Chrystus” (Ga 2, 20). Wiara w Chrystusa jako Bożego
Mesjasza i przyjęty na jej potwierdzenie chrzest czynią wierzącego nowym
Por. S. Pisarek,
Życie i śmierć w Piśmie Świętym,
[w:]
Vademecum Biblijne
[dalej: VB], red.
S. Grzybek, Kraków 1991, s. 71–72.
2
Problematyka życia…
99
stworzeniem
3
: „jeżeli więc ktoś pozostaje w Chrystusie, jest nowym stworze-
niem. To, co dawne minęło, a oto wszystko stało się nowe” (2 Kor 5, 17), staje
się też uczestnikiem śmierci i zmartwychwstania Jezusa
4
. Święty Paweł uczył,
że życie w Chrystusie oznacza upodobnienie się do Niego i dzielenie z nim
Jego losu. Tak jak o grzechu i śmierci zadecydowało nieposłuszeństwo Adama,
tak w Jezusie żyje każdy, dlatego że o życiu każdego człowieka zadecydowało
posłuszeństwo Jezusa
5
. Człowiek żyje dla Boga i jest Jego własnością: „On
jest zadatkiem naszego dziedzictwa w oczekiwaniu na Odkupienie, które nas
uczyni własnością [Boga], ku chwale Jego majestatu” (Ef 1, 14). Wskazywał
na Chrystusa jako na wzór do naśladowania. Tak jak Jezus stał się Ojcu odda-
ny we wszystkim dobrowolnie, tak człowiek ma brać z niego przykład po to,
by osiągnąć życie wieczne
6
. Pojęcia „życia” i „życia wiecznego” w księgach
Nowego Testamentu dotyczą zarówno osoby Jezusa, jak i Jego dzieła zbaw-
czego. Życie jako skutek spożywania Ciała Jezusa i picia Jego Krwi podkre-
śliło przemówienie w Kafarnaum
7
: „Jeżeli nie będziecie spożywali Ciała Syna
Człowieczego, nie będziecie pili Jego Krwi, nie będziecie mieli życia w sobie.
Kto spożywa Moje Ciało i pije Moją Krew, ma życie wieczne, a Ja go wskrzeszę
w dniu ostatecznym” (J 6, 53–54). Szczególnie listy Janowe i jego Ewangelia
wskazują na zagadnienie życia w wierze. Święty Jan ściśle wiązał życie z historia
zbawienia: „tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego
dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (J 3, 16).
U Jana słowo „życie” występuje 36 razy
8
. Według pism Janowych życie objawia
się w osobie Jezusa, którego nazwał drogą życia prowadzącą do Ojca. Życie,
które posiada Bóg, to życie, które nie przemija, jest nieograniczone ramami
czasu, wolne od bólu i cierpienia, i przede wszystkim wolne od grzechu. To ży-
cie jest możliwe do osiągnięcia w chwili zjednoczenia się z Bogiem
9
.
Por. S. Mędala,
Etos Nowego Testamentu,
[w:] VB, s. 251, 261–262.
Por. M. Chojnacki,
Battesimo e Eucaristia. Fonti rituali della vita cristiana secondo San
Bernardo di Chiaravalle,
Roma 2002, s. 215–219;
5
Por. H. Langkammer,
Teologia Nowego Testamentu,
cz. 2,
Paweł: List do Hebrajczyków,
Wrocław 1984, s. 144–146.
6
Por. R. S. Zdziarstek,
Chrystianologia Świętego Pawła,
t. 1,
Aspekt ontyczny,
Kraków 1989,
s. 88–89 (Chrystianologia Nowego Testamentu, 1).
7
Por. F. Gryglewicz,
Życie chrześcijańskie w ujęciu św. Jana Ewangelisty,
Katowice 1984, s. 128
(Attende Lectioni, 10).
8
Por. J. Czerski,
Życie,
[w:]
Egzegeza Ewangelii św. Jana. Kluczowe teksty i tematy teologiczne,
red. F. Gryglewicz, Lublin 1992, s. 293–306.
9
Por. S. Pisarek,
Życie i śmierć w Piśmie Świętym,
dz. cyt., s. 79–82.
3
4
100
Barbara Witos
2. Życie przez wiarę w Jezusa według teologii Janowej
Jezus Chrystus przyszedł na świat jako pośrednik między Bogiem a człowie-
kiem. Głosił naukę i działał w imieniu Ojca. Zadania, jakie przygotował dla
Niego Bóg, „są nie tylko objawieniem Jego osobowości, czynami, które budzą
wiarę w Jego posłannictwo, ale również znakami działalności Boga w świecie”
10
.
Podczas ostatniej wieczerzy Jezus zwrócił się do Apostołów słowami: „Ja Jestem
drogą, prawdą i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze
Mnie” (J 14, 6). Podobny obraz życia w wierze ukazał Jezus w przypowieści
o dobrym pasterzu, mówiąc: „Ja Jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie,
będzie zbawiony – wejdzie i wyjdzie i znajdzie paszę” (J 10, 9). Jezus uczył,
ze każdy, kto w niego uwierzy, kto będzie uczestniczył w Jego życiu, dostąpi
zbawienia. „Chrystus jest zatem drogą do prawdy przez Słowo, które o Bogu
poucza i przez moc, poprzez którą urzeczywistnia w człowieku Boże życie”
11
.
Jezus poprzez słowo objawiał prawdę o Bogu.
Gdy Jezus nazywa siebie życiem, to w świetle Objawienia wiemy, ze w pełni
Objawienia żyje tylko Bóg. Tylko On posiada nieutracalne wieczne życie i tyl-
ko On może nim obdarowywać. Wskazując na Siebie jako na życie, Jezus daje
do zrozumienia, ze jest uczestnikiem boskiego życia jako Syn Boży. Dlatego może
On przywracać życie fizyczne (wskrzeszenia) i duchowe (odpuszcza grzechy)
12
.
W Jezusie jako Prawdzie otwiera się człowiekowi ostateczny sens życia ludz-
kiego. W perykopie o wskrzeszeniu Łazarza Jezus zwrócił się do Marty sło-
wami: „Ja Jestem Zmartwychwstaniem i Życiem. Kto we Mnie wierzy choćby
i umarł, żyć będzie. Każdy, kto żyje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki”
(J 11, 25–27). Jezus wskazuje na siebie jako na źródło życia wiecznego
13
. Opis
W. Marchel,
Działalność Ojca,
[w:]
Być chrześcijaninem dziś. Teologia dla szkół średnich,
red.
M. Rusecki, Lublin 1992, s. 150–151.
11
J. Czerski,
Życie,
dz. cyt., s. 293–294.
12
M. Rusecki,
Za kogo uważał się Jezus? Mesjańska świadomość Jezusa,
[w:]
Być chrześcijaninem
dziś. Teologia dla szkół średnich,
dz. cyt., s. 149.
13
W Nowym Testamencie, w czwartej Ewangelii znajdujemy wiele określeń i przenośni,
w których Chrystus nazywa Siebie życiem: „Ja Jestem Zmartwychwstaniem i Życiem! Kto we Mnie
wierzy, choćby i umarł, żyć będzie” (J 11, 25). Życiem nazywa: przykazania: „Ducha daje życie; ciało
na nic się nie przyda. Słowa, które Ja wam powiedziałem, są Duchem i życiem” (J 6, 63), światło: „Ja
Jestem światłością świata. Kto idzie za Mną nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło
życia” (J 8, 12), wodę: „Kto zaś będzie pił wodę, którą Ja mu dam, nie będzie pragnął na wieki, lecz
10
Problematyka życia…
101
sceny wskrzeszenia Łazarza potwierdza prawdę wiary, że Jezus posiada w so-
bie taką władzę i moc, że może wskrzesić człowieka i dać mu życie Boże
14
.
W stwierdzeniu „Ja Jestem Zmartwychwstaniem i Życiem” Jezus nie mówi
o tym, kim jest wewnętrznie, ale o tym, kim jest w odniesieniu do człowieka:
„jest sprawcą i źródłem życia wiecznego. Udział w tym życiu może mieć każdy,
ale pod jednym warunkiem – człowiek musi w Niego wierzyć”
15
. Poprzez wiarę
w śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa będące przedmiotem wiary chrześcijań-
skiej człowiek może uzyskać nowe życie, które jest związane ze Zmartwych-
wstaniem
16
.
3. Jezus Chrystus dawcą życia wiecznego
w ujęciu teologii św. Jana
Celem, dla którego Jezus przyszedł na świat, było przekazanie ludziom daru
życia wiecznego. Bóg za  pośrednictwem Syna objawił swoją zbawczą wolę
i jej wykonawcą uczynił Jezusa: „to bowiem jest wolą Ojca Mego, aby każdy,
kto widzi Syna i wierzy w Niego, miał życie wieczne” (J 6, 40)
17
. Życie, które
przyniósł Jezus, to życie eschatologiczne, które zaspokaja wszelkie pragnie-
nia i  tęsknoty człowieka; jest to  życie wewnętrzne polegające na  trwaniu
w  Chrystusie. Warunkiem do  jego osiągnięcia jest wiara w  Jego zbawcze
posłannictwo. Jezus, przemawiając w synagodze w Kafarnaum, dwukrotnie
nazwał siebie „chlebem życia” i „chlebem żywym”. Jezus poprzez słowa ob-
jawia światu tajemnicę wiecznego życia i  przez słowa do  niego prowadzi
18
.
woda którą Ja mu dam, stanie się w nim źródłem wody wytryskującej ku życiu wiecznemu” (J 4, 14),
a także chleb: „Ja Jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie
żył na wieki. Chlebem, który Ja dam, jest Moje Ciało za życie świata” ( J 6, 51). Życiem wiecznym
jest więc poznanie prawdziwego Boga, Jego przykazań. Polega na uzależnieniu się od Chrystusa.
To życie sięga poza grób. Por. J. Czerski,
Życie,
dz. cyt., s. 293–306.
14
Por. G. Ferraro,
L’„Ora” di Cristo nel Quarto Vangelo,
Roma 1974, s. 152–157.
15
J. Czerski,
Chrystus jest życiem. Zmartwychwstanie i życie,
[w:]
Egzegeza Ewangelii św. Jana…,
dz. cyt., 292–293.
16
Por. F. Szreder,
Zmartwychwstanie Chrystusa. Teologia św. Pawła,
[w:] VB, s. 229; J. Stępień,
Teologia św. Pawła. Człowiek i Kościół w zbawczym planie Boga,
Warszawa 1979, s. 428.
17
Por. W. Marchel,
Ojciec. Ojciec nasz,
[w:]
Być chrześcijaninem dziś. Teologia dla szkół średnich,
dz. cyt., s. 154; F. Gryglewicz,
Życie chrześcijańskie w ujęciu św. Jana Ewangelisty,
dz. cyt., s. 129;
J. Czerski,
Życie…,
dz. cyt., s. 305–306.
18
Przenośnia ta oznacza, że Jezus jest chlebem w tym sensie, ze daje życie całemu światu:
„Albowiem chlebem Bożym jest Ten, który z nieba zstępuje i życie daje światu” (J 6, 33). Izraelici
za chleb Boży uznawali mannę, nie była ona jednak w stanie zaspokoić głodu na zawsze, kto zaś

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin