Pąchalska, Bożydar L. J. Kaczmarek, Juri D. Kropotov - Neuropsychologia kliniczna - od teorii do praktyki.pdf

(17070 KB) Pobierz
Maria Pąchalska
Bożydar L.J.Kaczmarek
Juri D. Kropotov
Neuropsychologia
kliniczna
Od teorii do praktyki
PWN
Projekt okładki i stron tytułowych
Karolina Lijklema
Wydawca
Aleksandra Małek-Leśniewska
Redaktor prowadzący
Jolanta Kowalczuk
Redaktor
Dorota Polewicz
Korekta
M a g d a l e n a Pluta
Produkcja
Mariola Iwona Keppel
Łamanie
Grafini, B r w i n ó w
Recenzenci
prof. z w . d r hab. D a n u t a K ą d z i e l a w a
prof. z w . dr hab. lek. m e d . W a l d e m a r T ł o k i ń s k i
Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie
im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście
znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści
i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.
Szanujmy cudzą własność i prawo
Więcej na www.legalnakultura.pl
Polska Izba Książki
Copyright O by Wydawnictwo Naukowe PWN SA
Warszawa 2014
ISBN 978-83-01-17841-3
Wydanie I
Warszawa 2014
Wydawnictwo Naukowe PWN SA
02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlera 2
tel. 22 69 54 321; faks 22 69 54 228
infolinia 801 33 33 88
e-mail: pwn@pwn.com.pl; www.pwn.pl
Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne S.A
O AUTORACH
Prof. zw. dr hab. Maria Pąchalska,
znana polska uczona w dziedzinie neuro-
nauk, kierownik Katedry Neuropsychologii Krakowskiej Akademii im. Andrze-
ja Frycza Modrzewskiego (od 2011 roku), Profesor i konsultant Center for Co-
gnition and Communication w Nowym Jorku (od 2004 roku), założyciel i od 21
lat Prezes Polskiego Towarzystwa Neuropsychologicznego (PTNeur), założyciel
i redaktor naczelny kwartalnika
Acta Neuropsychologica
(od 2003 roku), redaktor
merytoryczny Działu Psychologii Zdrowia i Choroby w
Annals of Agricultural
and Environmental Medicine oraz
działu
Neuropsychologia
w
Medical Science
Monitor.
Członek 21 krajowych i międzynarodowych towarzystw naukowych.
Autorka 9 monografii i podręczników naukowych oraz ponad 200 prac z dziedzi-
ny neuronauk w tym 55 opublikowanych w recenzowanych czasopismach Listy
Filadelfijskiej (Journal Citation Reports, ICR), łączny I.F = 117.56 pkt. Laureatka
wielu odznaczeń państwowych i prestiżowych nagród przyznanych w kraju i za granicą, za działalność naukową
, dydaktyczną, w tym Złotego Krzyża Zasługi (2009), nagrody indywidualnej I stopnia Ministra Nauki i Szkolnic-
twa Wyższego za najlepszy podręcznik akademicki (2008), Copernicus Prize za odkrycie naukowe nowej mutacji
genu w zespole MELAS (2012), Nagrody Literackiej Filipa Kalimacha za wybitne osiągnięcia w sferze edukacji
(2012) oraz Nagrody Brylantowego Pióra nadanej przez Nowojorski Komitet Dobrych Publikacji Naukowych (2013)
za całokształt działalności naukowej. Otwarta na problemy cierpiących i chorych, jest dla nich wielkim wparciem.
Prof. zw. dr hab. Bożydar Kaczmarek,
znany polski uczony w dziedzinie neu-
rolingwistyki. Pracownik Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie od
1973 do 2010 roku. Obecnie jest profesorem psychologii w Wyższej Szkole Eko-
nomii i Innowacji w Lublinie. Od ponad 40 lat zajmuje się związkami między
mózgiem, językiem, myśleniem i zachowaniem oraz procesem sprawnego komu-
nikowania się ludzi. Zagadnienia te bada w aspekcie rozwojowym, społecznym
i patologicznym. Opracował kilka narzędzi diagnostycznych w dziedzinie neu-
ropsychologii. Najważniejsze z nich to: Bateria do Neuropsychologicznego Bada-
nia Dziecka (także niemówiącego) oraz Test Narracyjny i Test Interpretacji Przy-
słów umożliwiające ocenę myślenia w aspekcie pragmatycznym. Jest członkiem
17 krajowych i międzynarodowych towarzystw naukowych; założycielem i wi-
ceprezesem Polskiego Towarzystwa Neuropsychologicznego, założycielem i pre-
zesem Polskiego Towarzystwa Neurolingwistycznego i członkiem Rady Nadzorczej Psychological Consultants
w USA. Prowadził wykłady i seminaria w instytucjach naukowych całego świata, między innymi w Australii,
Francji, Hiszpanii, Japonii, Kanadzie i Niemczech. Jest autorem ponad stu prac naukowych w tym pięćdziesięciu
opublikowanych w recenzowanych czasopismach naukowych znajdujących się w międzynarodowych bazach da-
nych. Jest redaktorem merytorycznym Działu Psychologii Zdrowia i Choroby w
Annals of Agricultural and Emn-
ronmental Medicine
i współredaktorem
Acta Neuropsychologica.
Jest autorem 8 książek naukowych. Najważniej-
sze z nich to:
Platy czołowe a język i zachowanie człowieka
(1986),
Mózgowe mechanizmy mowy
(1995),
Mozg,
język, zachowanie (1998), Misterne gry w komunikację
(2009) oraz
Cudowne krosna umysłu
(2012).
Profesor Juri D. Kropotov, PhD., Doctor Honoris Causa AWFiS,
światowej
sławy uczony w zakresie badań nad ludzkim mózgiem, reprezentujący neuro-
naukę poznawczą. Łączy w swych pracach wiedzę z zakresu nauk społecznych
i biomedycznych, reprezentując w ten sposób nurt biopsychospołeczny nauk
o zdrowiu. Ukończył Wydział Fizyki na Uniwersytecie w Leningradzie
w 1972 r. (obecnie St. Petersburg). Obronił 3 rozprawy doktorskie, a także uzy-
skał tytuł profesora w dziedzinie neurofizjologii.
Obecnie pełni funkcję Dyrektora Laboratorium Neurobiologii Instytutu Ludz-
kiego Mózgu Rosyjskiej Akademii Nauk w St. Petersburgu, jest profesorem
w Instytucie Psychologii Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii
w Trondheim oraz w Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzew-
skiego. Jest autorem „teorii programowania działań ludzkich", założycielem ba-
zy danych normatywnych (Humań Brain Index, HB1) QEEG dla dzieci i doro-
słych w normie oraz patologii w Chur w Szwajcarii. Jego ostatnie badania nad
moderowaniem parametrów mózgowych w procesie neuroterapii otwierają no-
we możliwości w zakresie diagnozy i terapii pacjentów z różnorodnymi dysfunkcjami mózgu, jak również mak-
symalnej dyspozycji startowej
(peakperformance)
podczas zawodów sportowych. Redaktor Rosyjski
Acta Neu-
ropsychologica.
Autor 7 monografii i podręczników naukowych, z których najważniejsza jest monografia:
Quantitative EEG, Event Related Potentials and Neurotherapy
wydana w roku 2009 przez Academic Press, El-
sevier oraz ponad 150 prac z dziedziny neuronauk, w tym 36 opublikowanych w recenzowanych czasopismach
z Listy Filadelfijskiej (Journal Citation Reports, ICR) łączny l.F. = 87.43 pkt. Laureat wielu odznaczeń państwo-
wych i prestiżowych nagród międzynarodowych za działalność naukową i dydaktyczną, w tym Nagrody Brylan-
towego Pióra nadanej przez Nowojorski Komitet Dobrych Publikacji Naukowych (2013) za całokształt działalno-
ści naukowej.
SPIS TREŚCI
PRZEDMOWA
WSTĘP
XI
XVI
3.3.
3.4.
Nowy paradygmat badawczy w neuropsychologii . . XVIII
Co zaprezentowano w podręczniku?
XIX
Ilustracje w podręczniku
XXV
Dla kogo jest ten podręcznik?
XXV
Podziękowania
XXV
1.
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
1.6.
1.7.
2.
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
3.
3.1.
3.2.
ZMIENIAJĄCY SIĘ MÓZG: BIOLOGIA
CZY ŚRODOWISKO?
Informacje ogólne
Przegląd teorii dotyczących istoty zjawiska
plastyczności
NARODZINY NEUROPSYCHOLOGII PROCESU
Informacje ogólne
Status neuropsychologii klinicznej
Pierwsze próby zdefiniowania neuropsychologii
początki neuropsychologii procesu
Neuropsychologia procesu na świecie
Rosyjska szkoła neuropsychologii procesu . . .
Polska szkoła neuropsychologii procesu
Podsumowanie
JAK DZIAŁA MÓZG: OD STRUKTURY
Informacje ogólne
Anatomia funkcjonalna mózgu
Struktury układu nerwowego
Podstawowe funkcjonalne systemy mózgu . . .
Neuromodulatory procesów poznawczych,
emocjonalnych i zachowania
1
2
4
4
9
10
15
17
3.5.
4.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
5.
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5.
5.6.
6.
Plastyczność mózgu w rozwoju osobniczym
JA w ciągu życia
Badania nad możliwościami wykorzystania
plastyczności mózgu w rehabilitacji pacjentów
z uszkodzeniami mózgu
Podsumowanie
NEUROOBRAZOWANIE MÓZGOWIA
Informacje ogólne
Techniki strukturalnego i funkcjonalnego
obrazowania mózgu
Technika fMRI w badaniach naukowych . . . .
Kliniczne wykorzystanie potencjałów
związanych ze zdarzeniem (ERPs)
Podsumowanie
OBJAW W UJĘCIU NEUROPSYCHOLOGII
PROCESU
Informacje ogólne
Co to jest objaw?
Formowanie się objawu u osób
z dysfunkcjami mózgu
Teoria objawu a proces diagnozy pacjenta . . .
Wpływ uszkodzenia lub choroby na mózg . . .
Podsumowanie
75
86
95
97
98
99
102
120
128
129
130
130
141
142
151
152
19
20
21
31
52
59
62
62
PROCESU
6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
6.6.
Informacje ogólne
Rozumienie czasu w neuropsychologii
procesu
Złudzenia wzrokowe związane z czasem
Okno czasu: czyli dlaczego żyjemy
w przeszłości
Niecodzienne wrażenia upływu czasu ..
Neuropsychologiczna względność czasu
154
155
155
161
162
163
166
64
55
67
Zgłoś jeśli naruszono regulamin