Krakow Przewodnik celownik Wydanie 1.pdf

(1801 KB) Pobierz

SPIS TREŚCI

Opracowanie:

Katarzyna Wojsław (na podstawie tekstów Magdaleny Bażeli, Moni-

ki i Artura Kowalczyków, Pawła Krokosza, Agnieszki Legutko, Macieja Mieziana oraz

własnych)

Redaktor prowadzący:

Maciej Żemojtel

Redakcja i korekta:

Edytorka.eu | Justyna Mroczkowska

Zdjęcie na okładce:

Opracowanie kartograficzne:

Daka Studio Graficzne | Dawid Kwoka

Źródło pochodzenia danych kartograficznych:

www.opendatacommons.org/licenses/odbl

Koncepcja graficzna serii:

PANCZAKIEWICZ ART.DESIGN | Paweł Panczakiewicz

Projekt okładki i strony tytułowej:

MAZAKI STUDIO | Konrad Rządowski

Skład:

Małgorzata Czoch

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniej-

szej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,

fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powo-

duje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowy-

mi ich właścicieli.

Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były

kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za

związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz wydawnic-

two Helion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wy-

korzystania informacji zawartych w książce.

Indeks atrakcji turystycznych

Atlas Krakowa

Historia Krakowa

Wydawnictwo Helion

ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice

tel.: 32 2309863

e-mail: redakcja@bezdroza.pl

księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl

Drogi Czytelniku!

Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:

http://bezdroza.pl/user/opinie/?bekra1

Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

Wydanie I

ISBN: 978-83-246-6155-8

Atrakcje Krakowa

165

Informacje praktyczne

• Kup książkę

• Poleć książkę

• Oceń książkę

• Księgarnia internetowa

• Lubię to!

Nasza społeczność

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę

Historia Krakowa

Początki grodu Kraka

Kraków leży u zbiegu Pogórza Karpackie-

go i Wyżyny Małopolskiej, w dolinie Wisły,

charakteryzującej się wapiennymi wznie-

sieniami, wśród których pierwsi ludzie

osiedlili się ok. 100 tys. lat p.n.e. Początki

dzisiejszego miasta sięgają VII w., kiedy

rządził tu ponoć książę Krak – legendarny

władca Wiślan i założyciel grodu. Od jego

imienia pochodzi nazwa Kraków.

Pierwsza udokumentowana wzmianka

o Krakowie – jako ważnym grodzie han-

dlowym – pochodzi z 965 r.; jej autorem

był żydowski kupiec i dyplomata Ibrahim

ibn Jakub. Dogodne położenie grodu na

skrzyżowaniu ważnych szlaków kupiec-

kich sprawiło, że przez wieki był on han-

dlowym centrum kraju. Pod koniec X w.

stał się częścią państwa Mieszka I. Wkrót-

ce potem utworzono tu biskupstwo kra-

kowskie (1000). Choć nie ma formalnego

Budowanie potęgi stołecznego grodu

dokumentu, ustanawiającego Kraków

stolicą, tradycyjnie fakt ten wiąże się z Ka-

zimierzem Odnowicielem, który wybrał

miasto na królewską siedzibę odrodzo-

nego państwa ok. 1040 r.

Tatarzy i „niemieckie

porządki” w mieście

W 1241 r. Kraków został ograbiony i spalo-

ny w czasie najazdu tatarskiego. Jak pisze

XIX-wieczny znawca Krakowa, Ambroży

Grabowski: „Książę Bolesław Wstydliwy

zacierając ślady (…) spalenia [stolicy] przez

Tatarów, dla zwabienia cudzoziemców

i pomnożenia ludności znacznie umniej-

szonej oraz chcąc mieć porządne i na wzór

obcych uregulowane miasto”, nadał (wraz

z matką Grzymisławą i żoną Kingą) miastu

przywilej lokacyjny na prawie magdebur-

skim dnia 5 czerwca 1257 r. Wtedy zapro-

jektowano widoczny do dziś szachowni-

cowy układ miasta. Wyznaczeni wójtowie

sprowadzili niemieckich osadników, któ-

rzy mieli zająć się handlem i rzemiosłem,

a książę Bolesław zobowiązał się wystawić

kramy sukienne. Utworzono radę i ławę

miejską, czyli sąd, który w skomplikowa-

nych przypadkach odwoływał się do Mag-

deburga. Innymi słowy, miasto wkroczyło

w nowy etap administracyjno-gospodar-

czy. By dopełnić dzieła, książę Leszek Czar-

ny (1279–88) oraz król Czech i Polski Wa-

cław II (1291–1305) „miasto w obronniejsze

mury, wieże i przekopy opatrzy[li]”.

To, co dziś nazywamy centrum Krakowa,

w średniowieczu stanowiło kilka osobnych

i niezależnych miast. Dziś jedyną pozo-

stałością są dawne rynki. I tak, plac przed

Bramą Floriańską noszący dziś miano pla-

cu Matejki i położona obok targowica, to

dawny Rynek Kleparski – nie ustępujący

rozmiarami Rynkowi Głównemu. Obecny

pl. Wszystkich Świętych stanowił centrum

miasta w okresie przedlokacyjnym, a dziw-

ne rozszerzenie ulicy Grodzkiej przed ko-

ściołem św.św. Piotra i Pawła to pozosta-

łość wrzecionowatego Okołu (placu), na

którym w czasach Łokietka wzniesiono

okazałe Sukiennice (ich resztki zachowa-

ły się w piwnicach okolicznych domów).

Swoje place miały też: Wawel, Stradom

i oczywiście Kazimierz.

Budowanie potęgi

stołecznego grodu

Dwaj ostatni przedstawiciele dynastii Pia-

stów: Władysław Łokietek (1306–33) i Kazi-

mierz Wielki (1333–70) wprowadzili Kraków

w okres świetności i dynamicznego rozwoju.

Władysław Łokietek nadał miastu przywilej

prawa składu (1306), co oznaczało, że wszy-

scy kupcy przejeżdżający przez granice pań-

stwa musieli stawić się w Krakowie i ofero-

wać tutaj swoje towary – rozporządzenie

Panorama Krakowa

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę

KRAKóW

Historia Krakowa

Budowanie potęgi stołecznego grodu

zapewniło miastu znaczne dochody. Łokie-

tek był pierwszym królem, który koronował

się (1320) i został pochowany na Wawelu, co

dało początek wielowiekowej tradycji kró-

lewskich pochówków.

Kazimierz Wielki natomiast znacznie roz-

budował miasto, wzmocnił je gospodar-

czo, a także zreorganizował sądownictwo

i administrację, tworząc Najwyższy Sąd

Prawa Niemieckiego w Krakowie, co ozna-

czało, że apelacje zamiast przed trybuna-

łem w Magdeburgu były rozstrzygane na

miejscu. W 1334 r. potwierdził i poszerzył

przywileje dla Żydów, na skutek czego

miasto stało się jednym z najważniejszych

żydowskich ośrodków kulturalnych i han-

dlowych w Polsce. W 1364 r. erygował dru-

gi najstarszy uniwersytet w Europie Środ-

kowej – Akademię Krakowską. Powołując

do życia tę „nauk przemożnych perłę”, nie

tylko podniósł rangę Krakowa, ale także za-

chęcił wszystkich pragnących zdobywać

wiedzę, by przybywali do tego „przesław-

nego miasta” nie tylko z Królestwa, ale i ze

wszystkich stron świata.

W poł. XIV w. miasto było już tętniącym

życiem, silnym centrum handlowym, ad-

ministracyjnym i edukacyjnym – na dwo-

rze królewskim gromadziła się ówczesna

elita intelektualna kraju – oraz ważnym

ośrodkiem politycznym, o czym świad-

czyć może zwołany tu w 1364 r. zjazd mo-

narchów europejskich, znany jako „uczta

u Wierzynka”.

Szacuje się, że w tym czasie Kraków liczył

ok. 15–20 tys. mieszkańców. Oprócz lud-

ności polskiej mieszkało tu wielu Niemców

i Węgrów, a od XII w. istniała gmina żydow-

ska. Z czasem w mieście osiedlili się również

Włosi, Czesi, Tatarzy, Rusini i Szkoci, a Kraków

rozbrzmiewający wieloma językami stał się

kosmopolityczną, europejską metropolią

w pełnym tego słowa znaczeniu.

Choć tradycyjnie XVI stulecie uważane

jest za „złoty wiek” Krakowa, to już XV w.

przyniósł jego rozkwit. Władysław Jagiełło,

wypełniając wolę żony – królowej Jadwigi,

odnowił w 1400 r. Akademię Krakowską

i wkrótce Kraków zaczął skupiać najwy-

bitniejszych europejskich intelektualistów.

Należeli do nich m.in.: Filip Buonaccorsi,

znany jako Kallimach, włoski humanista,

nauczyciel synów Kazimierza Jagielloń-

czyka (zamieszkały w Krakowie w latach

1473–96), czy Konrad Celtis, niemiecki

humanista i poeta, który w czasie swe-

go pobytu w Krakowie (1489–92) założył

pierwsze w Polsce towarzystwo literackie.

W 1473 r. drukarnia Kaspra Straube wy-

dała pierwszy kalendarz ścienny i pierw-

sze książki.

XVI stulecie to prawdziwie „złoty wiek”. Za

panowania Zygmunta Starego (1506–48),

uważanego za najbardziej „krakowskiego”

króla, miasto osiągnęło szczyt swej świet-

ności pod względem architektonicznym

i kulturalnym. Przez dwór królewski na

Wawelu, stanowiący jedno z centrów eu-

ropejskiej kultury, przewijały się barwne

postaci – od słynnego królewskiego bła-

zna – Stańczyka, poprzez znakomitych

włoskich artystów, najwybitniejszych

polskich poetów epoki (Jan Kochanowski),

wpływowych biskupów humanistów, do

znanego czarnoksiężnika Twardowskiego,

który ponoć wywołał na prośbę Zygmun-

ta Augusta ducha jego ukochanej Barbary

Radziwiłłówny.

W „złotym wieku drukarstwa” w Krakowie

ukazała się pierwsza książka w języku pol-

skim –

Raj duszny

Biernata z Lublina (1513).

Powstały liczne drukarnie, m.in.: Jana Hal-

lera, Floriana Unglera, Hieronima Wietora,

żydowska drukarnia braci Haliczów czy

kalwińska Marcina Wirzbięty.

Również dzielnica żydowska przeżywała

swój rozkwit pod względem nie tylko eko-

nomicznym, ale przede wszystkim intelek-

tualnym – w latach 1556–1644 powstało

na Kazimierzu pięć synagog. W Krakowie

przebywał kwiat żydowskich uczonych

w piśmie i myślicieli, takich jak rabin Moj-

żesz Isserles (1510–72), znany jako Remuh,

Natan Nata Spira (1585–1633) czy Joel Sir-

kes (1561–1640).

Na przestrzeni dziejów Kraków był wie-

lokulturowym tyglem. W XVI w. połowa

Rynku należała do członków Bractwa Wło-

skiego, a druga do rodzin niemieckich. Na

zachód od Rynku, w dawnych kwartałach

Garncarskim, a potem Sławkowskim, znaj-

dowało się krakowskie getto (Kazimierz był

wtedy odrębnym miastem, zresztą Żydów

przeniesiono tam dopiero po pogromach

krakowskich w 1492 r.). Za owymi kwarta-

łami znajdowało się przedmieście Garbary

(okolice obecnej Karmelickiej), zasiedlo-

ne głównie przez Niemców. Na wschód

Klasztor Norbertanek

na Salwatorze

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę

KRAKóW

Plik z chomika:

Nashea2

Inne pliki z tego folderu:

Barcelona Przewodnik celownik Wydanie 2.pdf (2508 KB)
Barcelona Udany weekend Wydanie 5.pdf (1694 KB)
Azja srodkowa Kazachstan Uzbekistan Kirgistan Tadzykistan Turkmenistan Wydanie 1.pdf (1664 KB)
Bieszczady Travelbook Wydanie 1.pdf (2686 KB)
Berlin Udany weekend Wydanie 3.pdf (1572 KB)

Krakow Przewodnik celownik Wydanie 1.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: