Swieżawski Sf. Dzieje filoz. europ. w XV T.4.pdf

(21121 KB) Pobierz
STEFAN
S
W
I
E
Ż
A
W
S
K
1
DZIEJE
FILOZOFII
EUROPEJSKIEJ
W
XV
WIEKI
TOM
IV
BOG
WARSZAWA
1979
Philosophiu
quaerit,
theologia
invenit,
religio
possidet.
(Filozofia
powukuje,
teologia
znajduje,
religia
już
posiada).
Giooanni
Pico
della
Mirandola
Gerit
iutra
se
cmnc
creatum
in
suo
esse
imagi-
ncm
Trinitatis.
(Każde
stworzenie
nosi
we
wnętrzu
swojej
istoty
obraz
Trójcy).
Mikołaj
z
Kuzy
SPIS
TREŚCI
Przedmowa
do
tomu
IV..........................................................................................................11
I.
RELIGIJNOŚĆ
1.
2.
3.
4.
EPOKI..........................................................................................
15
5.
Niektóre
cechy
charakterystyczneówczesnej
religijności.......................................
15
Devotio
moderna.......................................................................................................
23
Przejawy
postawy
ekumenicznej............................................................................
31
Przejawy
krytyki
religii
chrześcijańskiej
i
próby
jej
obrony
....
38
Różne
orientacje
w
mistyce..................................................................................
45
II.
NASILENIE
FIDEIZMU.
WPŁYW
ŚW.AUGUSTYNA......................................
57
Różne
koncepcje
wiary.........................................................................................
57
Różnorakie
przejawy
fideizmu............................................................................61
Wpływ
św.
Augustyna:
różne
odmiany
augustynizmu.........................................
66
4.
Wpływ
św.
Augustyna:
jego
zasięg i
pewne
cechy
charakterystyczne
...
70
1.
2.
3.
III.
1.
2.
3.
POSTAWY
DOKTRYNALNE
I
ŚWIATOPOGLĄDOWE..................................
78
Eklektyzm.............................................................
78
Commusis
opinio.......................................................................................................
85
Irenizm:
via
media
i
walka
z
sekciarstwem
intelektualnym
.
.
93
4.
Irenizm:
harmonizowanie
doktrynuznawanych
za
antytetyczne
101
5.
Synkretyzm
filozoficzno-religijny:
tendencje
teozoficzne
ihermetyczne
.
118
6.
Synkretyzm
filozoficzno-religijny:tendencje
gnostyczne...................................
130
IV.
TEOLOGIA:
JEJ
SYTUACJA.................................
144
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Kryzys
teologii
i
wielorakie
jej
zagrożenie
.................... .......................................
144
Potrzeba
reformy
teologii
i
różne
próby
jej
realizacji
...
151
Przemiany
w
nauczaniu
teologii
.
.
160
Gerson:
działalność
i
twórczość
...
164
Gerson:
poglądy
i
powiązania..............................................
...
174
Erazm:
oddziaływanie
i
zależności..........................
190
Erazm:
niektóre
poglądy
i
tendencje..........................
....
198
V.
TEOLOGIA:
JEJ
RÓŻNE
KONCEPCJE.............................................................205
1.
2.
3.
Niektóre
cechy
charakterystyczne
ówczesnej
teologii
.....
205
Teologia
spekulatywna..............................................................................................
209
Teologie:
platońska,
augustyńska,
dionizjańska..............................................
214
8
4.
5.
6.
7.
8.
Teologia
afektywna................................................................................................
221
Teologia
praktyczna................................................................................................
228
Teologia
jako
scientiaSacrae
Scripturae...............................................................
234
Powrót
do
źródeł.....................................................................................................
241
Teologia
humanistyczna.........................................................................................
254
VI.
DROGI
DOJŚCIA
DO
BOGA.................................................................................260
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Dowody
istnienia
Boga.......................................................................................
260
Droga
poznawcza
i
jej
zakwestionowanie............................................................265
Dojście
do
Boga
poprzez
refleksję
nad
światem
.
.
.
271
Dojście
do
Boga
poprzez
własną
duszę;
rola
wiary
i
mistyki
....
277
Droga
moralna
—
poprzez
wolę
i
uczucie.....................................................
283
Droga
do
Boga
jakodroga
doszczęścia;
wizja
uszczęśliwiająca
288
VII.
BÓG:
JEGO
NATURA
IPRZYMIOTY.................................................................
296
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Poznawalność
boskości
i
orzekanie
o
Bogu.....................................................
296
Bóg
i
Jego
przymioty..............................................................................................
304
Bóg
jako
jedyny
i
prosty.......................................................................................
311
Przysługujące
Bogu
poznanie................................................................................
315
Wszechmoc
i
wolność
Boga.................................................................................320
Bóg
jako
nieskończony
i
jako
byt.........................................................................
327
Troistość
w
Bogu.....................................................................................................
332
Troistość
a
prostota..............................................................................................
338
VIII.
BÓG
A
ŚWIAT............................................................................................................
344
1.
2.
3.
4.
5.
Emanatyzni......................................................
344
Panteizm...................................................................................................................
351
Egzemplaryzm...............................................................................................
357
Uczestnictwo............................................................................................................
363
Opatrzność.............................................................................................................
367
Wykaz
literatury.....................................................................................................................
377
Spis
ilustracji...............................................................................................................
396
Skorowidz
imienny
..............................................................................................................
399
Skorowidz
rzeczowy.....................................................................................................................
412
Errata
do
tomu
III..............................................................................................................
428
PRZEDMOWA
DO
TOMU
IV
Oddając
w
ręce
Czytelników
kolejny,
czwarty
już,
tom
Dziejów
filozofii
eu­
ropejskiej
XV
wieku,
czuję
się
przede
wszystkim
w
obowiązku
wyjaśnić
pewne
wątpliwości,
które
mogą
się
nasunąć
w
związku
ze
stanowiącą
jego
treść
tema­
tyką.
Zachodzi
tu
bowiem
jak
gdyby
sprzeczność
między
głównym
zamierzeniem
całego
dzieła,
które
poświęcone
jest
dziejom
filozofii
na
wyraźnie
określonym
terenie
przestrzennym
i
czasowym,
a
poruszaną
w
tym
tomie
problematyką,
nie­
jednokrotnie
wykraczającą
poza
granice
zagadnień,
które
zwykliśmy
określać
ja­
ko
filozoficzne.
Sprawa
nie
jest
prosta,
gdyż
w
różnych
doktrynach
rozmaicie
zarysowuje
się
stosunek,
jaki
zachodzi
między
filozofią,
teologią
i
mistyką,
a
więc
ogólnie,
między
czysto
przyrodzonym,
filozoficznym
ujmowaniem
zagadnień
a
całym
zespołem
ujęć
poznawczych,
które
określamy
jako
religijne.
Aby
ogra­
niczyć
się
do
dwóch
przykładów,
wypada
przypomnieć,
że
dla
Tomasza
z
Akwi­
nu
problem
Boga
stanowi
samo
sedno
filozofii
bytu.
Sercem
metafizyki
Toma-
szowej
jest
teologia
naturalna,
w
której
rozważamy
istnienie
i
naturę
Boga
oraz
Jego
przymioty
i
Jego
stosunek
do
świata
w
kategoriach
czysto
przyrodzonych
i
zupełnie
nie
powołując
się
na
powagę
Objawienia.
Wiemy,
że
obok
tej
teologii
naturalnej,
będącej
centralnym
rozdziałem
filozofii
bytu,
rozwija
św.
Tomasz
teologię
jako
Sacra
doctrina,
jako
wykład
Pisma
św.,
gdzie
filozofia
stanowi
tyl­
ko
jeden
ze
środków,
wykorzystywanych
do
najpełniejszego
wyjaśniania
objawio­
nych
tekstów.
Zupełnie
inny
model
wzajemnych
relacji
między
filozofią
i
teologią
—
a
sze­
rzej,
między
całą
wiedzą
przyrodzoną
i
różnymi
przejawami
religii
—
zalecał
uchrześcijamony
neoplatonizm,
rozwijający
się,
jak
wiemy,
w
średniowiecznej
myśli
europejskiej
w
rozlicznych
postaciach,
nawiązujących
najczęściej
do
myśli
św.
Augustyna.
W
wieku
XV
ten
sposób
ujmowania
problemu
„filozofia
—
re-
ligia”
nabrał
nowych
rumieńców
życia
wskutek
potężnych
impulsów
duchowych,
które
silnie
oddziaływały
na
pewne
ośrodki
życia
umysłowego,
szczególnie
żywe
i
promieniujące
w
tym
okresie.
Zgodnie
z
tym
—
zasadniczo
neoplatońskim
—
modelem,
wszelka
ostra
granica
między
sferą
przyrodzonego
i
nadprzyrodzonego
powinna
być
zatarta;
swoista
osmoza
ma
zachodzić
między
filozofią
i
teologią

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin