Szanowny panie gistapo. Donosy - Barbara Engelking.pdf

(2999 KB) Pobierz
Strona tytułowa
Strona redakcyjna
Projekt okładki
Tomasz Lec
Redakcja
Antonina Majkowska-Sztange
Elżbieta Morawska
Opracowanie komputerowe
Ewa Teleżyńska
Copyright © by Barbara Engelking
& Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów
ISBN 978-83-63444-00-6
Stowarzyszenie Centrum Badań
nad Zagładą Żydów
ul. Nowy Świat 72, pok. 120
00-330 Warszawa, POLAND
e-mail:
stowarzyszenie@holocaustresearch.pl
www.holocaustresearch.pl
Konwersja do formatu EPUB:
Bezkartek.pl SA
Spis treści
Strona tytułowa
Strona redakcyjna
Wprowadzenie
I. Tematyka donosów
1. Donosy o charakterze politycznym
2. Donosy o charakterze gospodarczym
3. Donosy o charakterze rasowym
II. Adresaci donosów
III. Autorzy donosów
IV. Ofiary donosów
V. Motywy donosicielstwa
1. Motywacje afektywne
2. Motywacje instrumentalne
3. Motywacja afektywno-instrumentalna: antysemityzm
4. Motywacje uwarunkowane społecznie
Zakończenie
Wprowadzenie
W zespole „Der Kommandeur der Sicherheitspolizei und des SD für den
Distrikt Warschau” w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w
Warszawie znajduje się teczka zawierająca dwieście pięćdziesiąt pięć
anonimowych donosów do władz niemieckich z lat 1940-1941
1
. Teczka ta,
jeszcze nieuporządkowana, została przekazana do Instytutu Pamięci
Narodowej z byłego Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych. Jak i skąd trafiła do zbiorów tego archiwum – nie udało się,
jak dotąd, ustalić
2
. Donosy zgromadzone w brązowej, tekturowej,
zawiązywanej na tasiemki teczce – to bez wątpienia oryginały z czasów
okupacji. Sygnowane są podwójną numeracją (granatowym i czerwonym
kopiowym ołówkiem), ułożone według numeracji oznaczonej na czerwono
i w miarę chronologicznie. Pierwszy donos, pochodzący z Otwocka i
informujący o sfingowanej kradzieży jedenastu worków cukru z magazynu
aprowizacyjnego Zarządu Miejskiego, datowany jest: 7 lipca 1940 roku,
ostatni, zawiadamiający, „że stacje benzynowe: Zamojskiego róg
Zielenieckiej na Pradze oraz na Żoliborzu plac Wilsona używają
fałszywych kwitów na benzynę” – nosi datę 23 czerwca 1941 roku.
Większość donosów dotyczy Warszawy (przynajmniej 188), około
dwudziestu – Radzynia Podlaskiego i jego okolic, kilka – peryferii
Warszawy (Otwock, Wawer, Pruszków, Miedzeszyn, Płudy, Grójec);
pojedyncze dotyczą innych miast (Lublin, Biała Podlaska, Radom, Łódź,
Zamość). Niemożliwe jest podanie bardziej szczegółowej statystyki zespołu
donosów, gdyż nie wszystkie można odczytać: jedynie dwadzieścia
napisano na maszynie, resztę – odręcznie, często ołówkiem lub ołówkiem
kopiowym. Wiele z nich daje się odcyfrować z dużym trudem, niektóre są
całkowicie nieczytelne. Większość donosów pisana jest po polsku,
dwadzieścia dziewięć – po niemiecku, dwa w jidysz i jeden – po rosyjsku
3
.
Na przeważającej większości donosów znajdują się odręczne adnotacje
piórem lub ołówkiem. Czasem jest to jedynie dopisana data, częściej
pojawiają się uwagi w rodzaju „byłem dn. 19 III 41, lecz nie zastałem
nikogo, będę powtórnie. 25 III 41” ; „Załatwiono 9 I 41 r. Doręczono
pisemne ostrzeżenie” ; „Byłem dwukrotnie 8 XI i 9 XI w różnych
godzinach. Mieszkanie zamknięte. Będę po raz trzeci” i podpisane
najczęściej (sześćdziesiąt razy) „H. 8”, sześć razy „Z. N”, trzykrotnie
Zgłoś jeśli naruszono regulamin